Sayı 10: Bin Yılın Muhasebesi

BİNYILIN MUHASEBESİ

ALEV  ALATLI “İkinci Aydınlanma Çağı”

ETYEN  MAHÇUPYAN Modern Bireyin ve Bölünmüş Aklın Binyılı

AHMET  İNAM Binyıllık Hüzün: İnsanın Düşünme Serüveni Üstüne Bir Yorum

E. FUAT  KEYMAN Modernite Sorunsalı ve 21. Yüzyıla Girerken Türkiye

HALİL  İNALCIK İkinci Bin’de Türkler

İLHAN  TEKELİ & SELİM İLKİN Küreselleşme Ulus-Devlet Etkileşimi Bağlamında AB-Türkiye İlişkilerinin Yorumlanması

HAYRİYE  ERBAŞ Küçük Sevimli Dünya: Küreselleşme ve Bazı Yanılgılar

YASİN CEYLAN Yeni Yüzyılda Müslüman Olmak

MEHMET  OKYAYUZ Postmodernizm: Modernitenin Öteki Yüzü

ERDAL CENGİZ İki Bin Beş Yüz Yıllık Düş: Hümanizm

OKTAY  TAFTALI Zaman, Tarih ve Varoluş İlişkisi Üzerine

MUKADDER  YAKUPOĞLU Binlerce Yıllık Serüvenin Boşluğundan Duyulan Hoşnutsuzluk

KENZ

JEAN  BAUDRILLARD Binyılın Sonu ya da Gerisayım

NOSTALJİ (ORTA ÇAĞ AYDINLIĞI)

ARTHUR  KOESTLER  Uyurgezerler

İKİNCİ PERDENİN SONU

Bu sayıda binyıllık bir takvimin bazı sayfalarını çeviriyoruz... Başlangıçta binyıl düşüncesi, kronolojik bir özelliği olan, günü günü­ne hesaplanan ve saniyelere itilmiş tarafsız bir zaman sorununu içer­mi­yordu. Takvimlere Hıristiyanî bedenselleşmenin figürleri, Yahudi­likteki kuvvetli Mesih inancının şemaları çizilmişti. Ruhülkudüs, ilahî zamanı içine katarak yürüyordu. Tanrısal bildirişe göre ahir zaman (kut­sal son) geldiğinde inanç­sızlık bertaraf edilecek ve inanç yeniden yeşere­cek, in­sanoğlu sükûneti ve huzuru bulacaktı (Millenarianism). Binler basama­ğı­na geçildiğinde İsa Mesih yeryüzünde dolaşacak ve saadetini esirgemeye­cekti (Kiliazm). Kıyametçi bu kompozisyonun diğer ucunda –kötüler hâ­ne­sinde– asılı kalan şeytanın akı­beti Yeni Ahit’te şöyle tasvir edilir: “Ve gök­ten inmekte olan bir melek gör­düm; elinde cehennemin anahtarı ve bü­yük bir zincir vardı. Ve iblis ve şeytan olan ejderi, eski yılanı, tuttu; ve onu binyıl müddetle bağladı ve binyıl ta­mam oluncaya kadar artık mil­letleri saptırmasın diye kendisini cehenneme atıp onu ka­padı ve onun üze­rine mühürledi...” (Vahiy, Bap 20: 1-3).

Binyıl (Millenium) bir mutluluk tablosu... Kadim doğruları yaşamak ve yaşatmak, olup biten düzensizliklerin üstesinden gelmek, ahlâksal güç­süz­lüklerden sıyrılmak ve bütün erdemleri Tanrısal kayranın kucağın­da bir­leş­tirmek, binyılcılığın vaat ettiği bir altın çağdır. Altın Çağ’a, günleri art arda ekleyerek ulaşabilir miyiz? Hayır. Böylesi bir geli­şim/değişme apo­kaliptik literatürde soysuzlaşma olarak kabul edilir. Za­manın yüzey­deki kıpırdanışları döngüseldir, tekâmül düşüncesi geçmişte, ilk kaynak­larda aranmalıdır. Dola­yısıyla binyılcılık insanın tarih karşısın­da resmi ge­çit şeklinde ilerlemesi değil arındırılmış ruhun Tanrı’ya geri dönü­şüdür.

Binyılcı anlam dünyası sistematik olmayan teolojik bir tarih felsefesi­ni de doğurmuştur. Seçilmiş halkın tarihini yazmak, efendilik dürtüsü, ke­hânetler, ütopyalar, çeşitli senaryolar bu süreci hızlandırmıştır. İyilerle kö­tülerin mü­cadelesi, Davut ile Golyat’ın savaşı, tüm insanlık için kur­tuluş emri, mutlu­luk teorilerinin esin kaynağıdır. Kıyametin kopması ile devrimlerin patlak vermesi kuşkusuz aynı tarihsel gerçekliği paylaşmaz­lar, fakat bu tür işaret sistemlerinin bir insicam içinde aktığını birbirlerin­den beslendiklerini görü­yoruz. “Kıyametçi”nin radikal eskatolojik gön­dermeleri ile “devrimci”nin dünyaya ilişkin sert tasarımları iki keskin kı­lıç gibi uçları birleşir.

Şimdilerde binyıl kıyametçi, ütopik misyonundan uzaklaştı. Zamanın bir metâ hâlinde kullanılması daha uygun görüldü. Binyıl paketleri hazırlan­dı. Altın çağ özlemleri hediyelendirildi.

Biz kendi pozisyonumuzu üstlenmeliyiz ve korumalıyız. Yaşadığımız gerçeklik olayları yığmak ve sayıları çoğaltmak suretiyle aşılamaz. Uğrak alanları, bir dönemin bittiği, ağır taş yığınlarının kaldırıldığı, kırılma nok­tala­rına temas etmelidir. Zihniyetlerin değişimini/serüvenini takip etmek önü­müze ışık tutacak bizde gerçek bir seyir tadı bırakacaktır. Her şeyi ku­ru bir akılcılığa teslim etmek külfetlidir. Aksi hâlde insanın sahne­de figü­ran ro­lünde kalması –esasen oyundan, yani tarihten dışlanması– söz ko­nusudur.