Orta Doğu'da Kültürel Geçişler

Batı’nın okuduğu bir Doğu olduğu gibi, Doğu’nun da kendisini ‘içeriden’ okuduğu ve tanımladığı başka bir ‘Doğu’ var. Birinci yöntemin uluslararası alanda gösterdiği tek yönlü başarıya karşılık ikinci okuma tarzı aynı şansı elde edememiştir. Bugün dünyanın Orta Doğu hakkında sahip olduğu imaj, pek de yabancısı olmadığımız, genel bir bakış açısının ürünüdür. Gazetelerin dış haberler servisi Orta Doğu ile ilgili olayları, kısıtlı bir çerçeveden sunmakla yetinir, düşünce sayfalarında yer alan tespitler ise yalnızca dünyanın değişen güç dengeleri karşısında verilen tepkileri ölçmekle sınırlıdır. Entelektüellerin ise bu coğrafyaya duyduğu ilgi, neredeyse televizyondan yansıyan tanıdık karelerle eşdeğerdir.

Oysa ki, Orta Doğu’da zaman, başka dillere kolayca çevrilemeyecek kendine özgü bir akış ve ritme sahiptir. Bu zaman dilimi içinde, gündelik ilişkiler ve sosyal hayat, genelgeçer siyasi analizlerin ötesinde çok daha derin bir yerlerde kuruludur. Orta Doğu halklarına dair bir kültürel okuma yapıldığında, geniş bir etkileşim ağı içinde yaşam tarzlarının, bütün toplumsal hayata yayılan farklılık ve sentezlerin nasıl meydana geldiği açıklığa kavuşacaktır. Değişen dünya karşısında Orta Doğu kendine ait modernleşme dinamiklerini üretmiştir. Bu topraklarda yaşayan entelektüeller derin kırılmalardan geçerek ilginç sayılabilecek düşünsel kaynaklardan beslenmişler ve modern dünya karşısındaki tepkilerini farklı şekillerde ifade etmişlerdir. Orta Doğu’daki fikrî ve dinî akımların doğuşu ve birbirleriyle etkileşimleri, köklü uyanış tecrübeleri ve radikal reform hareketleri, hukuk, adalet vb. kavramların gündeme gelişi, anayasa çalışmalarının doğuşu ve popüler kültür öğelerinin kullanımı gibi daha birçok konu kültürel araştırmaların zenginliği ve geleceği bakımından incelenmeye değerdir.

Öncü sosyologlardan Şerif Mardin’in editörlüğünü üstlendiği bu çalışma, önemli bir açığı kapatmaktadır. Şimdiye kadar pek ilgi duyulmayan bir coğrafyanın düşünsel haritasını yakından tanımak kuşkusuz Türk entelijansiyası için yeni bir soluk sayılacaktır.

• Çeviren: Birgül Koçak
• Ekim 2007
• 308 sayfa
• ISBN 978-975-8717-33-0
• Ebat: 15,5X23,5
• 2. hamur, karton kapak 

Teşekkür

GİRİŞ Şerif Mardin

Birinci Bölüm

Anayasalar ve Politik Düzen Mücadelesi: Politik Geleneğin Modernleşmesi Üzerine Bir Çalışma
Said Emir Ercümend

İkinci Bölüm

Yeni İngiltere Püritenliği ve Orta Doğu’da Liberal Eğitim: Bir Kültür Nakli Olarak Beyrut Amerikan Üniversitesi
Samir Khalaf

Üçüncü Bölüm Hasan Hanefi’nin Arap-Müslüman Dünyasında Özgürlüğün Bulunmayışı Hakkındaki Görüşlerine Dair Bir Eleştiri
Richard K. Khuri

Dördüncü Bölüm Bir İslâmi Uyanış Edebiyatı Mı?: Şeyh Kişk’in Otobiyografisi
Fedwa Malti-Douglas

Beşinci Bölüm Seyyid Kutub: Felsefenin Sefaleti ve İslâm Geleneğinin Korunması
Shahrough Akhavi 

Altıncı Bölüm Müslüman Aydın ve Okuyucuları: Türkiye Cumhuriyeti’ndeki İnananlar Arasında Yeni Bir Yazar ve Okur Biçimi
Michael E. Meeker

Yedinci Bölüm Kültürel Değişme ve Aydın: Necip Fazıl ve Nakşibendi
Şerif Mardin

Sekizinci Bölüm Türkiye’de İslâm ve Uluslararası İlişkiler
Sabri Sayarı

Dokuzuncu Bölüm Türkiye’de Popüler Kültür, Devlet İdeolojisi ve Ulusal Kimlik: Arabesk Polemiği
Irene Markoff

Onuncu Bölüm İran’da Devrim Sonrası Düşüncenin Hegel,  Heidegger ve Popper ile Karşılaşması
Mehrzad Boroujerdi

Kaynakça

Yazarlar Hakkında

Dizin

ŞERİF MARDİN

Türkiye’nin önde gelen sosyal bilimci ve sosyologlarından olan Şerif Mardin, 1927’de İstanbul’da doğdu. Orta öğrenimine Galatasaray Lisesi’nde başladı. Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümünden mezun oldu. Lisansüstü eğitimini John Hopkins Üniversitesinde yaptı. 1954’te Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne asistan olarak girdi. Dönemin önemli düşünsel dergilerinden Forum’da yazıları yayımlandı. Stanford Üniversitesi’ne sunduğu doktora çalışması “Yeni Osmanlıların Düşünsel Yapıtları”ydı. 1969’da profesör oldu. Columbia, California, Oxford ve Syracuse Üniversitelerinde konuk öğretim üyesi olarak dersler verdi.

Başlıca Yapıtları

Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1964), Din ve İdeoloji (1969), İdeoloji (1976), Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler-1990), Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler-1991) Türk Modernleşmesi (1991) Bediüzzaman Said Nursi Olayı (1992) Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu (1996).