19. yüzyılın son çeyreğine doğru özellikle bilimlerde kaydedilen düşünsel ve teknik gelişmeler evren ya da doğa hakkındaki akıl yürütmelerde büyük değişimlere neden olmuştur. Schlick bizzat bu değişimlerin dönüm noktasında yaşamış bir düşünürdür. Matematikçi ve fizikçi olmanın getirdiği bir zihinle güncel tasavvurları da göz önünde bulundurarak varlık ve dil hakkında yeni anlayışlar geliştirmeye çalışmış, yeni bir bilgi anlayışı inşa etmeye girişmiştir. Bunu kendi dönemindeki bilimsel çalışmaları ve kavramları, geçmiş dönemlerdeki çalışmalarla ve kavramlarla kıyaslayarak yapmaya çalışmıştır.
Viyana Çevresi’nin kurucu figürlerinden olan Schlick, epistemolojisinin en berrak anlatısını sunduğu bu eserinde bilgi sorununa, dilin ölçütlerine ve sınırlarına odaklanarak dilin, gerçeklikle kurduğu ilişkide, ne’liğini, doğasını ve geçerliliğini soruşturuyor. Dil nedir? Anlam nedir? Bilme ve bilgi nedir? Geleneksel metafiziğin sözde problemleri ve soruları nelerdir? Bilginin doğrulanması ve geçerliliği nasıl sağlanır? Felsefe nedir ve bilimle olan ilişkisi nedir, vb. sorulara yanıtlar arıyor. Bilginin temellerine ilişkin akıl yürütmeleri değerlendirerek, bir bütün olarak epistemoloji için yeni sonuçlar çıkararak, mantıksal ve dilbilimsel araçlarla bilim ve felsefe ile felsefe ve metafizik arasındaki sınırı çizmeyi üstleniyor. Geleneksel felsefenin idealist ve mutlakçı statik şemalarının dışında değişime ve yeniye açık, dinamik bir bakış açısı ortaya koyuyor. Bu bağlamda Schlick’in felsefesinin doktriner değil, Wittgensteincı anlamda bir etkinlik-olarak-felsefeye dönüştüğü görülüyor.
- Yazar: Moritz Schlick
- Kitabın Başlığı: Biçim ve İçerik: Felsefi Düşünmeye Bir Giriş
- İngilizce Özgün Metin: Three lectures, Form and Content. An Introduction to Philosophical Thinking
- Çeviren: Ulus Sevdi [İngilizce]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 392; Felsefe Dizisi - 108
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Haziran 2023
- Sayfa Sayısı: 125
- ISBN: 978-625-8123-48-7
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: "Hebe", Bertel Thorvaldsen.
I. İfadenin Doğası
1. Dil
2. Bir Olgunun Başka
Bir Olguyla İfade Edilmesi
3. Semboller Vasıtasıyla
Temsil
4. Temsille Karşıtlık
Olarak İfade
5. Yapı ve Malzeme
6. Yapının İletilebilirliği
7. Yapı ve İçsel İlişkiler
8. İçeriğin İfade
Edilemezliği
9. İçerik Neden İfade
Edilemez?
10. Taşıma ve İfade
Etme
11. Dilden Kaçış
Yok mu?
12. “Nitelik Özdeşliği”
Üzerine
13. Kişinin
Kendisiyle İletişimi
14. Anlam ve Doğrulama
II. Bilginin Doğası
III. Bilginin Geçerliliği
Dizin
Moritz Schlick (14 Nisan 1882 – 22 Haziran 1936)
Mantıksal pozitivizmin en önemli figürlerinden ve
Viyana Çevresi’nin kurucularındandır. 1882’de varlıklı bir Prusyalı
ailenin çocuğu olarak Berlin’de doğdu. Heidelberg ve Lozan’da fizik okudu. 1904’de
Max Planck’ın yönetiminde fizik üzerine Über
die Reflexion des Lichts in einer inhomogenen Schicht adlı doktora tezini bitirdi. 1910’da yayımladığı Das Wesen der Wahrheit nach der modernen Logik adlı çalışmasının etkisiyle 1911’den 1917’ye
kadar Rostock Üniversitesi’nde görev aldı.
Bu dönemde Allgemeine Erkenntnislehre (Genel Bilgi Teorisi) eserinin de
aralarında bulunduğu
bir dizi çalışma yayımladı.
1921’de Kiel’de profesörlüğünü aldıktan sonraki yılın ardından
Viyana Üniversitesi’nin davetini kabul ederek felsefe kürsüsüne geçti. Schlick,
1922’den 1936’da Johann Nelböck tarafından
suikasta uğrayıp öldürülene kadarki süreçte Viyana Üniversitesi’nde
ders verdi. Viyana Üniversitesi’nde olduğu yıllarda, misafir profesör olarak ABD ve İngiltere’de bazı
seminerlere katıldı. Bilim, fizik ve sanat felsefesinden etik ve
epistemolojiye kadar uzanan pek çok alanda önemli çalışmalar üretti.
Viyana Çevresi’nin toplantılarına düzenli katılanlar
arasında profesyonel filozofların yanısıra başta
matematikçiler ve doğa bilimcileri olmak üzere
psikologlar ve sosyologlar da vardı. Üyeler
arasında: H. Hahn, Rudolf Carnap, Herbert Feigl, Kurt
Gödel, Otto Neurath, Philipp Frank ve Friedrich Waismann (Schlick’in daveti üzerine
Wittgenstein misafir olarak) vardı.
Bu çevre, Hans Reichenbach, Carl Gustav Hempel, Alfred Tarski, Karl Popper ve
W. V. O Quine tarafından sıklıkla ziyaret edildi.
Başlıca eserleri:
Lebensweisheit. Versuch einer Glückseligkeitslehre (1908), Raum und Zeit in der gegenwärtigen Physik
(1917), Allgemeine Erkenntnislehre (1918), Fragen der Ethik (1930), Grundzüge der Naturphilosophie (1948), Die Probleme
der Philosophie in ihrem Zusammenhang (1986).
Ulus Sevdi
1995’te doğdu. Akdeniz Üniversitesi Felsefe
Bölümünden mezun oldu (2017). Yüksek Lisans derecesini Kırklareli Üniversitesi
Felsefe Bölümünden aldı (2020). Kırklareli Üniversitesi Felsefe Bölümünde
doktora eğitimine devam etmektedir. Diğer çevirdiği eser: Max Stirner, Stirner’in
Eleştirmenleri (çeviri: H. İbrahim Türkdoğan ile birlikte), Norgunk (2023).