Maurice Merleau-Ponty

Maurice-Merleau-Ponty (1908-1961)

Fransız felsefeci ve fenomenolog. 14 Mart 1908’de Rochefort-sur-Mer’de doğdu. École Normale Supérieure’de, Sartre ve Beauvoir ile aynı dönemde felsefe eğitimi aldı. Bir süre liselerde öğretmenlik yaptıktan sonra II. Dünya Savaşı’nda ön saflarda subay olarak görev yaptı, 1940’ta yaralanarak Paris’e döndü. 1945’te Sorbonne’da doktora derecesini aldı ve felsefe doçenti olarak Lyon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne atandı. 1948’de psikoloji kürsüsüne profesör oldu. 1949’da Paris Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Eğitim Psikolojisi doçenti, 1950’de profesör oldu. 1952’de Collège de France’ta felsefe kürsüsüne atandı. 1945-52 yılları arasında dönemin ünlü dergisi Les Temps Modernes’de yayın yönetmenliği yaptı.

Alexander Kojève’in Hegel ve Edmund Husserl’in fenomenoloji üzerine yaptığı derslere katıldı. Özellikle felsefesinin oluşumunda Husserl’in etkisi derindir. Gelecekte onu daha ileri bir noktaya taşıyarak bu etkiyi belirginleştirecektir. 1934’te “Algının Doğası” başlıklı çalışmasıyla fenomenoloji ve Gestalt psikolojisine yöneldi. İleriki yıllarda çocuk psikolojisi ve pedagoji üzerine de çalışacaktır. 1942’de La structure du comportement (Davranışın Yapısı), 1945’te ünlü yapıtı La Phénoménologie de la Perception (Algının Fenomenolojisi) başlıklı yapıtlarını yayımladı. Toplumsal ve siyasal sorunları Marksist bir çerçevede işleyen Humanisme et terreur (Hümanizm ve Şiddet) başlıklı denemesini ise 1947’de kaleme aldı. 3 Mart 1961’de bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Diğer eserlerinden bazıları: Les Aventures de la dialectique (Diyalektiğin Serüvenleri, 1955); Sens et non-sens (Anlam ve Anlamsızlık); Signes (Göstergeler, 1960); L’Œil et l’Esprit (Göz ve Tin 1961); La Prose du monde (Dünyanın Nesri, 1969) Ölümünden sonra yayımlanan eserlerinde yakın dostu ve öğrencilerinden Claude Lefort’un büyük bir katkısı vardır.

Merleau-Ponty varoluşçu felsefesini fenomenolojik bir yönde geliştirir. Sanat üzerine düşünceleri son derece özgün yorumlar içerir. Olgunluk döneminde modern felsefenin yaslandığı özne-nesne, biçim ve öz, varlık ile hiçlik kavramlarını sorgular. Merleau-Ponty’de özellikle beden kavramı, sadece biyolojik bir konu olmaktan çıkarılıp felsefi tartışmanın merkezine yerleştirilir. Bedenler hem özne hem de nesnedirler. Karşılaştığımız bedenler çok yönlü bir fenomenolojiye vurgu yaparak okuyup anlamlandırılması gereken bir kitap gibidirler.