Antik Yunan’da Felsefe ve Çağımıza Etkileri

Önsöz

I. Antikçağ’da Felsefe

Grekçe Felsefenin Mihenk Taşları ve Tarihsel Uzantıları
       Uluğ Nutku

Aristoteles’te Uslamlama Çeşitleri
       Cemal Güzel

Herkes için Sokratik Yöntem
       Talip Kabadayı

Rubik’in Küpü ya da Platon’un Parmenides Diyaloğundaki Bir ve İki Üzerine
       Yücel Dursun

Haklılandırılmış Doğru İnanç “Philosophia” mıdır: Platon’da “Sophos” ve “Sophistês”
       Ümit Öztürk

Kadim Hikmet Geleneği ve Miletos Mektebi
       Mehmet Önal

Platon ve Yeni bir Düşünsel Uzamın İnşası
       Abdurrahman Aydın

Aristoteles ve İnsan Doğası: Tür Olarak “İnsan”ın Etik ve Siyasette İnşası
       Nurten Öztanrıkulu

Platon’un “Logos’un Egemenliği” İlkesinden ve Adalet Tanımından Hareketle, Demokrasi Kavramının Yeniden Sorgulanması
       Meral Işıldak Kerse

Antik Yunan’ın En Etkili Siyasi Düşüncelerinden Biri: Platon ve İdeal Devleti
       Nur Yeliz Gülcan

Felsefe, “Kosmos” ve Ekoloji Üzerine Bir Tartışma
       Aylin Çankaya

Bilginin Nesnesini Yitirmesi Sürecinde Platon
       Ogün Ürek

Kent Devlette Erkek Egemenliği ve Günümüze Yansımaları
       Zafer Yılmaz

Kadına Karşı Düşünme ve Kadının Ontolojik Politikadaki Serüveni: Antik Yunan Mit ve Felsefelerinde Kadının Konumu
       Hüseyin Üngür

Düşünce-Mekân Etkileşimi Bağlamında Antik Çağ Kentleşmesinin Çevresel Yansımaları: Batı Anadolu Kıyı Kentleri
       A. Arda Yüceyılmaz

Aristoteles’te İlk İlkelerin Bilgisi ve “Nous” Üzerine
       Mehmet Ali Sarı

Presokratik Dönemde Arkhe ve Oluş Sorunu Çerçevesinde Tanrı Problemi
       Emin Çelebi

Aristoteles: Adalet İdesinin Bilgisi Işığında Modern Birey ve Toplum
       Tayfun Torun

Aristoteles’in Ahlâk Felsefesinde Phronesis Kavramı
       Tufan Çötok

Aristoteles Bir Erdem Etikçisi midir?
       Berfin Kart

Yunan Düşüncesinin Eşiğindeki Düşünür Homeros ve Ahlâk
       Mehmet Akgün

Erosefe Üstüne Bazı Düşünceler
       Ahmet İnam

II. Antikçağ Felsefesinin Günümüze Etkileri

Greklerde ve Günümüzde Etik-Politik Erdem Olarak Adalet
       Veli Urhan

Platon’un İdealar Kuramının Schopenhauer’ın Sanat Anlayışı Üzerine Etkileri
       Adnan Esenyel

Aristoteles ve Platon’un John Dewey Üzerindeki Etkisi ve Günümüz Eğitim Anlayışına Yansımaları
       Süleyman Aydın

“Soyutlama”dan “Seçme”ye: Aristoteles ve Cassirer’de Kavram Teorisi
       Milay Köktürk

Biyosiyaset Tartışmalarını Platon ve Aristoteles Üzerinden Okumak
       Onur Kartal

Antik Yunan Felsefesinin Günümüze Etkileri: Nietzscheci Bir Bakış
       Metin Topuz

Platon, Felsefenin Buyurganlığı ve Çağdaş Karşı Düşünce
       Tuncay Saygın

Elea Okulu’nun Felsefesi ve Bu Felsefenin Kutsal Metinlerin Bazı Çağdaş Çevirilerine Etkisi
       Fikret Osman

Husserl’in Psikolojizm Eleştirisinin Aristoteles Felsefesindeki Kökenleri
       Kamuran Gödelek & Aynur Yurtsever

Siyaset Felsefesinde Platoncu Keşifler ve İsimler
       Savaş Ergül

Amartya Sen ve Martha Nussbaum’un “Olanaklar Kuramı”nın Aristotelesçi İzleri
       Barış Mutlu

Çağdaş Anarşizmin Antik Yunan Düşüncesindeki Kökleri: Kinikler ve Erken Stoacılar
       Kemal Bakır

Sokratik Söylemin S. Kierkegaard Üzerinden Günümüze Etkileri
       M. Zeynep Zafer

Aristoteles ve Kant’ın Töz Anlayışlarının Karşılaştırılması
       Vedi Temizkan

Parmenides’ten Heidegger’e “Aletheia” Kavramının Dönüşümü
       Esra Çağrı

Platon’un Gorgias’ında “Technē” Hakkında Düşünceler ve Günümüz için Anlamı
       Eriko Ogden & Mustafa Çevik

“Eros” ve “Sophos”unu Yitirmiş Felsefe
       Ayşe Gül Çıvgın

Önsöz

Adnan Menderes Üniversitesi Felsefe Bölümü olarak düzenlediğimiz ilk sempozyumu Antikçağ felsefesine ve onun günümüzdeki etkilerine ayırmanın iki bakımdan daha anlamlı olacağını düşündük. Birincisi, Batı felsefesinin kaynağı, ilk felsefe ve bilim okulu olan Miletos Okulu’nun bu topraklarda (Aydın’da) hayat bulmuş olması; ikincisi, günümüzde de etkisini gösteren Antikçağ felsefesi üzerine ülkemizde çok az sayıda sempozyum yapılmış olması.

Birer insan başarısı olan felsefe ve bilimin dünyamızda etkili kılınmasında Miletos Okulu’nun önemli bir payı vardır. Miletos Okulu pratik amaçlar için değil, sadece hakikate ulaşmak için felsefi sorunlarla boğuşan bir okul olarak görülmektedir. Bu yüzden, Sokrates öncesi filozoflar arasında Miletoslular, sadece Batı insanının bilimsel düşünmesinin başlangıcını oluşturan bir alan açmakla kalmamışlar, insanlığa felsefeyi ve bilimi armağan etmişlerdir. Miletoslu filozofların öne sürdüğü görüşler, varsayımlar bugün bize çocukça, basit ya da alelacele yapılmış çıkarımlar gibi gelebilir. Ancak yaşadıkları dönem göz önüne alınırsa, bu filozofların ne oranda önemli bir iş yaptıkları daha iyi anlaşılabilir.

Milet’in MÖ 494 yılında Perslerin eline geçmesiyle Miletos Okulu’nun buradaki gelişmesi sona ermiştir. Bu Okulun filozofları hiçbir pratik gereksinim ve kaygı taşımaksızın, insanı kuşatan dünya, evren hakkında bilgi edinmeye çalışmışlardır. Antikçağ felsefesine ve bilimine en büyük ivmeyi sağlayan da dünyadaki bu değişim ve dönüşüm olmuştur. Miletos Okulu’nun gelişmesi Persler yoluyla engellenmişse de insanı ve dünyayı anlamaya çalışan filozoflar, düşünürler Miletosluların çağrılarına kulak vermişlerdir.

Bu çağrıyı duyan günümüz filozofları, felsefi tartışmalarında, kaçınılmaz olarak, burada üzerinde ana hatlarıyla durulan filozofların görüşleriyle bağlantı kurmuşlardır. Elbette, felsefi inceleme bütünüyle zamansız ve mekansız değildir, filozoflar aynı zamanda çağının tanıklarıdır da. Onlar da kesinlikle hata yapabilirler, ama iki bin beş yüz yıl önce yazılmış felsefi bir tartışma, bu yolla eskimiş, günümüz dünyasıyla ilgisiz ve ciddiye almaya değmez diye görülemez. Burada ele alınan filozoflar okumaya, tartışmaya değerdirler. Çünkü onlar, üzerinde düşünülmesi olanaklı olan en temel ve en önemli sorunlardan bazıları üzerine çok önemli iddialarda bulunmuşlardır.

Ele alınan sorun her ne olursa olsun, bir sorun hakkında inançlara sahip olmak filozof için yeterli değildir. Çünkü felsefeyi din ya da sanattan ayıran şeyler vardır. Filozoflar bilmek istedikleri şeyleri sadece akla uygun olarak bilmek isterler, akla uygun olarak iddia edebildikleri şeyleri temellendirmek isterler ve temellendirebildikleri şeyi doğrulamaktan kendilerini sorumlu tutarlar. Ama filozofların temel sorunlara nihai yanıtlar verdiğini düşünmek de doğru değildir.

Aslında genel kanıya göre, filozofların tartışmalarının temel hatalar içerdiği, hatta ele aldığı sorunların, problemlerin çoğunun anlamsız olduğu, sadece dilsel ya da kavramsal karışıklıklar yüzünden gerçek problem gibi görünen sözde problemler olduğu öne sürülmüştür. Bu söylenenler doğru olsa, entelektüel açıdan birine ilginç gelmesi dışında, Antikçağ’daki felsefi tartışmalara zaman harcamak anlamsız olurdu. Oysa, Antikçağ filozoflarından hâlâ öğrenebileceklerimiz olduğunu bu sempozyumda sunulan bildirilerde de göreceğiz. Bu noktanın anlaşılması için felsefe ve bilim arasındaki farklılığı bir iki cümleyle de olsa dile getirmek uygun olacaktır.

Farklı bilim alanlarında ilerleme olabilir ve son tartışmalar daha önceki tartışmalar bakımından bir gelişme de sayılabilir. Bilimlerde genellikle en son söylenen en doğru olandır diye görülebilir. Ne var ki felsefedeki durum asla böyle değildir. Felsefede en son söylenen en doğru olandır diye iddia edilemez. Günümüz dünyasına ışık tutan Antikçağ filozoflarının düşünceleri gücünden hiçbir şey yitirmemiştir. Sözgelimi “kendimi araştırdım” diyen Herakleitos’tan; araştırmada, incelemede öncelikle araştırılan her ne ise onun “ne olduğu”nu soran ve “ne olduğunu bilmediğim bir şeyin nasıl olduğunu nerden bilebilirim?” diyen Sokrates’ten; “adalet güçlünün işine gelendir” olgusuna rağmen, ısrarla “adalet nedir?” diye soran Platon’dan; “yurttaş, düşünüp taşınarak ve eleştirerek yönetime katılan kişidir” diyen Aristoteles’ten öğrenebileceğimiz pek çok şey olduğunu düşünüyorum.

Hepimiz filozofların tartıştıkları sorunlar hakkında düşüncelere sahip olma eğilimindeyizdir. Genel olarak söylersek, hepimizin kendimiz, insan ve evren/dünya hakkında soruları vardır. Filozofların ele aldığı sorunlar ya da sorular, bizim üzerine düşündüğümüz sorunlarla, sorularla kimi zaman aynı da olmayabilir. Bu yüzden filozofların tartıştıkları problemler, genellikle günlük yaşamımızda sürekli ortaya çıkan türden problemler gibi görülmeyebilirler. Ne var ki başta kendimizi olmak üzere, insanı ve dünyayı anlamanın yolu da çok önemli bir sorun değil midir?    

Son olarak Sempozyumumuzda emeği geçenleri anmak istiyorum. Adnan Menderes Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Şükrü Boylu’nun ilgi ve desteği olmasaydı bu Sempozyumu düzenlememiz mümkün olmazdı. Sayın Rektörümüze vermiş olduğu destekten dolayı çok teşekkür ediyorum. Sempozyumun düzenlenmesinde Bölümümüz öğretim elemanlarının ve Üniversitemizin çeşitli birimlerinin önemli katkıları olmuştur, bu yüzden onlara da teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Ayrıca Sempozyum kitabının yayımlanmasını sağlayan Doğu Batı Yayınları editörü Sayın Taşkın Takış’a minnettar olduğumu belirtmek isterim.

Doç. Dr. Yavuz Kılıç

Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı