Angora'dan Ankara'ya
- 350,00 TL
-
245,00 TL
- Stok Durumu: Stokta var
- 24 Saatte Kargoda
Angora’dan Ankara’ya, kendi içinde uzanan bir yolculuk… Hem zaman hem mekân bakımından başkentin hikâyesi bir bütünlük ve tutarlılık teşkil ediyor. Ankara’nın inşası, imarı ve şehirleşme süreci yüzüncü yılını geride bırakmış bir ülkeye dair çok fazla şey söylüyor. Ankara’yı okumak, onun başlangıç ve oluşumuna nüfuz etmek bir bakıma Türkiye’yi somut koşulları içinde anlamak demektir. Şehir tarihi açısından Ankara ile ilgili ideolojik tespitler, birtakım genelgeçer kıyaslama ve betimlemeler son derece kısıtlayıcı kalmaktadır. Oysa kitabın yazarı Jean-François Pérouse burada zor olanı başarıyor, gerçekliğin yükünü üstlenerek tek kelime ile bir şehrin envanterini tutuyor. Yerleşim yerlerini, yapıları, meydanları, sokak ve caddeleri, ilçeleri adım adım tespit etme ve tanımlama çabasını üstleniyor. Pérouse, ele aldığı dönem içinde, başkent olmaya giden bir süreci neredeyse gün gün takip ediyor. İncelenen zaman dilimi içinde olup biten olaylar yalnızca siyasal bir kadronun ufkuna hapsedilmiyor, kurucu isimlerle birlikte tüm toplumsal ilişkiler, çıkar ağları, her türlü imkân ve yoksunluklar, yaşam tarzları, idealler, nüfus, konut ve barınma ihtiyacı gibi gündelik ihtiyaçların bir şehre nasıl kimlik kazandırdığı gösteriliyor, tüm bu oluşumlar bir toplumun zihniyetini de yansıtıyor. Pérouse, imparatorluk bakiyesi bir ülkenin başkenti olma yolunda, özellikle imar ve şehirleşme sürecine odaklanıyor. Bu koşulları yaratan tüm karar vericilerin, yöneticilerin şehir planlamacıların ve mimarların yanısıra planlar, haritalar, bütçeler, kronolojiler, en zengin verileriyle birlikte, Ankara’yı, bir ulusun başkentini anlamlı bir çerçeveye yerleştiriyor.
Angora’dan Ankara’ya aynı zamanda Ankara’yı çeyrek yüzyıl mesken edinmiş bir yayınevinin Cumhuriyet’in yüzüncü yılına armağanı olarak okuruyla buluşmaktadır.
- Yazar: Jean-François Pérouse
- Kitabın Başlığı: Angora'dan Ankara'ya: Bir Başkentin Doğuşu (1919-1950)
- Fransızca Özgün Metin: D’Angora à Ankara (1919-1950): la naissance d’une capitale
- Çeviren: Ayşe Meral [Fransızca]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 409; Tarih Dizisi - 57
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Aralık 2023
- Sayfa Sayısı: 639
- ISBN: 978-625-8123-66-1
- Boyutları: 13,5 x 21
Özet
Ertelenmiş Bir Basım için Giriş
Ankara Tarihine İlişkin
Genel Eserler
Uzman Tarih
Eserleri
Mimari ve Kentsel
Planlama Yaklaşımı
Tanıklıklar
(Ek) Bibliografya
Kısaltmalar
Epigraf
Giriş
Birkaç Ön Bilgi
Bir Dönüm Noktasında Koşullara Bağlı Bir
Çalışma mı?
“Neden Ankara?”
“Bir
Başkentin Doğuşu”
“Konunun” Tanımlanması
Başkent, İlginç Bir “Konu” mudur?
Bir İmar Sürecinin İncelenmesi
Kaynaklar ve
Yöntemler
Hangi Kaynaklar? Önyargılar ve Sınırlar
Yöntem Sorunları
Birinci Bölüm: Eski Bir Anadolu Şehrinin Keskin Dönüşümü
Nitelikleri Olmayan
Bir Taşra Başkenti mi?
Yarı Kırsal Fizyonomiye Sahip Ahşaptan
ve Kerpiçten Yapılmış Bir Şehir
Son Zamanlardaki Kargaşaların İzleri ve Toplumsal
ve Kentsel Alanların Geleneksel Örgütlenmesi
Geç Osmanlı Şehirciliğinin İzleri
Şehirde Bilinen Bir Güzergâh: 27 Aralık
1919’da Mustafa Kemal’in Ankara’ya Gelişi
Savaşın Şaşkınlığı:
Sığınak Şehir, İsyancı Şehir ve Askerî Şehir
Kentsel Alanın Krizi ve Askerîleşmesi
Yeni Bir Topolojiye Doğru: Yerlerin
Yeniden Tahsis Edilmesi
“Angora’nın Başkent
Oluşu”: Rastlantılar ve Zorunluluklar
Hızlı Ama Haklı Bir Karar
Tartışmalar, Yorumlar ve Spekülasyonlar
Tepkiler: Şaşkınlık, Kötü Niyet ve Karşı
Koyma
Ekler
İkinci Bölüm: Hayal Kırıklığı
Yaratan Yarınlar (1923-1928): Aciliyet, Doğaçlama ve İlk Planlama
Tedbirleri
Eski ve Yeni
Kadrolar: Yasal ve Ekonomik Zorunluluklar
Uygun Bir Belediyenin Kurulması
Bakanlık İnisiyatiflerinin Dağılması
İlk İstimlak Tedbirleri: İhtiraslar ve
Çelişkiler
“Ebniye
Kanunu’nun” Devam Etmesi ve “Kadastro Kanununun” Kabulü
Daha Hızlı Barındırmak
ve İnşa Etmek: İhtiyaçlar, Zorluklar ve Gerçek İcraatlar
Kaç Bina? Hassas Bir Tahmin
Konut Krizi ve İfadeleri
İmarın Önündeki Engeller: Meydan
Okumadan Meydan Okumaya
Kısmi İmar Planları: C. Ch. Lörcher’in Yeterince
Takdir Edilmeyen Katkısı
İlk Coğrafi Değerlendirme: Kentsel
Yeniden Yapılanmanın Başlangıcı mı?
Geçicilikten Çıkmak
için: 1927-1928 Tarihli İmar Yarışması
Belirleyici Bir Kararın Doğuşu
Yarışmanın Düzenlenmesi: Prosedürler ve
Talimatlar
Jüri, Kararı ve Üç Ön Proje
Üçüncü Bölüm: Planlanan İmarın Sıkıntıları ve
Talihsizlikleri: Normdan Sapmalara (1929-1938)
Hermann Jansen’in
Zaferi ve Tahliyesi: Ölü Doğan İnşaat Planları Dönemi
Ankara Şehri İmar Müdürlüğü’nün Kurulması
ve Değişimi
Jansen’in İlk Planı: “Varış Çizgisine Doğru
İlerleme mi”?
Jansen’inin İkinci Planı ve “Büyük
Projeler”
Yetki Kaybı, Talimatların İhlal Edilmesi
ve Planın Uygulanmasının Önündeki Engeller
Belediyeye Atanma ve Jansen’in “Ayrılması”
İkame Aktörler,
Tamamlayıcı Aktörler ve Alman Etkileri
Belediyenin Yeni İşlevleri: Nöbet Değişimi
mi?
Bakanlıklar, Müdürlükler ve Milli Özel
Sektör: Daha İyi Bir İstişare mi?
Şehircilik Konusunda Cermen Etkisinin
Doruğu
Kentsel Gelişmenin
Zıt Gerçekliği: Düzensizlik ve Yeniden Dağıtım
İlân Edilmiş İnşaatlar, Devam Eden Konut
Krizi ve Kaçak Yapılar
Yoğunluk Sorunları ve Biçim Seçimleri
Yapı Kooperatiflerinin Umut Verici Şekilde
Devreye Girmesi
Parçalanmanın Başlangıcı ya da “Ankara’nın
Öbekleşmesi”
Ağların Seçilerek Kurulması
Ekler
Dördüncü Bölüm: Atatürk Sonrası Ankara (1939-1950) Ölçek, Ritim Değişikliği ve Geç Uyum Girişimleri
Baskılar, Yeni
Ufuklar ve Yasal Girişimler
Savaş Bağlamı, Bekle Gör Yaklaşımı ve Kısmi
Tepkiler
Gerçek Ama Çok Yavaş Bir Farkındalık
Haziran 1948 Tarihli Yasalar: İçerik ve
Kapsam
Yeni Modeller, Yeni Uygulamalar mı?
Şehirden Büyükşehire:
Dağılma, Yeni Konut Şekilleri ve Yeni Merkeziyetler
Demografik Kopuşlar ve Ölçeğin Değişmesi
Konut Biçimleri, Konut Politikası,
Kooperatif ve Gecekondu
Kentsel Mekânın Yeni Bir Farklılaşmasına
ve Yeni Bir Örgütlenmesine Doğru mu Gidildi?
Kamu Şebekeleri ve Teçhizatları: Çabalar
ve Eşitsizlikler
Prestij Cazibesi: Şehre
Karşı Anıt
Saraçoğlu Mahallesi: Kaçınılmaz Bir
Sapma mıdır?
TBMM’nin Üçüncü Binası: Prestijin Bedeli
Anıtkabir: Başkent için Görkemli Bir Mozole
Genel Sonuç
1950 Bilançosu
Nedir? Kaçırılmış Bir Fırsat mı?
1993’te Bu Kurucu Yıllardan
Geriye Ne Kaldı?
Son Söz Olarak:
Ankara, Marjinalleşmiş ve Askıya Alınmış Bir Başkent midir?
METİN DIŞI BELGELER
Yayımlanmamış Belgeler
EKLER
İmarın Önemli Aktörleri/Tanıkları
1920 ila 1950 Yılları Arasında
Ankara Valileri ve Belediye Başkanları
Valiler
Belediye Başkanları
Kent Planlaması ve Mimari
Kronoloji
Yasal-Kurumsal Kronoloji: İmarın
Çerçeveleri
Ekonomik Kronoloji
Dergiler
Mimar/Arkitekt
Dergideki Anonim ya da Kolektif
Makaleler
Belediyeler Dergisi ve Sonraki Şekli İller
ve Belediyeler Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif
Makaleler
Karınca Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif Makaleler
Mimarlık Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif
Makaleler
Kaynakça
Eser ve Eser
Bölümleri (Kitap?)
Makaleler
Basın
Ek Kaynaklar
Özet
Bu inceleme, 1919-1950 dönemi boyunca kentsel proje
ile fiilî (de facto) kentsel dinamikler arasındaki daimi bir çelişkiyi
içeren bir imar sürecinin özel koşullarını –özellikle dönemin Türk kaynaklarını
temel alarak– çözümlemeyi amaçlar. Birbirini izleyen her dönem (toplamda dört
dönem belirledik: 1919-1923, ardından 1923-1928, 1928-1938 ve son olarak
1938-1950) için hem bağlam hem aktörler hem de sürecin somut ifadelerini
dikkate almaya gayret ettik. I. Dünya Savaşı’nın ardından Ankara, 20 bin
kadarlık bir nüfusa sahip Batı Anadolu’nun ortasında mütevazı bir idare
merkeziydi. 1923 –kentin resmî olarak başkentliğe terfi etme tarihi– ile 1928
arasında tutarlı herhangi bir “imar siyaseti” yürütülmemiştir. Belediyenin gücü
sağlamlaştırılmış olsa da katılımcılar (bakanlıklar, belediyeler, özel
aktörler) arasındaki koordinasyon zayıflığı her türlü fiilî gerçekleşmeye engel
oluyordu. Yeni devletin yönetici kadroları, oturacak düzgün konut bulamıyordu.
Bu kaygıya karşı yetkililer, Ankara’yı genel ve ileriye dönük bir “imar
planı”yla donatmak için 1927’de “uluslararası bir yarışma” düzenlemeye karar
verdiler. Aynı dönemde 1928’de İçişleri Bakanlığı’na bağlı olan “Ankara İmar
Müdürlüğü” kuruldu. Gönüllülüğün kısmen en açık olduğu 1930’lar dönem olarak
ayrılıp belirginleşir. Ancak seferber edilen olanaklar yetersiz kalmıştır.
Böylece Ankara’nın imarı, özel ve sınıfsal çıkarların eline bırakılmıştır.
1950’de resmî olarak yaklaşık 300 bin kişilik bir nüfusun neredeyse yarısı
doğru düzgün bir evde yaşamıyordu. Belediye eşit şekilde su dağıtımını
sağlayacak olanakları bile yokken devlet prestijli projelere yatırım yapmayı
tercih etmişti. Sonuç olarak, Ankara örneği, proje şehirciliği ile gerçek
kentleşme, hayal edilen/planlanan şehir ile fiilen meydana getirilen şehir
arasındaki farkı çarpıcı şekilde gösterir.
Jean-François
Pérouse
Toulouse Jean-Jaurès Üniversitesi’nde öğretim üyesidir. Ecole Normale Supérieure’den mezundur;
coğrafya ve Türkçe dili alanlarında çift bir uzmanlığa sahiptir. 1994’te Angora’dan Ankara’ya Bir
Başkentin Doğuşu (1919-1950) başlıklı teziyle sosyal coğrafya-şehircilik alanlarında doktora derecesini aldı. Çeşitli kurumlarda çalıştı: Marmara Üniversitesi, Fransız Anadolu Araştırma Enstitüsü-IFEA, Galatasaray Üniversitesi, GSMSÜ.
IFEA bünyesindeki İstanbul Şehir Gözlem Merkezi’nde (Observatoire Urbain
d’Istanbul) araştırmaları uzun bir süre yürüttü. Pek çok akademik süreli yayın ve derlemede İstanbul’un kentsel gelişiminin değişik yüzleri ve Türkiye hakkında Fransızca, Türkçe, Almanca ve İngilizce makaleleri yayımlandı. Halen EJTS (European Journal of Turkish Studies, www.ejts.org)
dergisinin yayın kurulunda bulunuyor. Yazdığı ve editörlüğünü yaptığı kitaplar arasında, Villes du Tiers Monde (Hâtier,
1993), La Turquie en Marche (La Martinière, 2004), Villes
et Risques (Economica/Anthropos, 2006), Constantinople 1900.
Voyage photographique de T. Wild (Kallimages, 2010), İstanbul’la Yüzleşme Denemeleri. Çeperler, Hareketlilik ve Kentsel
Bellek (İletişim, 2011) ve Istanbul Planète. Capitale
mondiale du XXIème siècle (Paris: La Découverte,
2017) bulunmaktadır.
Ayşe Meral
1971 doğumlu ve 1990 yılına kadar Fransa’da yaşayan
Ayşe Meral, Galatasaray Lisesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi
Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde eğitimini sürdürmüştür. 1995 yılından
itibaren çeşitli Fransızca eserleri Türkçeye kazandırmıştır. Çevirdiği
kitaplardan bazıları: Étienne Gilson, Ortaçağ’da Felsefe; Jean-Jacques
Rousseau, Toplum Sözleşmesi; Voltaire, Candide; Mircea Eliade, Ebedi
Dönüş Miti; Étienne de La Boétie, Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev;
Gilles Deleuze, Proust ve Göstergeler; Aliocha Wald Lasowski, Althusser
ve Biz.