Helenistik Anadolu: Ege’den Kafkasya’ya

Önsöz

Giriş

I. İskender’den Diadohlara: Kurtuluş ve Parçalanma (334-281)

      Ahameniş Anadolusu’nun Düzeni

      İskender’in Seferi (334-323)

      Sınırlar ve Sonuç

      Diadohlar Arasında Anadolu (323-281)

II. Parçalanmış Anadolu (281-188)

      Seleukos Asyası

      Bergama Devletinin Doğuşu ve Yükselişi

      Çevre Yunan Devletleri

      Yerli Devletlerin Kurulması

      Galatların Baskını ve Yerleşmesi

III. Sivil Yaşam ve Kentsel Toplumlar (3.-2. Yüzyıl)

      Kentin Yayılması

      Krallar ve Kentler: Eşit Olmayan Bir İlişki

      Sivil Yaşam

      Uygar Yaşamın Finansmanı

      Kentsel Toplumlar

IV. Kent Ekonomisi (3.-1. Yüzyıllar)

      Üretim Sorunları

      Refah mı, Gerileme mi?

V. Kırsal Dünya ve Yerli Toplumlar

      Kırsal Alanların İşletilmesi

      Kırsal Topluluklar

VI. Vesayetten Eyaletleşmeye: Roma Anadolusu’nun Başlangıcı (189-31)

      Bergama ve Rakipleri (188-133)

      Asya’nın İlk Roma Eyaleti ve Komşuları (133-88)

      Mithridatis Savaşı’nda Anadolu (88-63)

      İç Savaşlar Dönemi (63-31)

VII. Kargaşa İçindeki Kentler (133-31)

      Kentlerin Kurulması ve Kurumsal Yenilikler

      Roma Anadolusu’nun Yağmalanması

      Yeni Bir Belediye Aristokrasisinin Ortaya Çıkışı

Sonuç

Antik Kent İsimleri

Kaynakça

Dizin

Önsöz

İskender’den Roma İmparatoru Diocletianus’a Küçük Asya ve Anadolu adlı eserin yayımlanmasının üzerinden yaklaşık sekiz yıl geçti. Arkeolojik, epigrafik ve nümizmatik keşiflere dayanan çok sayıda yeni çalışma, bazı noktaların gözden geçirilmesini gerekli kıldı ve getirdikleri yenilikler sayesinde önemli bir revizyonun yapılmasının önünü açtı. Okuyucuya sunulan bazı gelişmeler değerini korusa bile, basit bir güncelleme yetersiz görünüyordu. Çalışma ilerledikçe, yeni versiyonun eski modelden giderek uzaklaştığını fark ettim. Bu nedenle yayıncıyla mutabık kalınarak kitabın adının değiştirilmesine karar verildi ve böylece benzerlikleri olsa da 1995 tarihli kitap ile bu kitap arasında herhangi bir karışıklık olması önlendi. Buna ek olarak, yapılan zenginleştirmeler, altı yüzyıldan fazla bir tarihi kapsayan tek bir cildin artık mümkün olmadığını göstermiştir. Bu nedenle, umarım çok da uzak olmayan bir gelecekte, bu kitabı genişletecek ve tüm imparatorluk dönemini kapsayacak bir başka cilt hazırlanacak. Özellikle de koinon veya conventus gibi kurumlarla ilgili bazı gelişmeler İmparatorluk’a ayrılan ciltte yer bulacağı için Helenistik dönemi bu şekilde İmparatorluk’tan ayırmanın ve hattâ Asya’nın ilk eyaletinin tarihini imparatorluk Asyası’ndan ayırmanın dezavantajlarının farkındayım. Bu arada, bu açıdan güncelliğini yitirmediğine inandığım 1995 tarihli kitaba başvurmak zorunda kalacağız.

Bu değişikliklere rağmen, genel konsept değişmedi ve kitabın Anadolu yarımadası ve kıyıya yakın adaların bölgesel tarihi olma özelliğini korumaya özen gösterdim. Bu tercih, Attaloslar arasında krallık kavramı, Helenistik orduların oluşumu ve hükümdar kültünün gelişimi gibi o dönemin bazı temel tarihsel yönlerinin neden burada ele alınmadığını açıklamaktadır. Dikkatli okuyucu, metni alt bölümlere ayırdığım ya da başlıkları değiştirdiğim birkaç nokta dışında –ki bu derin bir pişmanlık belirtisidir– kitabın düzeninin 1995 tarihli versiyonu aynen takip ettiğini görecektir. Ancak genel yapı aynı kalırken, metin köklü bir şekilde yeniden ele alınmış, birçok nokta düzeltilmiş ve neredeyse her yerde zenginleştirilmiştir. Bu durum, dipnotlardan da görüleceği üzere, gelişmelerin ve referansların sayısında önemli bir artışa neden olmuştur. Öte yandan yer darlığı nedeniyle, özellikle daha önceki yazarlara ait olan ve bulunması kolay olan bir dizi belge kitaptan çıkarılmıştır: bunlar 1995 kitabında hâlâ bulunabilir; diğer yandan, yakın zamanda yayımlanmış ve yayımlanmamış bir dizi önemli yazıt eklenmiştir.

Bu ekleme ve değişikliklere rağmen, bu kitap öğrenciler için bir el kitabı, antik Küçük Asya ve Anadolu’ya bir giriş niteliğindedir ve bu nedenle kapsamlı olma iddiasında değildir. Son sayfaya kadar güncellenen çok sayıda not ve kaynakça, okuyucuları daha ileri gitmeye teşvik etmeyi ve onlara antik Yunan dünyasının en büyüleyici bölgelerinden biri hakkındaki çalışmalarını derinleştirmek için araçlar sağlamayı amaçlamaktadır.

Tours, 11 Nisan 2003

Maurice Sartre

3 Ekim 1944 doğumlu. Fransız tarihçi. François Rabelais Üniversitesi’nde antik tarih fahri profesörü. Fransa Yakın Doğu Arkeoloji Enstitüsü’nün (Institut français d’archéologie du Proche-Orient, Beyrut) eski akademik üyesi, Fransız Üniversite Enstitüsü’nün (Institut Universitaire de France) kıdemli üyesi, Tours Üniversitesi’nde Eskiçağ Tarihi profesörü ve Fransa Üniversite Enstitüsü’nde (Institut Universitaire de France) Helenistik ve Roma Yakın Doğu Tarihi kürsüsünün sahibi olan Maurice Sartre, çalışmalarının büyük bir bölümünü Helenistik ve Roma dönemlerinde Doğu Akdeniz tarihine adamıştır. Sartre özellikle İskender’den İslâm fetihlerine kadar antik Yunan ve Doğu Roma tarihi, Helenleşmiş Ortadoğu konusundaki çalışmalarıyla tanınır. Bugüne kadar almış olduğu birçok ödül vardır. Eserlerinden bazıları: L’Orient Romain (1991); D’Alexandre à Zénobie: Histoire du Levant antique (2001); Histoire Grecques (2009); L’Asie Mineure et l’Anatolie d’Alexandre à Dioclétien (2012); La Syrie antique (2012); L’Historien et ses territoires (2015); Palmyre - Vérités et légendes (Annie Sartre ile birlikte, 2016); Empires et cités dans la Méditerranée antique (2019).

Hakan Meral

Fransa’da doğdu, ilk ve ortaokulu Fransa’da okuduktan sonra eğitimine Galatasaray Lisesi’nde devam etti. İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilim ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nü bitirdi. 1999 yılından bu yana Fransızca danışman, çevirmen ve tercüman olarak birçok alanda görev aldı. Doğu Batı Yayınları’ndaki diğer çeviri kitabı: Claude Cahen, İslâm - Başlangıcından Osmanlı’nın Kuruluşuna Kadar (2024).