Her birinin arka plan hikâyesi ve kahramanları farklı olmakla birlikte, eserimizi oluşturan üç diyalogda da; doğaya uygun yaşama, akıl ve bilgiye tâbi olma, kanaatkârlık, erdem ideali, bir tabiat kanunu olarak ölümün kaçınılmazlığı ve intiharın gerekçelendirilmesi gibi geleneksel Stoa temaları vardır. Bu kitap üzüntüyle başa çıkmanın akılcı yolları üzerinde durması ve bu doğrultuda öneriler geliştirip sunmasıyla öne çıkar. Seneca’nın bu uğurda çırpınışını özellikle annesi Helvia’ya Korsika’dan seslendiği üçüncü diyalogda görürüz. Oğlunun sürgün cezasından ötürü hayata küsmüş bu kadına, sadece hitabet yeteneğine güvendiği için değil, aynı zamanda tesellinin ne kadar önemli olduğunu (bulunduğu mevcut koşullarda) bizzat iyi bilen biri olarak da, kendisine yardımcı olabileceğine inandığı için yazar.
Hayatının olgunluk yıllarını, birbiri peşi sıra iktidara gelen Caligula, Claudius ve Nero gibi zaaf dolu, tuhaf ve öngörülemez üç Roma imparatorunu idare edebilmenin büyük zorluğuyla geçirmiş olan Seneca, nitekim hocalığını da yapmış olduğu halde Nero’nun akıldışı kararlarına teslim olarak hayatına son verecektir. Talihin serseri doğasını çok iyi tahlil edip, hemen her eserinde kayıtlara da geçirmiş olduğu için, son sözü yine kaderin söyleyeceğinin bilincindedir:
“Oysa insana
dair olan şeyler istikrarsız ve akışkan zeminde cereyan eder. Hayatın bizi en
çok hoşnut ettiği zamanlarda, nefsimize en düşkün ve incinmeye en açık
haldeyizdir. Bu suretle en mesut anlarımız, aynı zamanda ölüme en hazır olmamız
gereken zamandır. Tutarsızlığın ve kargaşanın orta yerindeyken, mazimiz dışında
hiçbir şeyden emin olamayız.”
- Yazar: Lucius Annaeus Seneca
- Kitabın Başlığı: Teselli Üzerine
- Latince Özgün Metin: De Consolatione
- Çeviren: Levent Keskin [Latince]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 463; Felsefe Dizisi - 129
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Eylül 2025
- Sayfa Sayısı: 143
- ISBN: 978-625-6194-33-5
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: "La Mélancolie", Étienne Maurice Falconet, 1774, Louvre Müzesi.
Önsöz
Sunuş
Teselli Üzerine
(De Consolatione)
Marcia’ya Teselli
(Ad Marciam)
Polybius’a Teselli
(Ad Polybium)
Annem Helvia’ya Teselli
(Ad Helviam Matrem)
Kaynakça
Lucius Annaeus Seneca
MÖ 4 ya da 3 yılında,
varlıklı ve
sözü geçer bir ailenin çocuğu olarak Corduba’da (İspanya)
dünyaya geldi. Sağlık
sorunları
sebebiyle ailesi tarafından küçük yaşta
Roma’ya getirildi. Hukuk, belagat ve felsefe alanlarında
parladı.
MS 37’de quaestor oldu ve Senatus’a seçildi. Roma aristokrasisinin ve
saray çevresinin sayılan bir kişisi
oldu. İmparator
Claudius döneminde ismi Julia Livilla ile bir olaya karışınca gözden düştü. Önce ölüm cezasına çarptırıldı,
sonra sürgüne çevrildi. Bu sebeple Korsika’ya gönderildi ve sekiz yılını
burada geçirdi (MS 41-49). Claudius’un eşi Messalina ölünce
imparatorun yeni eşi Agrippina’nın
desteğiyle
Roma’ya geri dönmesine izin verildi. Taht için hazırlanan
Nero’nun eğitimiyle görevlendirildi. Praetorluğa
atandı.
Nero’nun iktidar olmasıyla (MS 54) itibarı
tekrar yükseldi. Afranius Burrus ile birlikte Nero’nun baş
yardımcıları
olarak ülkeyi idare ettiler. Ancak Burrus’un ölümüyle (MS 62) boşalan
makamı, kötücüllüğüyle
bilinen Tigellinus doldurunca, talihi yine ters döndü. Nero’nun aşırılıklarının sınır
tanımamaya
başlamasıyla,
siyasi hayattan tümüyle çekilmek istedi. Nero bunu kabul etmeyince, kendini çoğunlukla
edebiyat çalışmalarına verdi. Daha sonra Nero’ya
karşı
tasarlanan Piso tertibine dahil olduğu iddiasıyla,
yeğeni
Lucanus ile birlikte imparator tarafından intihara zorlandı ve
öldü. (MS 65)
“Teselli Üzerine”nin de dahil olduğu felsefi diyaloglarından bazıları; De Vita Beata (“Mutlu Yaşam Üzerine”), De Tranquillitate Animi (“Ruh Dinginliği Üzerine”), De Brevitate Vitae (“Yaşamın Kısalığı Üzerine”), De Beneficiis (“İyilikler Üzerine”), De Providentia (“Tanrısal Öngörü Üzerine”), De Clementia (“Hoşgörü Üzerine”) ve De Ira’dır (“Öfke Üzerine”). Yanısıra, Epistulae Morales Ad Lucilium (“Lucilius’a Ahlâki Mektuplar”), sahneye konulmaktan çok okunmak için yazılmış olan bir grup tragedya (Medea, Phaedra, Oedipus gibi), doğa felsefesi üzerine Naturales Quaestiones (“Doğa Araştırmaları”), İmparator Claudius hakkında bir yergi olan Apocolocyntosis Divi Claudii (“Tanrısal Claudius’un Kabaklaşması”) elimize geçmiş diğer kaydadeğer eserleridir. Günümüze pek azı ulaşmış olan epigramları, hiç ulaşmamış olan söylevleri ve keza doğa bilimlerine dair De Motu Terrarum (“Yer Sarsıntıları Üzerine”), De Piscium Natura (“Balıkların Doğal Yapıları Üzerine”), De Forma Mundi (“Dünyanın Biçimi Üzerine”) gibi kaybolmuş bir çok eseri vardır.
Levent Keskin
1987 yılında
ODTÜ, İdari
Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu.
Özel sektörde çalıştı.
2003-2007 yılları arasında
İstanbul
Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri,
Latin Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde lisans programını
bitirdi. Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde
“Sürgün Sonrası Eserlerinde Ovidius’un Ruh Hali ve İmparator
Augustus ile Çatışması”
tezi ile 2010 yılında yüksek lisans, “Urbanitas’ı
Anlamada Petronius’un Satyricon’u Üzerine Bir Karakter Çözümlemesi” tezi ile de
2015 yılında
doktora programlarını
tamamladı.
Latince’den Genç Plinius’un Mektupları (I-IV) (2018), Attika Geceleri
(Seçmeler) (2021), Kısa Roma Tarihi (2022), İyilikler Üzerine (2023), Zihnin Tanrıya Yolculuğu (2024) ve Paganlara Karşı Hıristiyanlık Savunusu (2025) çevirileri Doğu Batı
tarafından
yayınlandı.