Mitos ve İnsan

1972 Önsözü

Uyarı

I. Mitosun İşlevi

II. Mitos ve Dünya

1. Peygamberdevesi (Mantis Religiosa)

2. Mimetizm ve Meşhur İrade Zafiyeti (Psikasteni)

III. Mitos ve Toplum

1. Nizam ve Tahakküm

2. Hellade Üzerinde Gölge Oyunları

3. Modern Mitos Paris

Sonuç

1972 Önsözü

Bu kitap çıkalı otuz yıldan fazla bir zaman geçti. Her ne kadar pek az çalışmanın bayat ya da modası geçmiş görünmediği bir alanda yer alsa da, bugün “cep” adı verilen dizide yayımlanıyor olması güncelliğini tamamen yitirmediğini gösteriyor.

Bunu tekrar okurken, reddedilecek hiçbir şey bulmadım. Daha ziyade, artık yakamı bırakmış olan yanılsamalara tanıklık ediyor bu. Her halükârda, hiçbir düzeltme yapmadım. Aksine, merak konularımın daha bu ilk sunumunda baş sezgisi açıkça beliren, bazen dağınıklaşacak kadar apayrı konularda gezinen bir araştırmanın birliğinin, devamlılığının, inadının ispatı bu benim için. Bu kitabı izleyen İnsan ve Kutsal, Méduse et Cie (“Medusa ve Şürekâsı”), Les Jeux et les Hommes (“Oyunlar ve İnsanlar”), L’incertitude qui vient des rêves (“Rüyalardan Gelen Belirsizlik”), Instincts et Sociétés (“İçgüdüler ve Toplumlar”), Bellone ou la pente de la guerre (“Bellone ya da Savaş Yokuşu”), Cases d’un échiquier (“Bir Satranç Tahtasının Kareleri”), hattâ Ponce Pilate (“Pontius Pilatus”) gibi çalışmalarımın yaptığı, bu kitabın programını uygulamaktan ya da onun şu veya bu bölümünü, bazen de bir cümlesini geliştirmekten ibaret olmuştur. Bu kitapta yalnızca mineral tasvirlerimin habercisi bir şey yoktu. Ama kısa süre önce onları doğuran yaklaşımı ben de öngörmemiştim. Geri kalanı için, bu derece buyurgan olduğunu tahmin etmediğim ilk kelamıma sadık kalmış olmama ancak sevinebilirim.

R.C.
Ocak 1972

Roger Caillois

Roger Caillois (1913-1978) Reims’de doğar. Klasik edebiyat öğreniminden sonra, Yüksek Öğretmen Okulu’na kabul edilir ve dilbilgisi doçentliği alır. 1938’de, Georges Bataille ve Michel Leiris ile birlikte, toplum yaşamında kutsalın tezahürlerini incelemeye yönelen “Collège de Sociologie”yi kurar. 1940’tan 1945’e kadar, Buenos Aires Fransız Enstitüsü’nü kurduğu ve Les Lettres françaises adlı bir derginin yayınını başlattığı Güney Amerika’da bulunur. Fransa’ya dönünce, Gallimard Yayınevi’nde Borges, Neruda ya da Asturias gibi Latin Amerika’nın büyük yazarlarını yayımlayacak olan “La Croix du Sud” dizisini başlatır. 1948’de, UNESCO’da önce edebiyat, sonra da kültürel kalkınma bölümünün idaresini üstlenir ve bu çerçevede, insan bilimleri dergisi Diogène’i kurar. 1971 yılında Fransız Akademisi’nde Jérôme Carcopino’dan boşalan yere seçilir. 1978’de, ölümünden az önce, edebiyat dalında Büyük Ulusal Ödül’ü (le Grand Prix national des lettres), Le fleuve Alphée (“Alpheiós Irmağı”) adlı eseri için Marcel Proust Ödülü’nü ve Avrupa Deneme Ödülü’nü (Prix européen de l’essai) art arda alır. Bu üç ödül, en tanınmışları Mitos ve İnsan (Le Mythe et l’homme), İnsan ve Kutsal (L’Homme et le sacré), “Oyunlar ve İnsanlar” (Les Jeux et les hommes) ve “Genel Estetik” (Esthétique généralisée) olan, esasen deneme dalında, hayli verimli bir külliyatı onurlandırmıştır.

Haldun Bayrı

1961’de İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi mezunu. 1981-1986 yılları Fransa’da yaşadı. Geçimini sağlamak zorunda olduğundan, coğrafya öğrenimi için gittiği Sorbonne Üniversitesi’ni bıraktı ve Société Française du Livre’de çalıştı. Türkiye’ye döndükten sonra Metis Yayınları’nda redaktörlük ve editörlük yaptı. Türkçeye ilk çevirisi Daryush Shayegan’ın Yaralı Bilinç’i (1991 ve Melez Bilinç, 2013), Fransızcaya ilk çevirisi Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Yaz Yağmuru (Pluie d’été, Actes Sud, 2006). Metis Yayınları’na çevirdiği diğer yazarların bazıları: Claude Lévi-Strauss (Irk ve Tarih, 1985; Hepimiz Yamyamız, 2014; Uzaktan Yakından, 2018), E.M. Cioran (Burukluk, 1993; Tarih ve Ütopya, 1999; Çürümenin Kitabı, 2000; Zamana Düşüş, 2020), Olivier Roy (Küreselleşen İslam, 2003; Kayıp Şark’ın Peşinde, 2015; Dünyanın Düzleşmesi, 2024). Doğu Batı Yayınları’nda Fransızcadan yaptığı diğer çevirisi: Roger Caillos, İnsan ve Kutsal, 2023.