Yunan Mitolojisinde Doğu-Batı Bütünleşmesi
- 2.250,00 TL
-
1.575,00 TL
- Stok Durumu: Stokta var
- 24 Saatte Kargoda
- Yazar: Turhan Yörükân
- Kitabın Başlığı: Yunan Mitolojisinde Doğu-Batı Bütünleşmesi
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Grafik Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 207; Mitoloji Dizisi - 3
- Basım Bilgileri: 1. Basım / Haziran 2018 - Bez Cilt, Kuşe Kâğıt, Renkli Basım
- Sayfa Sayısı: 581
- ISBN: 978-605-2133-10-1
- Şömiz Resmi: Pheidias (Phidias) tarafından yapılmış Zeus heykelinin M.S. birinci yüzyılda gerçekleştirilmiş Roma kopyası (Saint Petersburg, Hermitage Müzesi)
- Cilt Deseni: Zeus'un doğum yeri olarak kabul edilen Girit'te bulunmuş bronz tympanon'un çizim olarak görüntülenmiş şekli.
- Boyutları: 20,3 x 27
Önsöz
Giriş
Bölüm I
Aphrodite’nin Klâsik
Yunan ve Roma Mitolojisine Dahil Edilmesiyle Oluşan “Syncretic” Bütünleşme
Aphrodite ve Yakın Doğulu Benzerleri
Aphrodite, Ares ve Hephaistos
Aphrodite,
Hermes ve Hermaphroditos
Aphrodite, Ankhises ve Eos
Aphrodite, Myrrha ve Adonis
Bölüm
II
Zeus’un
Aşklarıyla Akdeniz’de Kurulmak İstenen Sosyo-Kültürel ve Politik İlişki Ağı
Argoslu İo ile Zeus
Zeus, Kallisto ve Arkas
Zeus, Danae ve Perseus
Zeus ile Agenor’un Kızı Europa
Zeus ile Atlas’ın Kızları Pleiadlar
Zeus ile Tros Oğlu Ganymedes
Temel Tanrılık Özellikleriyle Zeus
Bölüm
III
Kurduğu
Bilicilik Merkezleriyle ve Sonuçsuz Kalmış Homo-Hetero Aşklarıyla Apollon
Anadolulu, Lykialı Apollon
Bilicilik Merkezleri ve Biliciler
Apollon, Daphne ve Marpessa
Apollon, Koronis ve Asklepios
Hyakinthos, Kyparissos ve Oğlancılık
Bölüm
IV
Ana-Tanrıçalar,
Bereket Tanrıçaları, Çocukları ve Ölüp Dirilen Sevgilileri
Rheia, Hera ve Eileithyia
Leto, Artemis ve Hekate
Demeter, Kızları ve Oğlu
Öbür Dünya’ya Gidip-Dönenler
Bölüm
V
Semele’nin,
Persephone’nin ve Zeus’un Oğlu Olarak Dionysos (Bakkhos) ve Zagreus
Dionysos’un Tanrılaşma Süreci
Dionysos’un Dadıları ve Mainadlar
Dionysos’un Aşk İlişkileri
Bir Osiris-Dionysos Karşılaştırması
Belirgin Yönleriyle Dionysos
Bölüm
VI
Pan,
Priapos ve Dionysos’un Alayına Katılan Tanrılar ve Yandaş Yaratıklar
Hermes’in Oğlu Olarak Pan
Pan ile Pitys veya Çam Ağacı
Pan, Syrinks ve Pan Flütü
Pan’ın Hayatından Bir Kesit
Ekho, Pan ve Ay-Tanrıça Selene
Pan’a ve Tabiata Saygı
Lampsakoslu Priapos
Silenoslar ve Satyroslar
Bölüm
VII
Sokrates-Öncesi
Filozofların Sistemlerini Etkilemiş Olan Mitolojik Unsurlar
Bibliyografya
Soy
Ağacı Tabloları
Gaia’nın Soy Ağacı
Ouranos’un Soy Ağacı
Pontos’un Soy Ağacı
Zeus’un Soy Ağacı
Zeus’un Ölümlü Sevgilileri, Çocukları ve
Torunları
Zeus’un Diğer Ölümlü Sevgilileri,
Çocukları ve Torunları
Aphrodite’nin Soy Ağacı
İapetos’un Soy Ağacı
Aiolos’un Soy Ağacı (Kızları)
Aiolos’un Soy Ağacı (Oğulları I)
Aiolos’un Soy Ağacı (Oğulları II)
Aiolos’un Soy Ağacı (Oğulları III)
Atlas’ın Soy Ağacı (Kızları I)
Atlas’ın Soy Ağacı (Kızları II)
Dardanos’un Soy Ağacı
Tyro’nun Soy Ağacı
İo’nun Soy Ağacı
Danae’nin Soy Ağacı
Lykaon’un Soy Ağacı
Europa’nın Soy Ağacı
Tantalos’un Soy Ağacı
Leda’nın Soy Ağacı
Kadmos’un Soy Ağacı
Pandion’un Soy Ağacı
İnakhos’un Soy Ağacı
Talaos’un Soy Ağacı
Asopos’un Soy Ağacı (Kızları)
Açıklamalı İndeks
ÖNSÖZ
Yunan
mitolojisinin ve dininin baş tanrısı ve bütün bir Yakın Doğu kültürünün ürünü
olan Zeus, Yunan halkının yaşam tarzına, din ve felsefesine, hukuk ve ahlâk anlayışına
etki yapmış bir tanrıdır. Yunan Mitolojisinde Aşk adlı kitabımızda her
aşk ve güzellik olayında etkisinin bulunduğunu gördüğümüz Aphrodite, canlı
hayatının temel eğilimlerinden birini temsil eden, onu düzene koyan, Yunan
mitolojisinin en cazip öykülerinin yaratılmasına vesile olan bir tanrıçadır.
Apollon, Demeter ve Dionysos, Yunan dininin ve mysteria denen gizli ibadet
şekillerinin temel tanrı ve tanrıçalarıdır. Bu tanrı ve tanrıçalar dolayısıyla
oluşmuş olan fikir ve ritüeller, Yakın Doğu’dan etkilendikten sonra, sadece
Yunanistan’ı değil, Roma’yı hattâ dönüp Yakın Doğu’yu, Afrika’yı ve Avrupa’yı
etkilemiştir. Meydana gelen syncretic oluşum, kendisinden önceki
mitolojik ve dinsel inanış şekilleri bakımından fazla bir aykırılık içermediği
için yadırganmamış, sunulmuş olan unsurlar kolayca kabul görmüş, eskisinden
daha geniş bir kültürel çevrenin malı hâline gelmiş ve Yunanistan’ın başarı
hanesine yazılmıştır. Cicero’dan ve Apuleius’tan yaptığımız alıntılar, bu tanrı
ve tanrıçaların adları değişmiş olsa da, bu kutsalların temelde, eskiden beri
Yakın Doğu ülkelerinde varlıkları kabul edilmiş aynı tanrı ve tanrıçalar
olduğunu göstermektedir. Başka bir ifade ile, Yunan tanrı ve tanrıçaları
etkilenerek ve etkileyerek bir Doğu-Batı bütünleşmesi sağlamışlardır.
Kitabımızda, bir syncretism mahsulü olarak teşekkül ettiklerini
düşündüğümüz söz konusu tanrı ve tanrıçaları ve benzerlerini esas alıp, Yunan
Mitolojisinde Doğu-Batı Bütünleşmesi’nin, daha da belirgin olduğunu
düşündüğümüz duygu ve düşünce birliğinin oldukça ayrıntılı bir incelemesini
yapmaya çalışacağız.
“Yunan Mucizesi” fikri veya inancı 1900’lü yılların ikinci yarısına
kadar gücünü korumuş, revaç bulmuş bir fikir olmuştur. Lâtince öğrenim veren
klâsik liselerde öğrenim görmekte olduğum ve üniversitede felsefe bünyesi
içerisinde yer almakta olan sosyal ilimlerde çalışmalar yaptığım dönemlerde,
her şeyi Yunan’dan başlatmak bir âdet hâline gelmişti. İlmin, felsefenin,
edebiyatın ve plâstik sanatların menşei bu kültür içerisinde aranmaktaydı. Bu
kültür temel alınarak verilen örneklerle eğitim veriliyordu. Yakın Doğu
ülkelerinde, özellikle Mezopotamya ve Mısır’da yapılan arkeolojik ve tarihî
araştırmaların sayıları arttıkça ve somut veriler ortaya kondukça, “Yunan
mucizesi” fikrine yavaş yavaş şüphe ile bakılmaya; her türlü kültürün birbirini
etkilediği bir kültürel çevrenin Yunan’ı da etkilemiş olduğu kabul
edilmeye; aslında antik Yunan yazarlarının büyük bir alçak gönüllülük ile
söylediği, sonradan görmezden gelinmiş olan bir gerçek, böylece tekrar gün yüzüne
çıkmaya başlamıştır.
Belirtmek gerekir ki, kitabımız, Yunan mitolojisi açısından bir
etkileşim envanteri veya G.S. Kirk’in Myth, Its Meaning and Functions
in Ancient and Other Cultures adlı eserinde yaptığı gibi, bütün bir dünya
kültürü içerisinde mitosun ve Yunan mitosunun yerini belirlemeye çalışan bir
kitap değildir. Ayrıca, tanrı ve tanrıçaları ve bunların fiillerine katılmış
önemsiz birtakım tanrı ve tanrıçalarla mitolojik kahramanları inceleme konusu
yapmış bütün bir tanrısal varlıklar kitabı da değildir. Kitabımız, Doğu-Batı
bütünleşmesi içerisinde en belirgin şekilde yer almış sınırlı sayıda
tanrı ve tanrıçayı, onların aşk ve işlerini konu yapmış; bereketlilik üzerinde
yoğunlaşmış bir tematik mitoloji kitabıdır. Yunan kahramanlarının aşklarını incelediğimiz
ve Yunan Mitolojisinde Aşk adlı kitabımızda ele aldığımız konuya; tanrı
ve tanrıçalar bakımında açıklık getirmeye çalışan bir kitaptır.
Doğu Batı
dergisi’nde daha önce yayımlamış olduğum ve bir miktar kısaltma yaparak bu
kitabıma aldığım Aphrodite’nin Yunan ve Roma Mitolojisine Dahil Edilmesiyle
Oluşan “Syncretic” Bütünleşme (Şubat, Mart, Nisan 2007, Sayı 40, ss.
181-212) ve Zeus’un Aşklarıyla Akdeniz’de Kurulmak İstenen Sosyo-Kültürel ve
Politik İlişki Ağı (Kasım, Aralık, Ocak 2005-2006, Sayı 34, ss.13-46) adlı
yazılarımın; ayrıca Kül Eleştiri Dergisi’inde yayımladığım ve bu
kitaba aldığım Sokrates-Öncesi Filozofların Görüşlerini Etkilemiş Olan
Mitolojik Unsurlar (Ocak, Şubat 2006, Sayı 7, ss. 19-24) adlı yazımın
gördüğü ilgi beni cesaretlendirmiş; bu kitabı tamamlamam için bana güç
vermiştir. Dergilerinde daha önce yayımlama fırsatı bulduğum bu yazılarımdan
dolayı Sayın Taşkın Takış’a ve Bilâl Kolbüken’e burada teşekkürü bir borç
biliyorum. Söz konusu iki yazımın, Doğu Batı dergisi’nde yayımlandığı
şekliyle bırakılmayıp bir kitaba dönüştürülmesini sağlamada gösterdiği olumlu
ve teşvik edici yaklaşımdan dolayı da Taşkın Takış’a ayrıca teşekkür borçlu
olduğumu bildirmek isterim. Sayın Takış’a başka açıdan da teşekkür borçlu
olduğumu tekrarlamalıyım; Taşkın Takış bu kitabı tamamlarken faydalanmayı
düşündüğüm kitapların bir kısmını, üniversite kitaplıklarını dolaşıp bulmuş ve
ödünç olarak alıp bana ulaştırmıştır.
* * *
Kitapta yer alan resimlerin tamamı, kamunun faydalanmasına sunulmuş
olan; çok büyük kısmı, internet sayfalarında dolaşan resimlerdir. Bu faydalanma
yolu bize, çeşitli alternatifler arasından bir seçme yapma imkânı da
tanımıştır. Uygun bulduğumuz, çözünürlükleri yüksek bir kısım resmi internet
aracılığı ile indirmiş ve kitaba dahil etmiş bulunuyoruz.
Sözlerimi sonlandırırken, kitabın kamuya düzgün bir şekilde sunulmasında
emeği geçen kişilere, zor bir adama birşeyleri beğendirmek için büyük gayretler
sarfetmiş başarılı bir bilgisayarcı olan Harun Ak’a ve gösterdiği büyük ilgiden
ve yaptığı yardımlardan dolayı kıymetli dostum Coşkun Taş’a teşekkürde
bulunmayı da bir borç biliyorum.
Turhan
Yörükân
Ankara, Ekim 2016
Turhan Yörükân, 29.1.1927 yılında İstanbul’da doğmuş; çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Topkapı dışında, o zamanlar son derece bâkir bir tabiat parçası olan Gümüşsuyu’nda her türlü ehlî ve insanlara yakın yaşamakta olan yabanî hayvanların arasında; Aisopos geleneğini sürdürmüş olan La Fontaine’in masallarını, Kelile ve Dimne’nin insanlara ahlâkî öğütler veren, annesinin yorumlamasıyla, hayvan kılığına bürünmüş birtakım saygın “ruhların” anlattıkları, Yunan mitolojisinde dile getirilen dönüşüm öykülerinin benzerlerini dinleyerek geçirmiştir.
Daha ilkokulda iken, babası ona, sonradan Ömer Seyfettin’e ait olduğunu öğrendiği, Maârif Vekâleti Devlet Matbaası’nda 1927 yılında İlyad adıyla yayımlanmış çevirisinden bir bölüm okumuş; ayrıca kendisi de, ortaokulda bulunduğu sırada, kime ait olduğunu bilmediği, Homeros’un Odysseia’sını özetleyen bir kitabı satın alarak, uzun bir süre elinden bırakamamıştır. Bu öyküleri, yakın çevresine anlatmaktan da büyük bir haz duymuştur. Folklorik ve mitolojik öykülere düşkünlüğü, babasının gözünden kaçmadığı içindir ki lise eğitimini Lâtince tedrisat yapan okullarda tamamlamıştır.
Kentaurosların, Piramus ve Thisbe’nin öyküsünü Lâtince “kıraat” kitaplarından öğrenmiştir. Yüksek öğrenimi sırasında Anadolu ve Yunan mitosuna, Yunan felsefe ve ilmine karşı duyduğu ilgiyi bugüne kadar sürdürmüş; kitaplarında anlattığı mitolojik öyküleri psikolojik, sosyolojik ve felsefî yönleri yanında, çeşitli güzel sanat eserleri ve edebî metinler üzerinde yaptığı etkileriyle ele alıp değerlendirmeye çalışmıştır. Elinizdeki kitapta bütün bu söylenenlerin izlerine rastlayacaksınız. Turhan Yörükân, psikoloji, sosyal psikoloji ve sosyoloji alanında yayımladığı, bir kısmı tekrar tekrar basılan otuzun üzerindeki kitabında bile, mitolojik kahramanlara atıfta bulunmaktan vazgeçmemiş; onlara sahip çıkmayı sürdürmüş çok yönlü bir yazardır.
Türkân (Yörükân) Turgut