Politik İnceleme

Politik İnceleme’nin Anlamı ve Tasarısı

Tractatus Politicus için Önsöz Yerine Yazarın Bir Arkadaşına Mektubu

Birinci Bölüm
Giriş

İkinci Bölüm
Doğal Hak Üzerine

Üçüncü Bölüm
Egemen Güçlerin Hakkı Üzerine

Dördüncü Bölüm
En Önemli Kamu İşleri Üzerine

Beşinci Bölüm
Bir Devlet için Mümkün En İyi Durum Üzerine

Altıncı Bölüm
Monarşi Üzerine

Yedinci Bölüm
Monarşi Üzerine (devam)

Sekizinci Bölüm
Aristokrasi Üzerine

Dokuzuncu Bölüm
Aristokrasi Üzerine (devam)

Onuncu Bölüm
Aristokrasi Üzerine (son)

Onbirinci Bölüm
Demokrasi Üzerine

Tractatus Politicus için Önsöz Yerine Yazarın Bir Arkadaşına Mektubu

Sevgili dostum,

Hoş mektubunuz dün elime geçti. Tüm kalbimle, bana göstermiş olduğunuz ilgi için size teşekkür ederim. Eğer daha faydalı olduğuna hükmettiğim ve sanıyorum sizin de daha çok hoşunuza gidecek bir şeyle meşgul olmasaydım önerinizi hiç tereddüt etmeden kabul ederdim. Sizin öğütleriniz üzerine bir süre önce bir Politik İnceleme yazmaya başladım. Altı bölümü şimdiden tamamlandı: İlk bölüm bir giriş mahiyetinde; ikinci bölüm doğal hakkı, üçüncü bölüm her tür egemen gücün hakkını, dördüncü bölüm egemeninin idaresine bağlı meseleleri, beşinci bölüm bir toplumun ulaşmayı hedefleyebileceği en yüksek yapılanmayı ele alıyor ve altıncı bölümde de tiranlık içine düşmesini engellemek için bir monarşik yönetim biçiminin nasıl kurulması gerektiği işleniyor. Şu sıra, iyi bir monarşik örgütlenmeye ilişkin altıncı bölümün bütün noktalarını yeniden ele alıp yöntemli olarak tanıtladığım yedinci bölümü kaleme alıyorum. Ardından aristokratik yönetim biçimine ve sonra da halk yönetimine (demokrasiye) geçeceğim ve nihayet yasalara ve politikayı ilgilendiren diğer özel sorunlara… Kendinize iyi bakın. 

Benedictus (Baruch) Spinoza (24 Kasım 1632 - 21 Şubat 1677)

Felemenkli Yahudi filozof. Portekiz kökenli zengin bir tüccar ailesinin oğludur. Annesini altı yaşında kaybetti. 1638’de büyük olasılıkla Amsterdam’daki Yahudi erkek okuluna başladı. Sıkı bir Talmud eğitimi aldı. Öğrenimi süresince Yahudiliğin geleneksel öğretilerinden ve kutsal metin yorumlarından gitgide uzaklaştı. Zamanla görüşlerinden dolayı Yahudi cemaati tarafından 1656’da aforoz edildi; sivil yönetim de kısa bir süre için Amsterdam’a girmesini yasakladı. Spinoza uzun bir dönem Cizvit arkadaşı Francis van den Enden’in Amsterdam’daki okulunda kaldı. Latincesini ilerletti, Yunanca öğrendi. Mercek yapımında uzmanlaşan Spinoza geçimini bu yolla kazanıyordu, ayrıca özel dersler de verdi. Descartes’ın Principia Philosophiae’sine geometrik bir yorum getirdiği yapıtının büyük bölümünü ve Ethica’nın ilk kitabını Rijnsburg’da yazdı.

Spinoza felsefesi hem Descartes’ın felsefesinden etkilenerek oluşmuş, hem de bu felsefeye bir tepki olarak gelişmişti. Ayrıca Ortaçağ felsefesinden özellikle Yahudi felsefesinden etkilenmişti. Spinoza, metafiziği bütünüyle anlaşılır kılacak bir sistem kurulabileceğine inanıyordu. Ethica adlı başyapıtı düşünce sistemini kavramak açısından oldukça önemlidir. Bu eserinde aklı kullanarak insanlığı en üst bilgiye ulaştırmayı amaçladı. Haziran 1665’e değin ilk tasarladığı biçimiyle Ethica’nın üç bölümünü tamamladı. 1670 yılında Amsterdam’da imzasız yayımlanacak olan Tracatatus Theologico-Politicus (Teolojik-Politik İnceleme) üzerinde çalıştı.

18. yüzyıl boyunca bir tanrıtanımaz olarak görülen Spinoza, Almanya’da özellikle Lessing ve Goethe, İngiltere’de Coleridge’in çabaları sonucunda saygınlık kazanmaya başladı. Ve sonrasında mutlak idealistlerden Marksistlere kadar pek çok düşünür onun yapıtlarında kendi öğretilerinin temellerini buldu. 

Murat Erşen

Strasbourg II Marc Bloch Üniversitesi ve Galatasaray Üniversitesi’nde felsefe okudu. Fransızca ve İngilizceden ellinin üzerinde kitap ve birçok makale çevirmesinin yanısıra çok sayıda felsefe ve edebiyat yapıtını da yayına hazırladı. Monokl Yayınevi’nin kuruluşunda yer aldı. Yıldız Teknik, Doğuş ve İstanbul üniversitelerinde misafir öğretim görevlisi olarak dersler verdi. Çevirdiği bazı isimler: A. Badiou, J.-L. Nancy,, J. Lacan, J. Derrida, Jean-­Luc Mario, J.-D Nasio, Félix Guattari, Leo Strauss, M. Lazzarato, Pierre Hadot, A. Kojève, Spinoza, Descartes, Pascal, Luc Ferry, Oscar Wilde, M. Duras, M. Proust.