Bonaventura’nın en önemli sistematik teoloji eseri olan Breviloquium, 1257 civarında Paris Üniversitesi’nde ders verdiği dönemde kaleme alınmıştır. Breviloquium kelimesi Latince kökenli bir terimdir. “Brevi” kısmı, Latince “brevis” (kısa, özlü, az sözlü) kelimesinden gelirken, “loquium” kısmı ise Latince “loqui” (konuşmak) fiilinden türetilmiştir. Dolayısıyla Latince “kısa konuşma” anlamına gelen bu eser, Bonaventura’nın teolojik düşüncesinin özlü bir özetini sunar. Eserin temel amacı, Hıristiyan teolojisinin tüm temel konularını, açık, özlü ve sistematik bir biçimde ele almaktır.
Eserin önsözünde Bonaventura, Pavlus’un sözlerinden hareketle teoloji olarak adlandırılan Kutsal Kitap’ın kaynağını, gelişimini ve amacını açıklar. Kutsal Kitap’ın kaynağının Kutsal Üçleme’nin etkisiyle olduğunu, gelişiminin insani kavrayış yeteneğinin gereklilikleri doğrultusunda gerçekleştiğini ve amacının kusursuz mutluluğun sınırsız zenginliğini sağlamak olduğunu vurgular. Bonaventura, Kutsal Kitap’ın genişliğini, uzunluğunu, yüksekliğini ve derinliğini ifade eden dört boyutun önemine dikkat çeker. Ona göre Kutsal Kitap bilgisine ulaşmanın temelinde Peygamber İsa’ya iman yatar.
Breviloquium’un en önemli özelliklerinden biri, Bonaventura’nın mistik ve
sistematik teolojik yaklaşımlarını ustaca birleştirmesidir. Eser, skolastik
düşüncenin mantıksal kesinliğini Fransisken geleneğinin manevi derinliğiyle
harmanlayarak, dönemin teolojik tartışmalarına özgün bir katkı sağlar.
Bonaventura’nın kullandığı dil ve kavramlar, hem akademik hem de manevi yaşam
için rehberlik sunar niteliktedir.
- Yazar: Bonaventura
- Kitabın Başlığı: Teolojinin Kısa Özeti
- Latince Metin: Breviloquium
- Çeviren: Fırat Çelebi [Latince]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 469; Felsefe Dizisi - 130
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Aralık 2025
- Sayfa Sayısı: 250
- ISBN: 978-625-6194-39-7
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: Sistina Madonna/Sistin Meryemi’nden detay, Rafael, 1512-1513 arası.
Bonaventura’nın Hayatı
Bonaventura’nın
Eserleri
Teolojinin Kısa Özeti Üzerine
Çeviri Üzerine
Aziz Bonaventura’nın Teolojinin Kısa Özeti’ne Önsözü
a. Kutsal
Kitap’ın Genişliği (Kapsamı) Üzerine
b. Kutsal
Kitap’ın Uzunluğu Üzerine
c. Kutsal
Kitap’ın Yüksekliği (Yüceliği) Üzerine
ç. Kutsal
Kitap’ın Derinliği Üzerine
d. Kutsal
Kitap’ın İlerleyiş Tarzı Üzerine
e. Kutsal
Kitap’ın Açıklama Tarzı Üzerine
Birinci Kısım: Tanrı’nın Üçlü Birliği
Üzerine
Teolojinin Ele
Aldığı Yedi Konu Hakkında Özet
Şahısların Üçlülüğü
ve Özün Birliği Hakkında
İmanın Doğru
Şekilde Anlaşılması Üzerine
Katolik İmanın
İfade Edilmesi Üzerine
İlâhi Doğanın
Görünüşlerindeki Çokluktaki Birlik
İlâhi Doğanın
Kendine Has Niteliklerinin Çokluğundaki Birlik
Tanrı’nın Mutlak
Kudreti Üzerine
Tanrı’nın Hikmeti,
Takdiri ve Öngörüsü Üzerine
Tanrı’nın İradesi
ve İnayeti Üzerine
İkinci Kısım: Evrenin Yaratılışı
Üzerine
Bütün Olarak
Dünyanın Yaratılışı Üzerine
Cisimsel Doğanın
Oluşumu Üzerine
Cisimsel Doğanın
Varlığı Üzerine
Cisimsel Doğanın
İşleyişi ve Etkisi Üzerine
Kutsal Kitap’ta
Bahsedilen Konuların Anlatım Biçimi Üzerine
Yüce Ruhların
Yaratılışı Üzerine
Şeytanların İsyanı
Üzerine
İyi Meleklerin
Teyit Edilmesi Üzerine
İnsanın Ruhunun
Yaratılışı Üzerine
İnsanın Bedensel
Yaratılışı Üzerine
İnsanın Bir Bütün
Olarak Yaratılışı Üzerine
Yaratıldıktan Sonra
Tüm Dünyanın Tamama Erdirilmesi ve Düzenlenmesi
Üçüncü Kısım: Günahın Yozlaştırıcı
Etkisi
Genel Hatlarıyla
Kötülüğün Kökeni
İlk Ebeveynlerin
Sınanması Üzerine
İlk Ebeveynlerin
Günahı Üzerine
İlk Ebeveynlerin
Cezalandırılması Üzerine
Asli Günahın
Yozlaşması Üzerine
Asli Günahın
Aktarılması Üzerine
Asli Günahın
Arındırılması
Fiili Günahların
Kökeni Üzerine
Ölümcül Günahların
Kökenleri ve Farklılıkları
Cezai Günahların
Kökeni ve Niteliği Üzerine
Kutsal Ruha Karşı
İşlenen Günahlar Olan Nihai Günahların Kökeni Üzerine
Dördüncü Kısım: Kelâmın Bedenleşmesi
Üzerine
Tanrı’nın Kelâmının
Bedenleşmesinin Gerekliliği Üzerine
Doğaların Birleşmesi
Bağlamında Bedenleşme
Bedenleşmenin Tarzı
Üzerine
Zamanın Doluluğu ve
Bedenleşme Üzerine
Mesih’te Duygusal
Yöndeki İlâhi Armağanlar Bakımından Görülen Lütuf Doluluğu
[Mesih’in]
Zihnindeki Bilgeliğin Tamlığı Üzerine
İsa Mesih’in
Liyakatinin Mükemmelliği Üzerine
Acı Çekenin Durumu
Açısından İsa Mesih’in Çektiği Acılar
İsa’nın Çektiği
Acıların Tarzı Üzerine
İsa Mesih’in Çilesi
ve Sonuçları Üzerine
Beşinci Kısım: Kutsal Ruhun Lütfu
Üzerine
İlâhi Bir Bağış
Olarak Kutsal Lütuf
Sevap Kazanmaya
Yardımcı Olması Bakımından Lütuf
Günahın Tedavisi
Olarak Lütuf
Lütfun Erdemlere
Dönüşmesi Üzerine
Tanrısal Lütfun
İlâhi Bağışa Dönüşümü Üzerine
Tanrısal Lütuf,
Kutsallık Alışkanlıklarına Ruhun On İki Meyvesine ve Beş Manevi Duyuya Dönüşümü
Üzerine
Lütfun Sevap
Kazandırması Üzerine
Sevilmesi Gereken
Şeyler Bakımından Lütuf
Emir ve Öğütlere
Uyma Bakımından Lütuf
Dua ve Dilek
Bakımından Lütuf
Altıncı Kısım: Şifa Verici
Sakramentler Üzerine
Sakramentlerin
Kökeni Üzerine
Sakramentlerin
Değişimi Üzerine
Sakramentlerin
Sayısı ve Ayrımı Üzerine
Sakramentlerin
Kuruluşu Üzerine
Sakramentlerin
Uygulanması Üzerine
Sakramentlerin
Tekrarlanması Üzerine
Vaftizin Yapısı ve
Bütünlüğü Üzerine
Konfirmasyonun
Bütünlüğü Üzerine
Komünyonun
Bütünlüğü Üzerine
Tövbenin Bütünlüğü
Üzerine
Son Yağlamanın
Bütünlüğü Üzerine
Ruhbanlığın
Bütünlüğü Üzerine
Evliliğin Bütünlüğü
Üzerine
Yedinci Kısım: Kıyametin Durumu
Üzerine
Genel Olarak
Kıyamet Üzerine
Yargılamadan Önce
Gelecek Hadiseler Üzerine: Ruhları Arındıran Ceza
Yargılamadan Önce
Gelecek Hadiseler Üzerine: Kilisenin Şefaat Duaları
Yargılama Sırasında
Meydana Gelecek Hadiseler Üzerine: Ateşle Arınma
Yargılama Sırasında
Meydana Gelecek Hadiseler Üzerine: Bedenlerin Dirilişi
Yargılamadan Sonra
Meydana Gelecek Hadiseler Üzerine: Cehennem Azabı
Cennetin Yüceliği
Üzerine
Bonaventura
Ortaçağ Hıristiyan
Felsefesi’nde yüksek skolastik dönemin ilk büyük düşünürü
ve aynı
zamanda Fransisken geleneğin en dikkate değer
isimlerinden biridir. Asıl adı
Giovanni Di Fidanza’dır. 1221 yılında
İtalya’nın
Latium Bölgesi’ndeki Viterbo vilayetine bağlı
Bagnorea (bugünkü Bagnoregio) kasabasında doğdu.
1235’te Paris’e gitti, önce Sanatlar Fakültesi’ne girdi. 1243 yılında
(kimi kaynaklara göre 1238 yılı)
Bonaventura adıyla Fransisken tarikatına
katıldı.
Yine 1243 tarihinde Paris Üniversitesi’nde Hales’li Alexander (Alexander
Haliensis) ve Rochelle’li Jean’ın (Johannes de Rupella) öğrencisi
olarak teoloji eğitimine başladı.
Platoncu, Yeni Platoncu ve Augustinusçu gelenekle birlikte, bundan sonra egemen
olacak Aristotelesçi geleneği öğrendi.
Buradan 1248 yılında mezun oldu. 1248 ile
1255 yılları
arasında
Paris Üniversitesi’nde ders verdi. Bu arada 1253 yılında
Paris’teki Fransisken topluluğunun başkanı
oldu. 1255’te bilim doktoru oldu. 1257 yılında
Paris Üniversitesi’nin Teoloji Kürsüsü’ne atandı. Aynı yıl
Fransisken tarikatının
başına
getirilince üniversitedeki eğitim faaliyetlerinden ayrılmak
zorunda kaldı. Kilise çevrelerinde yükselerek 1273 yılında
önce piskopos, sonra da kardinal oldu. II. Lyon Din Şûrası’nın
(Konsil) sonlarına doğru 1274 yılında
hayatını
kaybetti. Ölümünden sonra 1482 yılında
Papa Sixtus IV tarafından tarafından
azizlik mertebesine yükseltildi. 1588 yılında
da Papa Sixtus V tarafından gıyabında
Doctor Ecclesiae Universalis akademik ünvanı
verildi. Aziz Bonaventura’nın en bilinen öğrencileri
Arras’lı
Eustache (1225-1291), Bruges’lü Gauthier (Gualterus Brugensis) (1227-1307) ve
Aquasparta’lı Matta’dır (Matteo di Aquasparta)
(1240-1302).
Çok sayıda eseri ve değişik
gelenekleri uzlaştırma
yeteneğiyle
seçkinleşmiştir.
Itinerarium Mentis in Deum (“Zihnin Tanrı’ya Yolculuğu”)
çalışmasının
yanısıra,
diğer
önemli eserleri arasında Commentarii in
Quattuor Libros Sententiarum Petri Lombardi (“Petrus Lombardus’un Dört Sententia
Kitabı
Üzerine Yorumlar”), Breviloquium (“Kısa Söyleşiler”),
De Reductione Artium ad Theologium (“Sanatların
Teolojiye İndirgenmesine Dair”), Lignum Vitae (“Hayat
Ağacı”),
De Triplici Via (“Üçlü Yol Hakkında”) yer almaktadır.
Fırat Çelebi
Akdeniz Üniversitesi Eski Yunan Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde
lisansını,
Akdeniz Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü’nde yüksek lisans ve
doktorasını tamamladı.
Ortaçağ Batı felsefesi,
klasik dönem İslâm felsefesi başlıca
çalışma
alanlarıdır.
Çeşitli
ulusal ve uluslararası dergilerde makaleleri
bulunmaktadır. Doğu Batı
Yayınları’nda
Latinceden yaptığı diğer çeviriler: Petrus
Abelardus, Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasındaki Diyaloglar (2022) ve Etik - Kendini Tanı (2024); Augustinus, İç Konuşmalar & Ruhun Ölümsüzlüğü Üzerine (2023); Anselmus, Monolog & Söylem (2025).







