Tanrı Kenti - I

Önsöz

Sunuş

Kısaltmalar

Tanrı Kenti Üzerine

I. Kitap

II. Kitap

III. Kitap

IV. Kitap

V. Kitap

VI. Kitap

VII. Kitap

VIII. Kitap

IX. Kitap

X. Kitap

Kaynakça

Önsöz

Elinizdeki kitap, MS 5. yüzyıldan itibaren Katolik dünyasında ‘aziz’ (sanctus) olarak kabul edilen, papa III. Alexander zamanında ise (12. yüzyıl) bugün bildiğimiz anlamda azizliği kilise tarafından tanınan, Katolik kilisesinin kurucu babalarından Aurelius Augustinus’a ait Tanrı Kenti Üzerine (De Civitate Dei) adlı eserin ilk on kitabının çevirisidir.

Augustinus’un Firmus’a yazdığı mektuba uygun bir şekilde iki cilt olarak tasarladığım bu çevirinin bu ilk cildinde Augustinus’un putperestliğe reddiye olarak tertiplediği ilk on kitap bulunuyor. Bu kitaplar çerçevesinde Augustinus hem Roma tarihine, teolojisine, kadim felsefe ekollerine ve filozoflara atıflar yapıyor hem de putperestlere ve putperestliğe açık bir taarruzda bulunuyor. Bu çeviri için “Dombart, B. (ed.), 1921. Sancti Aurelii Augustini Episcopi De Civitate Dei Libri XXII. Vol I. Lib. I-XIII. Leipzig: Teubner” künyeli edisyonu temel aldım. Bununla birlikte, tamamını kaynakça bölümünde listelediğim çeşitli çevirilerden de faydalandım. Eski Ahit’e ve Yeni Ahit’e verilen referanslar için, çevrimiçi ortamdaki en geniş Kitab-ı Mukaddes veri tabanını sunan www.bible.com sitesini kullandım. Gene de bilhassa Zebur (Lat. Psalmi) için, “Fischer, B. (ed.), 1985. Biblia Sacra Vulgata: Vetus Testamentum. I: Genesis-Psalmi. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft” künyeli Eski Ahit basımını kullandım. Zira mezmur numaralandırmalarında Eski Yunanca Septuaginta ile İbranice Tanakh arasında farklar bulunuyordu. Ben Septuaginta temelli numaralandırmaları kullandım. Çeviri metninde Augustinus’un üslubunu elimden geldiğince aktarmaya gayret ettim. Ancak elbette hem bir dilden diğerine çevrilen metinlerin aynen aksettirilmesi mümkün değil hem de bu eser Türkçenin tarihî serüveni içinde sınırlı ölçüde etkileşime girdiği Katolik literatürüne ait bir eser. Dolayısıyla eksiklikleri ve kusurları olacaktır. Eserde çok önemli olduğunu düşündüğüm, az sayıda da olsa, belli başlı bazı terimler için tek bir karşılık belirleyip eser boyunca o terim için aynı karşılığı kullandım. Bunları açıklayıcı dipnotlarla belirttim. Latin alfabesi dışındaki alfabelerle yazılmış sözcüklerin okunuşlarını parantez içinde yanlarına yazdım. Her ne kadar bütün isimleri mensup oldukları toplulukların dilleriyle versem de mitolojik ve dinî isimleri Augustinus hangi dilde yazdı ise o şekilde bıraktım.

Desteklerini her zaman hissettiğim başta kıymetli anneme ve Prof. Dr. Bedia Demiriş’e, bu çevirinin ortaya çıkmasına fikirleriyle ve yer yer yaptıkları uyarılarla yardımcı olan kıymetli dostlarım Gökhan’a ve Kutsi Aybars Çetinalp’a teşekkürlerimi sunuyorum.

Ahmet Doğucan Hanegelioğlu
İstanbul, 2024.

Aurelius Augustinus

Antik Roma döneminin en önemli filozof ve teologlarındandır. MS 354-430 yıllarında yaşamıştır. 354’te Roma İmparatorluğu’nun kuzeybatı Afrika eyaleti Tagaste’de doğdu. Babası Patricius bir pagan, annesi Monica ise dindar bir Hıristiyan'dır. Hattâ öyle ki, annesi daha sonra Katolik Kilisesi tarafından azize ilan edilmiştir. Yaşadığı zamanlar Roma’nın çöküşüne ve Hıristiyanlığın resmî devlet dini olarak kabulünün hemen ertesine denk gelir. Ataları muhtemelen Kartacalı Berberiler olan Augustinus, Roma kültürü içinde eğitilmiştir. On yedi yaşında Kartaca’ya gitti. Bir yandan Roma Afrikası’nın başkentinde yaşayan öğrencilerin çalkantılı yaşamına katılırken bir yandan da Latin tarihçileri ve şairleri inceleyerek retorik konusunda kendini geliştirdi. 383'te o dönemler Roma İmparatorluğu’nun başkenti olan Mediolanum'a (günümüzde Milano) taşındı ve orada retorik profesörü oldu. Kendisinden övgüyle bahsettiği Piskopos Ambrosius (339-397) ile tanışması ve felsefeye yönelmesi de Mediolanum’da olmuştur. Zamanla eski inançlarından uzaklaştı ve gerek Yeni Platoncu düşüncelerin gerekse etrafındaki kişilerin etkisiyle Hıristiyan oldu.

Augustinus Ortaçağ Hıristiyan düşüncesinin temel figürlerinden biri olarak kabul edilir. Felsefi teoloji, mantık, ahlâk ve Hıristiyan teolojisi üzerine eserler yazmıştır. Augustinus’un yüzden fazla kitabı, üç yüzden fazla mektubu ve beş yüzden fazla vaazı günümüze ulaşmıştır. Cicerocu akademik şüpheciliği eleştirdiği Contra Academicos, evrenin ve dünyanın düzenini incelediği De Ordine, nefsin ölümsüzlüğünü irdelediği Soliloquia ve De Immortalitate Animae, müzik ve harmoni üzerine değerlendirmelerde bulunduğu De Musica, öğrenme biçimlerini ele aldığı De Magistro düşünürün ilk dönem eserleridir. Özgür iradeyi incelediği De Libero Arbitrio, Maniheist düşünceyi eleştirdiği Contra Fortunatum ve Contra Faustum [Manichaeum], Eski Ahit’in yaratılış bölümünü şerh ettiği De Genesi ad Litteram Imperfectus Liber, Hıristiyanlıktaki teslisi ele aldığı De Trinitate Augustinus’un önemli eserleri arasında gösterilebilir. Tüm bunların yanında otobiyografik bir tarzda yazılmış, genel olarak başta hafıza, zaman, yaradılış olmak üzere kendisinin tüm felsefi ve teolojik meseleleri incelediği Confessiones, kutsal kitapların nasıl yorumlanacağını ve bu kutsal kitaplardaki hakikatin nasıl keşfedileceğini dört kitapla tartıştığı De Doctrina Christiana, daha önce yazdığı eserlerini tekrar gözden geçirdiği ve onları eleştirdiği Retractationes, Tanrı, şehitlik ve Hıristiyanlık inancını derinlemesine analiz ettiği De civitate Dei’yi Augustinus'un en dikkat çeken eserleri olarak değerlendirmek mümkündür.

Ahmet Doğucan Hanegelioğlu

1987 yılında İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Zeynep Kâmil İlköğretim Okulu’nda, lise eğitimini İntaş Lisesi’nde tamamladı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı, İstanbul Üniversitesi’nde Latin Dili ve Edebiyatı bölümlerinde okudu. Latin Dili ve Edebiyatı bölümünde 2016’da lisans, 2019’da yüksek lisans eğitimini tamamlayıp mezun oldu. Varro, Latin Dili Üzerine ve Ziraat İşleri (2021); Seneca, Öfke Üzerine (2022); Niccolò Machiavelli, Floransa Tarihi (2022); Pico della Mirandola, İnsanın Yüceliği Üzerine Söylev (2023) Doğu Batı Yayınları’ndan çıkan diğer çeviri eserleridir.