Huzur ve esenliğe dair umutlar yitirildiğinde tüm suçun yükleneceği bir günah keçisinin aranması vakıadır. Roma 410 yılında Vizigotlarca yağmalandığı zaman tam da bu oldu. Bu sefer putperestler Hıristiyanlığı günah keçisi ilân etmişlerdi. Onlara göre Roma’nın içinde bulunduğu buhrandan sorumlu olan bu din, Pagan tanrılarına tapılmasını ve kurban sunulmasını yasaklamış, Roma bu yüzden tanrıların yardımından mahrum kalmış ve nihayetinde bütünüyle bir felakete sürüklenmişti. Yaşamının önemli bir bölümünü bizzat pagan olarak geçirmiş, sonradan Hıristiyanlığı kabul etmiş olan Augustinus bu eserinde Hıristiyanlığın tüm bu olan bitenlerden sorumlu tutulamayacağını savunurken paganlara karşı ciddi bir reddiye geliştirmiş ve bu eseriyle yepyeni bir sayfa açmış, Hıristiyanlığın Batı düşüncesinde uzun yıllar sürecek hâkim konumunu tescil etmiştir.
Augustinus’a göre Hıristiyanlık yalnızca öte dünyaya ilişkin bir inanç değildi. O, dünyadaki yaşamın bu dine uygun bir şekilde sürdürülmesi ve yönetilmesi gerektiğine kaniydi. Bu yüzden pagan gelenekleri üzerine inşa edilmiş tüm kurumları sarsmak zorundaydı. Her alanda ‘çokluğa karşı teklik’ ilkesini savunan bu eser pagan inançları, mitoloji ve ilâhiyat dışında kadim felsefe ekolleri, tarih, sanat, siyaset bilimi ve pagan geleneğin şekillendirdiği dünya tasavvuru konusunda çok önemli bir referans teşkil etmiştir.
İşte, üzerinde en çok konuşulan, uzun yıllar birçok çevrede ilham kaynağı olmuş, Batı düşünce tarihinin belki de en temel yapıtlarından biri, A. Doğucan Hanegelioğlu çevirisiyle Latinceden tam metin olarak ilk defa Türkçede.
- Yazar: Aurelius Augustinus
- Kitabın Başlığı: Tanrı Kenti - I: Putperetslere Reddiye (1-10. Kitap)
- Latince Metin: De Civitate Dei
- Çeviren: A. Doğucan Hanegelioğlu [Latince]
- Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 438; Felsefe Dizisi - 124
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Kasım 2024
- Sayfa Sayısı: 564
- ISBN: 978-625-6194-02-1
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi:
Melek: San Pietro poliptiğinden bir detay, Pietro Perugino, 1495-1498 arası, Musée des Beaux-Arts de Lyon.
Çerçeve: Michel Montaigne’in Dostluk Üzerine Denemeleri & Etienne de La Boétie’nin Soneleri için hazırlanmış gravür çerçeve, 1915, Houghton Mifflin Company.
Zambak illüstrasyonu: A Complete Guide to Heraldry kitabı için, Arthur Charles Fox-Davies ve Graham Johnston’un hazırladığı çizimlerden, 1909.
Önsöz
Sunuş
Kısaltmalar
Tanrı Kenti Üzerine
I. Kitap
II. Kitap
III. Kitap
IV. Kitap
V. Kitap
VI. Kitap
VII. Kitap
VIII. Kitap
IX. Kitap
X. Kitap
Kaynakça
Önsöz
Elinizdeki kitap, MS 5. yüzyıldan itibaren Katolik dünyasında
‘aziz’ (sanctus) olarak kabul edilen, papa III. Alexander zamanında ise
(12. yüzyıl) bugün bildiğimiz anlamda azizliği kilise tarafından tanınan,
Katolik kilisesinin kurucu babalarından Aurelius Augustinus’a ait Tanrı
Kenti Üzerine (De Civitate Dei) adlı eserin ilk on kitabının
çevirisidir.
Augustinus’un Firmus’a yazdığı mektuba uygun
bir şekilde iki cilt olarak tasarladığım bu çevirinin bu ilk cildinde
Augustinus’un putperestliğe reddiye olarak tertiplediği ilk on kitap bulunuyor.
Bu kitaplar çerçevesinde Augustinus hem Roma tarihine, teolojisine, kadim
felsefe ekollerine ve filozoflara atıflar yapıyor hem de putperestlere ve
putperestliğe açık bir taarruzda bulunuyor. Bu çeviri için “Dombart, B. (ed.),
1921. Sancti Aurelii Augustini Episcopi De Civitate Dei Libri XXII. Vol I.
Lib. I-XIII. Leipzig: Teubner” künyeli edisyonu temel aldım. Bununla
birlikte, tamamını kaynakça bölümünde listelediğim çeşitli çevirilerden de
faydalandım. Eski Ahit’e ve Yeni Ahit’e verilen referanslar için, çevrimiçi
ortamdaki en geniş Kitab-ı Mukaddes veri tabanını sunan www.bible.com sitesini
kullandım. Gene de bilhassa Zebur (Lat. Psalmi) için, “Fischer, B.
(ed.), 1985. Biblia Sacra Vulgata: Vetus Testamentum. I:
Genesis-Psalmi. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft” künyeli Eski Ahit
basımını kullandım. Zira mezmur numaralandırmalarında Eski Yunanca Septuaginta
ile İbranice Tanakh arasında farklar bulunuyordu. Ben Septuaginta temelli
numaralandırmaları kullandım. Çeviri metninde Augustinus’un üslubunu elimden
geldiğince aktarmaya gayret ettim. Ancak elbette hem bir dilden diğerine
çevrilen metinlerin aynen aksettirilmesi mümkün değil hem de bu eser Türkçenin
tarihî serüveni içinde sınırlı ölçüde etkileşime girdiği Katolik literatürüne
ait bir eser. Dolayısıyla eksiklikleri ve kusurları olacaktır. Eserde çok
önemli olduğunu düşündüğüm, az sayıda da olsa, belli başlı bazı terimler için
tek bir karşılık belirleyip eser boyunca o terim için aynı karşılığı kullandım.
Bunları açıklayıcı dipnotlarla belirttim. Latin alfabesi dışındaki alfabelerle
yazılmış sözcüklerin okunuşlarını parantez içinde yanlarına yazdım. Her ne
kadar bütün isimleri mensup oldukları toplulukların dilleriyle versem de
mitolojik ve dinî isimleri Augustinus hangi dilde yazdı ise o şekilde bıraktım.
Desteklerini her zaman hissettiğim başta
kıymetli anneme ve Prof. Dr. Bedia Demiriş’e, bu çevirinin ortaya çıkmasına
fikirleriyle ve yer yer yaptıkları uyarılarla yardımcı olan kıymetli dostlarım
Gökhan’a ve Kutsi Aybars Çetinalp’a teşekkürlerimi sunuyorum.
Ahmet Doğucan Hanegelioğlu
İstanbul, 2024.
Aurelius Augustinus
Antik Roma döneminin en önemli filozof ve teologlarındandır.
MS 354-430 yıllarında yaşamıştır. 354’te Roma İmparatorluğu’nun
kuzeybatı Afrika eyaleti Tagaste’de doğdu. Babası
Patricius bir pagan, annesi Monica ise dindar bir Hıristiyan'dır.
Hattâ öyle ki, annesi daha sonra Katolik Kilisesi tarafından azize ilan edilmiştir. Yaşadığı zamanlar Roma’nın
çöküşüne ve Hıristiyanlığın resmî devlet dini olarak kabulünün hemen
ertesine denk gelir. Ataları muhtemelen Kartacalı Berberiler olan Augustinus, Roma kültürü içinde
eğitilmiştir.
On yedi yaşında Kartaca’ya gitti. Bir
yandan Roma Afrikası’nın başkentinde
yaşayan öğrencilerin
çalkantılı yaşamına katılırken bir yandan da Latin
tarihçileri ve şairleri inceleyerek retorik
konusunda kendini geliştirdi. 383'te o dönemler
Roma İmparatorluğu’nun
başkenti olan Mediolanum'a (günümüzde Milano) taşındı ve orada retorik profesörü
oldu. Kendisinden övgüyle bahsettiği
Piskopos Ambrosius (339-397) ile tanışması ve felsefeye yönelmesi de Mediolanum’da olmuştur. Zamanla eski inançlarından uzaklaştı ve gerek Yeni Platoncu düşüncelerin gerekse etrafındaki kişilerin
etkisiyle Hıristiyan oldu.
Augustinus Ortaçağ Hıristiyan düşüncesinin
temel figürlerinden biri olarak kabul edilir. Felsefi teoloji, mantık, ahlâk ve Hıristiyan
teolojisi üzerine eserler yazmıştır. Augustinus’un yüzden fazla kitabı, üç yüzden fazla mektubu ve beş yüzden fazla vaazı
günümüze ulaşmıştır. Cicerocu akademik şüpheciliği
eleştirdiği Contra
Academicos, evrenin ve dünyanın
düzenini incelediği De Ordine, nefsin
ölümsüzlüğünü irdelediği Soliloquia
ve De Immortalitate Animae, müzik ve harmoni üzerine değerlendirmelerde bulunduğu De Musica, öğrenme biçimlerini ele aldığı De Magistro düşünürün ilk dönem eserleridir. Özgür iradeyi
incelediği De Libero Arbitrio, Maniheist düşünceyi eleştirdiği Contra Fortunatum ve Contra Faustum
[Manichaeum], Eski Ahit’in yaratılış bölümünü şerh
ettiği De Genesi ad Litteram Imperfectus Liber,
Hıristiyanlıktaki
teslisi ele aldığı De Trinitate
Augustinus’un önemli eserleri arasında
gösterilebilir. Tüm bunların yanında otobiyografik bir tarzda yazılmış, genel olarak başta hafıza,
zaman, yaradılış olmak üzere kendisinin tüm felsefi ve teolojik
meseleleri incelediği Confessiones,
kutsal kitapların nasıl yorumlanacağını ve bu kutsal kitaplardaki hakikatin nasıl keşfedileceğini dört kitapla tartıştığı De Doctrina Christiana,
daha önce yazdığı eserlerini tekrar gözden
geçirdiği ve onları
eleştirdiği Retractationes,
Tanrı, şehitlik ve Hıristiyanlık
inancını derinlemesine analiz ettiği De civitate Dei’yi Augustinus'un en
dikkat çeken eserleri olarak değerlendirmek mümkündür.
Ahmet Doğucan Hanegelioğlu
1987 yılında İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Zeynep
Kâmil İlköğretim Okulu’nda, lise eğitimini İntaş Lisesi’nde tamamladı. Mimar
Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı, İstanbul
Üniversitesi’nde Latin Dili ve Edebiyatı bölümlerinde okudu. Latin Dili ve
Edebiyatı bölümünde 2016’da lisans, 2019’da yüksek lisans eğitimini tamamlayıp
mezun oldu. Varro, Latin Dili Üzerine ve Ziraat İşleri (2021);
Seneca, Öfke Üzerine (2022); Niccolò Machiavelli, Floransa Tarihi
(2022); Pico della Mirandola, İnsanın Yüceliği Üzerine Söylev (2023)
Doğu Batı Yayınları’ndan çıkan diğer çeviri eserleridir.