Doğu Batı Sayı 04: Etik

Harun Tepe
Bir Felsefe Dalı Olarak Etik

Erdal Cengiz
Törebilimde Değer ve Ölçüt Sorunu

Şafak Ural
Epistemolojik Açıdan Değerler ve Ahlâk

Ali Yaşar Sarıbay
Politik Teori, Modernite ve Etik

Efkan Bahri Eskin
Göğün Buharlaşması: Ethica

Arslan Topakkaya
Kant’ın Ahlâk(iliğ)in Metafiziği Adlı Yapıtında Etiğin Temellendirilmesi

Yasin Ceylan
Din ve Ahlâk

Oktay Taftalı
Yalanın Fenomenolojisi

Mehmet Ali Kılıçbay
Economica’nın Dublörü Ethica

Ahmet İnam
Hâlsiz Kalmış Bir Ahlâkın Cehenneminde: Ahlâkı Hak Saklasın Bir Yârim Var İçinde

Fikret Başkaya
Bilim, Üniversite ve Etik Üzerine

Talip Karakaya
Martin Heidegger Düşüncesinde Ölüm

Arnold I. Davidson
Arkeoloji, Genealoji ve Etik

Thomas Nagel
Aristoteles’in Eudaimonia Üzerine Düşünceleri

Jacques Derrida ile…
Kusura Bakmayın Ama Hiçbir Zaman Tam Olarak Öyle Söylemedim!

Durmuş Hocaoğlu
Descartes Felsefesinde Bir Problem Alanı Olarak Ahlâk

Şahin Yenişehirlioğlu
Ahlâk Üstüne

• Genel Yayın Yönetmeni: Taşkın Takış
• Onur Kurucuları: Halil İnalcık, Şerif Mardin
• Yayın Kurulu: Oğuz Adanır, Ali Akay, Simten Coşar, Özcan Doğan, Kurtuluş Kayalı, Armağan Öztürk, Özgür Taburoğlu, Ali Utku, Aytaç Yıldız
• Dergi Başlığı: Etik
• Dönem: Ağustos, Eylül, Ekim 1998 [Yıl 1, Sayı: 4] 
• Basım Bilgileri: 6. Basım / Ağustos 2020 [1. Basım / Ağustos 2004]
• Sayfa Sayısı: 181
• ISSN: 1303-7242
• Barkod: 9771303724030
• Kapak Tasarım Uygulama: 3tasarım
• Kapak Resmi: “Hz. İsa’nın Sorgulanması”, Gerrit van Honthorst, National Gallery
• Boyutları: 16,5 x 24

ETİK

Mekone’deki ziyafet sırasında etlerin “iyi” parçalarını kendine ayıran ve kemik kısımlarını da sofradakilere dağıtan Prometheus’un yüzünden insanlar cezalandırılır. İnsanların dostu olarak bilinen Prometheus cezaya isyan eder, hepimiz için bir sürü zahmete katlanır. Başka bir açıdan bakıldığında, insanın talihini felakete sürekleyen Prometheus’un arzuları ve ahlâkının zaafiyetidir.

        Etik, ahlâk üzerinde düşünebilme etkinliğidir. Bu konuda Harald Delius şunları söyler: “Moral (ahlâk) ve etik sözcükleri arasında günlük dildeki çok anlamlılık, geçişlilik ve kaypaklığa rağmen, her iki sözcüğü birbirinden ayırmak konusunda gene de bir ölçütümüz vardır. Ahlâk (moral)’ın olgusal ve tarihsel olarak yaşanan bir şey olmasına karşılık, etik, bu olguya yönelen felsefe disiplininin adıdır. Bu nedenle, günlük dilde alışkanlıkla bir “ahlâksal problem”den söz edildiğinde, aslında bunu “etik’e ait bir problem”, bir “etik problemi” olarak anlamak gerekir. Ama etimolojik açıdan baktığımızda, her iki sözcük de “töre”, “gelenek”, “alışkanlık”, vb. anlamlarına sahiptir. Bu nedenle, örneğin N. Hartmann, “morallerin (ahlâkların) çokluğuna karşılık etiğin tekliği”nden söz eder. Bununla kastedilen şey, bir felsefe disiplini olarak etiğin tekliğidir ve böyle bir disiplin olarak etiğin görevi, herhangi türde bir “moral” (ahlâk) geliştirmek ve bu morale (ahlâka) uyulmasını öğütlemek değil; tersine ahlâksal (moralisch) bağıntıların niteliği üzerine bir genel görüş elde etmektir.”^[1]

        İyi ve kötü hakkındaki inancımızı epistemolojik olarak temellendirme çabası etiğin en önemli sorunudur. Bu rasyonel temellendirme çabası bizi iyi ve kötünün ne olduğu sorusuna götürüyor? İyi ve kötü nedir ki? İnsan, Prometheus ile düzene karşı isyan edebileceği gibi Prometheus’un düzenine de isyan edebilir. Burada hangi davranışı sergileyeceğiz? “Doğru eylem” nedir? İnsanın iradesi dışında gelişen zorunlu eylemleri ve kendi iradesini kullanarak gerçekleştirdiği özgür eylemleri arasında tercih edebileceği “eylem” hangisidir? Bu tür farklı değer hükümleri ilişkisi içerisinde seçimimiz evrensel bir ahlâk yasası olabilir mi? Nesnel gerçekliğe dayanmayan ahlâki yargıları bir yasaya uyarlamak olanaklı mıdır?

        Etik başlıklı bu sayı, ahlâki tutumlarımızın kaynağı, farklılığı ve değeri üzerinedir.

        Bu çalışma, insanın varolmasıyla birlikte tanıştığı ilk soruna, yani tamamen en temel “ahlâki” kaygıya ilişkindir.

Taşkın Takış