Halil İnalcık, bu sahanın en seçkin uygulayıcılarından biri... Dünya bilimine katkıları su götürmez. Çabalarının hedefi haline gelmiş konu üzerinde bize sadece tefekkür etmek düşer. [Immanuel Wallerstein]
XX. yüzyıl sona ererken, Cambridge Uluslararası Biyografi Merkezi Halil İnalcık’ı dünyada sayılı 2000 bilim adamı arasında göstermiştir. İnalcık; Türk, Amerikan ve İngiliz akademilerine üye seçilmiştir.
Bugün dünya üniversitelerinde Halil İnalcık okunuyor ve okutuluyor. Onu dar anlamda bir “tarihçi” olarak düşünmek elbette yetersiz kalır, bizzat tarih disiplinine şekil vermiş, kendi metodolojisini ve bilgi birikimini tarihçilik mesleğine kazandırmış bir kişi olarak o, bilim çevrelerinin üzerinde uzlaştığı seçkin bir isimdir. İnalcık ekolüne mensup yüzlerce öğrenci, sadece birincil kaynakları kullanma, belge ve arşivleri inceleme yönünde değil, modern anlamda tarihe sosyo-ekonomik ve kültürel birçok cepheden bakabilme becerisini ondan öğrenmiştir. Yeni kuşak tarihçiler, Akdeniz, Osmanlı ve Balkan tarihi üzerindeki birçok yanlışın tashih edilmesini ona borçludur. Kitapları, sayısız makale ve ansiklopedi maddeleri, sosyal bilimciler için göz kamaştırıcı bir hazine mahiyetindedir.
Doğu Batı Dergisi’ne yazdığı makalelerin toplandığı bu kitap, onun genç bir öğrenci gibi nasıl çalışmış olduğunun ve ürettiğinin hayranlık verici bir örneğidir.
- Yazarlar: Halil İnalcık
- Kitabın Başlığı: Doğu Batı Makaleler - II
- Yayına Hazırlayan: Şermin Korkusuz, Zeynep Uygurer
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 8; Tarih Dizisi - 2
- Basım Bilgileri: 7. Basım / Şubat 2018 [1. Basım / Ocak 2005]
- Sayfa Sayısı: 411
- ISBN: 978-975-8717-09-5
- Kapak Resmi: Halil İnalcık, Fotoğraf: Ara Güler
- Boyutları: 15,5 x 23,5
Önsöz
Bölüm
I GENEL
Bilimler Akademisi: Tarihte ve Türkiye’de
Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji
Türk Tarihinde Türe (Törü) ve Yasa Geleneği
Ziya Gökalp: Yüzyıla Damgasını Vuran Düşünür
Bölüm II OSMANLI
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Problemi
Otman Baba ve Fâtih Sultan Mehmed
Osmanlı Para ve Ekonomi Tarihine Toplu Bir Bakış
Osmanlı Tarihi Üzerinde Kamuoyunu İlgilendiren
Bazı Sorular
Bölüm III OSMANLI VE AVRUPA
Türkiye ve Avrupa: Dün Bugün
Avrupa Devletler Sistemi: Fransa ve Osmanlı
Osmanlı’nın Avrupa ile Barışıklığı:
Kapitülasyonlar ve Ticaret
Kültür Etkileşimi, Küreselleşme
Bölüm IV CUMHURİYET
İkinci Bin’de Türkler
Atatürk ve Atatürkçülük
Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı
Dizin
Önsöz
Bu ciltte, Doğu Batı dergisinde 1998-2004 yıllarında çıkmış
olan on beş makalem bir arada yayımlanmaktadır (tam bir listesi aşağıda).
Derginin her sayısı belli bir konu üzerinde odaklandığı için her makale belli
bir konudadır. Biz bu ciltte makaleleri dört ana konu etrafında topladık. Genel
nitelikte makalelerin olduğu I. Bölüm’de, bilim tarihi, hukuk ve sosyolojiyi
ilgilendiren konular ele alınmıştır. II. Bölüm, Osmanlı Devleti’nin kuruluş
sorunundan popüler din ve tasavvuf ve Osmanlı ekonomisine kadar çeşitli konular
üzerinedir. III. Bölüm’de Osmanlı Türkiyesi’nin Avrupa’nın siyasî, ekonomik, ve
kültürel oluşumunda etkilerine dair yazılar yer almaktadır. Batı’da Türk
imajının ne kadar yanıltıcı olduğu sorumlu devlet adamlarının beyanlarında
görülüyor. Bu yazılarda tarihî gerçeklerin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır.
IV. Bölüm’de, Cumhuriyet döneminde ulus-devletin örgütlenişi, ideolojisi ve
sorunlarına dair makaleler toplanmış, özellikle Atatürk ve Atatürkçülük, tarihî bir yaklaşımla ele alınmıştır.
Bütün bu yazılar, daha önceki bilimsel
araştırmalarımın bir bakıma sentezi ve olabildiğince sade bir dille özetlenmesi
olarak kabul edilmelidir. Bununla beraber, gerekli görülen yerde dipnotlar ve
bibliyografya verilerek, okuyucunun konuyla ilgili literatüre yöneltilmesi
düşünülmüş ve önemli görülen yeni araştırmalar ilâve edilmiştir.
Bazı konular farklı zamanlarda başka bir çerçevede
tekrar ele alındığından tekrarlar görülecektir. Bu toplu eserde bunları öylece
bıraktık.
Türk dili ve imlâsı günümüzde bir kargaşa
içindedir. Yazılarımızda kelime ve terimlerde yeknesaklığı (tutarlılığı ?)
koruyamadığımız âşikâr. Alfabemiz konuşma dilimizi yansıtmıyor. Aşikar
diye yazsaydım, anlamsız olurdu. Onun için uzatmaları dâimâ belirttik.
Konuştuğumuz dilde hâl’deki ince (l), kolay’daki kalın (l)
değildir. Hâlde kelimesini halde şeklinde bırakabilir miyiz?
Kitabın sonunda tüm makaleler için konulan
genel dizin, çeşitli yerlerde değinilen belli konular üzerinde okuyucuyu
yönlendirecektir.
Doğu Batı dergisinde çıkan makalelerimi bir cilt hâlinde
bir araya getirip yayımlama fikri, derginin Genel Yayın Yönetmeni değerli meslektaşım
Taşkın Takış’a aittir; kendisine içten müteşekkirim; okuyucularımın bu şükran
borcunu benimle paylaşacağını umarım.
Halil İnalcık
Ocak 2005
Makalelerin
Doğu Batı Dergisi’nde Yayın Tarihlerine Göre Listesi
Türkiye ve Avrupa: Dün ve Bugün
Doğu Ne?
Batı Ne? sayı: 2, Şubat-Mart-Nisan
1998
Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı
Kamusal
Alan, sayı: 5, Kasım-Aralık-Ocak 1998-1999
Osmanlı
Tarihi Üzerinde Kamuoyunu İlgilendiren Bazı Sorular
Akademi ve İktidar, sayı: 7, Mayıs-Haziran-Temmuz 1999
Osmanlı
Devleti’nin Kuruluş Problemi
Akademi ve İktidar, sayı: 7, Mayıs-Haziran-Temmuz 1999
İkinci Bin’de
Türkler
Bin Yılın
Muhasebesi, sayı: 10,
Şubat-Mart-Nisan 2000
Ziya Gökalp: Yüzyıla Damgasını Vuran Düşünür
Türk Düşünce
Serüveni:Akademidekiler,
sayı:12, Ağustos-Eylül-Ekim 2000
Türk
Tarihinde Türe ve Yasa Geleneği
Hukuk ve
Adalet Üstüne,
sayı: 13, Kasım-Aralık-Ocak 2000-2001
Avrupa
Devletler Sistemi: Fransa ve Osmanlı
Avrupa, sayı: 14, Şubat-Mart-Nisan 2001
Bilimler
Akademisi: Tarihte ve Türkiye’de
Türk Düşünce
Serüveni: Geç Aydınlanmanın Erken Aydınları, sayı: 16, Ağustos-Eylül-Ekim
2001
Osmanlı
Para ve Ekonomi Tarihine Toplu Bir Bakış
Ekonomi, sayı: 17, Kasım-Aralık-Ocak 2001-02
Kültür
Etkileşimi, Küreselleşme
Dünya Neyi
Tartışıyor? I: Küreselleşme,
sayı: 18, Şubat-Mart-Nisan 2002
Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji
Oryantalizm, sayı: 20-I, Ağustos-Eylül-Ekim
2002
Osmanlı’nın Avrupa ile Barışıklığı: Kapitülasyonlar ve
Ticaret
Savaş ve
Barış, sayı: 24, Ağustos-Eylül-Ekim 2003
Otman Baba ve Fâtih Sultan Mehmed
Doğu
Batı, Aşk ve Doğu, sayı: 26, Şubat-Mart-Nisan 2004
Atatürk ve Atatürkçülük
Dün,
Bugün, Yarın: İdeolojiler 2,
sayı: 29, Ağustos-Eylül-Ekim, 2004
Halil İnalcık (1916-2016)
1942 yılında Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı tezi ile doktora yaptı. 1972 yılına dek DTCF’de Osmanlı ve Avrupa Tarihi dersleri verdi. Yine aynı yıl Chicago Üniversitesi Tarih Bölümü’ne “Osmanlı Tarihi Üniversite Profesörü” olarak davet edildi. 1986 yılında buradan emekli oldu. 1972’de Chicago Üniversitesi’ne davet edilmiş ve 1986 yılına kadar bu üniversitede Tarih bölümünde ders vermiştir. Türkiye ve Türkiye dışında birçok üniversite tarafından Fahri doktora unvanı verilmiş olan Halil İnalcık, Türk Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalyası’na, 2003 yılında Kültür Bakanlığı Sanat ve Kültür Büyük Ödülü’ne, 2008’de TBMM onur ödülüne lâyık görülmüştür. İnalcık, uluslararası alanda da birçok akademinin üyesidir. Başlıca Eserleri: The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600, (Londra, 1973) (İngilizce dört baskısı yapıldı; yedi Balkan dili ile Arapçaya çevrildi); Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar, (Ankara, 1954); Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, (Ankara, 1954); Studies in Ottoman Social and Economic History, (Londra, 1985); The Ottoman Empire: Conquest, Organization, and Economy, (Londra, 1978); The Middle East and Balkans under the Ottoman Empire: Essays on Economy and Society, (Bloomington, 1993); Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I (İstanbul, 2000). History of Humanity (editör, Peter Burke ile birlikte, 1999, Unesco) Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet (Eren, 2000), Makaleler I (Doğu Batı, 2005), Makaleler II, (Doğu Batı, 2008). Devlet-i Aliyye-Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar, (İş Bankası, 2008).