Doğu Batı Makaleler - II

Önsöz

Bölüm I GAZÂ VE UCLAR

Batı Anadolu’da Gâzî Beylikler, Bizans ve Haçlılar

Osmanlı Devleti’nde Uc (Serhad)lar

Osmanlı Fetih Yöntemleri

Ahîlik, Toplum ve Devlet

Çift-Hane Sistemi ve Köylünün Vergilendirilmesi

Rumeli: Genel Bir Bakış

Bölüm II OSMANLI DEVLETİNDE KURUMLAR

Osmanlı İmparatorluğu’nda Köle Emeği

Devlet Teşkilatında Kul Sistemi

Adâlet, Şikâyet Hakkı: ‘Arz-i Hâl ve ‘Arz-i Mahzar’lar

Osmanlı Sultanlarının Unvanları (Titülatür) ve Egemenlik Kavramı

Hâs Bağçe’de ‘Ayş u Tarâb

Osmanlı “Frengistânı”: Galata

II Meşrutiyet

Türk Diplomasi Tarihinin Sorunları

Bölüm III OSMANLI VE AVRUPA

Tarihte Avrupa Birliği ve Türkiye

İspanyol-Türk İlişkilerine Kuşbakışı

“Türk Korkusu”

Helenizm Megali İdea ve Türkiye

Bölüm IV MODERN TÜRK TARİHÇİLİĞİ

Osmanlı’da İstatistik Metodu Kullanıldı mı?: Tahrîr Sistemi

Modern Türk Tarihçiliği Üzerine Notlar

Fransız Annales Ekolü ve Türk Tarihçiliği

Ekler

Ek 1- Impact of the Annales School on Ottoman Studies and New Findings

Ek 2- The Shaykh’s Story: Told by Himself
 

Dizin

ÖNSÖZ

Makaleler’in bu II. cildinde, Doğu Batı dergisinde ve başka yerlerde yayımlanmış makalelerle birlikte hiç yayınlanmamış bazı yazılarımı, belli konular etrafında toplamayı ve sunmayı denedim.

I. Bölüm’de, Gazâ ve Uclar (serhad’ler) ve Batı Anadolu’da Bizans topraklarında gazâ ile yükselen beylikler tarihi ve bu beyliklerden Bizans’a en yakın olanı, Osmanlı beyliğinin hangi yöntemlerle bir imparatorluk halinde geliştiği açıklanmaya çalışılmıştır.

II. Bölüm’de, Osmanlı Devlet-i ‘Aliyye’sinin (İmparatorluğu’nun) temel kurumları, kul sistemi, adâlet ve tebaanın idarecilere karşı şikâyet hakkı, padişahların unvanlara yansıyan yüce hükümdarlık iddiaları, Saray’da sanatların icra alanı olarak meclis-i işret, Osmanlı’nın Ba­tıya açık kapısı; “Frengistân”ı: Galata ve nihayet “anâsır”ı (etnik grupları) Anayasa rejimiyle kaynaştırma deneyimi ve Türkiye’yi Cum­hu­riyet rejimine götüren II. Meşrutiyet ele alınmıştır. Son olarak Os­man­lı diplomasi tarihinin sorunlarına kısaca değinilmiştir.

III. Bölüm’de Osmanlı-Avrupa ilişkilerine dair genel bir değerlendirme ve buna ek olarak Akdeniz’de Osmanlı’nın büyük rakibi İspanya ile ilişkilerine dair son zamanlarda yazdığım iki kısa yazı eklenmiştir.

IV. Bölüm, Türkiye’de modern tarihçiliğin gelişimi, özellikle An­nales ekolünün etkisi ve yeni akımlar hakkında bir denemeye ayrılmıştır.

Bu denemeleri okuyanlar, umuyoruz ki, Osmanlı Devlet-i ‘Aliyye’sinin ortaya çıkışı ve gelişimi, devlet sistemi ve nihayet ezelî rakibi Hıristiyan Avrupa ile ilişkileri üzerinde altmış yıla varan araştırmalarımın genel çizgisini bulacaktır. Nihayet unutulmamalıdır ki, tarih yazıcılığı, toplumun belli gelişim dönemlerinde dünyayı ve kendisini nasıl gördüğü ve görmeye çalıştığını yansıtır.

Bu denemeleri bir kitap halinde, Doğu Batı, Makaleler II olarak kamuoyuna sunmak konusunda beni teşvik eden dostum Taşkın Takış’a ve bu cildin hazırlanmasında emekleri geçen Demet Sunay Aksoy’a burada teşekkürü borç bilirim.

  Halil İnalcık

Halil İnalcık (1916-2016)

1942 yılında Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı tezi ile doktora yaptı. 1972 yılına dek DTCF’de Osmanlı ve Avrupa Tarihi dersleri verdi. Yine aynı yıl Chicago Üniversitesi Tarih Bölümü’ne “Osmanlı Tarihi Üniversite Profesörü” olarak davet edildi. 1986 yılında buradan emekli oldu. 1972’de Chicago Üniversitesi’ne davet edilmiş ve 1986 yılına kadar bu üniversitede Tarih bölümünde ders vermiştir. Türkiye ve Türkiye dışında birçok üniversite tarafından Fahri doktora unvanı verilmiş olan Halil İnalcık, Türk Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalyası’na, 2003 yılında Kültür Bakanlığı Sanat ve Kültür Büyük Ödülü’ne, 2008’de TBMM onur ödülüne lâyık görülmüştür. İnalcık, uluslararası alanda da birçok akademinin üyesidir. Başlıca Eserleri: The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600, (Londra, 1973) (İngilizce dört baskısı yapıldı; yedi Balkan dili ile Arapçaya çevrildi); Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar, (Ankara, 1954); Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, (Ankara, 1954); Studies in Ottoman Social and Economic History, (Londra, 1985); The Ottoman Empire: Conquest, Organization, and Economy, (Londra, 1978); The Middle East and Balkans under the Ottoman Empire: Essays on Economy and Society, (Bloomington, 1993); Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I (İstanbul, 2000). History of Humanity (editör, Peter Burke ile birlikte, 1999, Unesco) Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet (Eren, 2000), Makaleler I (Doğu Batı, 2005), Makaleler II, (Doğu Batı, 2008). Devlet-i Aliyye-Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar, (İş Bankası, 2008).