Türkiye'de Felsefe - II

Sunuş
       Kemal Bakır

Nusret Hızır’ın Bilimsel Felsefe Tasarımı
       Hasan Aydın & Kübra Atay

Suut Kemal Yetkin ve Estetik
       Nil Avcı

Cemil Sena Ongun’da Bilim ve Felsefe İlişkisi
       Zöhre Yücekaya

Erol Güngör ve Düşüncelerinin Felsefi Temeli
       Zafer Yılmaz

Takiyettin Mengüşoğlu ve Fenomenoloji Hareketi
       Seval Bulutoğlu

Cemil Meriç Felsefesi: Aforizmaya Hapsolmuş Düşünce
       Armağan Öztürk

Macit Gökberk’in Felsefe Çalışmaları
       Mustafa Günay

Bir Felsefe Disiplini Olarak Bilim Tarihi ve Aydın Sayılı
       Hüseyin Gazi Topdemir

H. Vehbi Eralp’in Cumhuriyet Dönemindeki Felsefi Düşünceye Katkıları
       Can Karaböcek

Arda Denkel ve Analitik Düşünce
       Gül Turanlı

Hüseyin Batuhan’da Bilimsel Düşünüşün Temel Ögesi Olarak Mantık
       Dilek Başerer

Antropontolojik Yöntemin Işığında ve Türkçe Bağlamında Nermi Uygur’da Dışdünya-Düşünme-Dil İlişkisi
       Betül Çotuksöken

Selahattin Hilav’ın Felsefe Tasarımı
       Ferhat Akdemir

Doğu-Batı Sentezinde Eğitim Felsefesine Adanmış Bir Yaşam: Prof. Dr. Saffet Bilhan
       İsmail Güven

Vehbi Hacıkadiroğlu’nun Türkiye’de Felsefenin Gelişimine Katkısı ve Felsefi Düşünceleri Üzerine Bir İnceleme
       Tuncay Saygın

Ulus Baker: Bireyleşme İlkesinin Yüzeybilimi
       Özgür Taburoğlu

Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinin Tanığı Olarak Arslan Kaynardağ
       Tanju Toka

Cemal Yıldırım’da Bilimsel Düşünce Kültürü
       Serdar Saygılı

Füsun Akatlı: Türkiye’de Felsefe, Dil, Kültürsüzleşme ve Aydın
       Aynur Tunç

Uluğ Nutku’nun Felsefesi
       H. Sinan Özbek

Bir Felsefe Tarihçisi Olarak Prof. Dr. Ahmet Cevizci
       Kasım Küçükalp

Türk Düşüncesinde Estetik Eşik: İsmail Tunalı
       Ömür Karslı

Sabri Büyükdüvenci ve Eğitişim Felsefesi
       Murat Bahadır

Bedia Akarsu’nun Felsefesinde Aydınlanma, Cumhuriyet ve Atatürk Devrimi
       Özlem Bağdatlı

Nihat Keklik ve Felsefe Bölümünün Tekemmülü
       Cahid Şenel

Ömer Naci Soykan’ın Felsefesi
       Lokman Çilingir

Şerif Mardin’in Siyasi Düşünceye Katkısı: Türk Modernliği Üzerine Eleştirel Bir Tartışma
       Armağan Öztürk

Fuat Sezgin: İlme Adanmış Bir Ömür
       Hüseyin Aydoğdu

Türkiye’nin İlk Kadın Bilim Tarihçisi: Prof. Dr. Sevim Tekeli
       Yavuz Unat

Felsefeyi Güzelleştiren İnsan: Prof. Dr. Necati Öner
       Celal Türer

Prof. Dr. Abdulkuddûs Bingöl’ün İslâm Felsefesi ve Mantık Çalışmaları
       Ali Osman Gündoğan

Oruç Aruoba: Gündelik Hayatın Filozofu, Ânın Şairi
       Ekrem Güzel

Felsefe-Bilim, Fizik-Metafizik Düzlemde Ş. Teoman Duralı Düşüncesi
       Ahmet Dağ

Necmettin Tozlu: Geleneği ve Evrenselliği Birlikte Düşünmek
       Celal Yeşilçayır

Sezai Karakoç’ta Devlet ve Devlet Adamı
       Turan Karataş

Yaşamın Anlam Olanaklarından Doğan Özlem’in Felsefesine
       Hatice Nur Beyaz Erkızan

Mübahat Türker-Küyel ve Türk Düşünce Geleneği Bağlamında Farâbî Üzerine Tespitleri
       Sema Önal

Önay Sözer’in Düşüncesinde Varlık ve Dil
       Sanem Yazıcıoğlu

Sunuş

Modern anlamda Türkiye’de felsefenin gelişimi, genellikle, Tanzimat’la başlayan Meşrutiyet’le ivmelenen ve Cumhuriyet’le devam eden üç tarihsel dönem halinde ele alınmaktadır ve geriye doğru bakıldığında aşağı yukarı 180 yıllık bir geçmişi olduğu görülür. Her ne kadar daha öncesinde bir felsefe etkinliğimiz söz konusu olsa da bunun modern/batılı anlamda bir felsefeyi karşılayıp karşılamadığı ayrıca batılı formatta bir felsefeye sahip olmanın zorunlu olup olmadığı hususu da tartışmaya açıktır. Fakat bu tartışmalar bir yana, felsefeye ve bir felsefe geleneğine duyulan istek ve ihtiyacın Tanzimat’tan beri kendini güçlü bir şekilde hissettirdiği söylenebilir. Zira Türk-İslâm kültür coğrafyasında yaklaşık altı yüzyıllık uzun bir aradan sonra ancak Tanzimat döneminde ivmelenen modernleşme çabalarına paralel olarak felsefe yeniden ilgi görmeye başlamış ve Batının felsefe problemleri tekrar tartışmaya açılmıştır. Böylece Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadarki felsefi etkinliğimize damgasını vuran şey daha çok Batı felsefesinin alımlanması problemi ve bu minvaldeki gayretler ve tartışmalar olmuştur. Bu tartışmalar halen daha devam etmekle birlikte Cumhuriyet’le en azından neyin alınacağına ya da alınması gerektiğine resmen de olsa karar verilmiş ve akademik ve akademi dışı felsefi kültüre ve yazına ilişkin beklentiler büyük ölçüde belirlenmiştir. Tanzimat’tan ve Meşrutiyet’ten devreden felsefe mirası Cumhuriyet döneminde işlenmeye devam etmiş ve felsefenin Türkiye’de yeniden kökleştirilmesi ve yurtlandırılması adına düşünürlerimiz felsefenin farklı alanlarında daha özgün fikirler üretebilmek için faaliyette bulunmuşlardır.

Cumhuriyet’in 100. Yılı münasebetiyle, yüz yıllık felsefi birikimimizi ve geldiğimiz noktayı görebilmek, fikir muhasebemizi yapabilmek ve gelecek yüz yıl için yapılması gerekenlere dair bir fikir ortaya koyabilmek adına hazırladığımız bu kitapta, Türkiye’de 1923-2023 arasında akademide ve akademi dışında felsefeye emek vermiş, eser ve düşünce üretmiş ve son sözünü söyleyip ebediyete irtihal etmiş düşünür, akademisyen, yazar ve entelektüelleri felsefede en çok öne çıkan yönleriyle ve Cumhuriyet Dönemi Türk düşüncesine yaptıkları en özgün katkılarıyla sistematik-problematik bir şekilde tartışan yazılar ile ele aldık. Yazıları, konu edinilen kişilerin vefat tarihlerine göre kronolojik olarak sıraladık. Felsefecilerin yanı sıra, sosyolog ve edebiyatçı kimlikleriyle bilinmekle birlikte felsefi problemleri kendi sahalarına taşıyan ve tartışan ve böylece farklı alanlardan Türk felsefesine katkıda bulunan bazı entelektüelleri de çalışmamıza dahil ettik. Türkiye’de felsefe elbette burada ele alınan isimler ve konular ile sınırlı değildir. Zira halihazırda birbirinden değerli çok sayıda entelektüel, düşünür, yazar ve akademisyen düşünce üretmeye ve Türkiye’de felsefe ırmağını beslemeye devam etmektedir. Düşünceleri bereketli ömürleri bol olsun.

Son olarak bu çalışma Türkiye’nin farklı şehirlerinden ve üniversitelerinden değerli yazarların katkılarıyla vücuda geldi, hepsine ayrı ayrı teşekkür ederiz. Ayrıca bu çalışmanın yayın hayatına çıkmasına vesile olan Doğu Batı Yayınlarına Türk düşüncesi adına teşekkür ederiz.

Okuruna faydalı olması ve bu konuda yapılacak çalışmalara katkıda bulunması dileğiyle...

Kemal Bakır
Erzurum, Mart 2024

Kemal Bakır

1979 yılında Erzurum’un İspir ilçesinde doğdu. 2001’de Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü’nden mezun oldu. Atatürk Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde 2007’de yüksek lisansını, 2012’de de doktorasını tamamladı. 2001-2006 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde sınıf öğretmeni olarak, 2006-2014 yılları arasında ise Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi’nde Araştırma Görevlisi olarak görev yaptı. 2014’de Erzurum Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne öğretim üyesi olarak atandı. 2017’de Doçent, 2023’te de Profesör unvanını aldı ve halen Erzurum Teknik Üniversitesi Felsefe Bölümü’ndeki görevini sürdürmektedir. Başlıca çalışma alanları ahlâk felsefesi –etik–, eğitim felsefesi, sosyal felsefe ve çağdaş Türk düşüncesi olup bu konularda çok sayıda kitap içi bölüm, ansiklopedi maddesi, bildiri ve makalelerinin yanısıra; Demokratik Eğitim: John Dewey’in Eğitim Felsefesi Üzerine (Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 2011, 5. basım), Natüralist Eğitim: Jean-­Jacques Rousseau’da Eğitimin Toplumsal ve Ahlâki Temelleri (Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 2016), Francis Hutcheson ve Ahlâk Duyusu Teorisi / Yüreğin Yasası (Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2016), Gen-Etik: İnsan Genom Projesi Üzerine Bir Etik Sorunlaştırma (Hasan Türkez ile birlikte, Ertual Akademi Yayıncılık, Erzurum, 2018), Eğitim Felsefesi (Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 2019, 6. basım) başlıklı beş telif kitabı, Feminizm Âlem-i Nisvân (Odette Laguerre, Terc. Baha Tevfik, Sadeleştiren ve yayına hazırlayanlar. Kemal Bakır, Ali Utku, Çizgi Kitabevi, Konya, 2015) başlıklı bir kolektif sadeleştirme çalışması ve Anarşizm: Doğu ve Batı Arasında Tarihsel Bir Bakış (ed. Kemal Bakır, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2021) başlıklı bir derleme çalışması bulunmaktadır.