Catilina Kalkışması & İugurtha Savaşı & Tarih

Sunuş

Giriş

Catilina Kalkışması

İugurtta Savaşı

Historiae (Tarih)

I. Consul Lepidus’un Roma Halkına Söylevi

II. M. Philippus’un Senato Söylevi

III. C. Cotta’nın Roma Halkına Söylevi

IV.  Cn. Pompeius’un Senatoya Mektubu

V. Halk Temsilcisi Licinius Macer’in Halka Seslenişi

VI. Mithridates’in Kral Arsaces’e Mektubu

Açıklamalar
Catilina Kalkışması
İugurtha Savaşı
Historiae (Tarih)

Sunuş

Latin dilinin geleneksel öğretiminin ardından dilbilgisine ge­çildiğinde, yapıtlarından alıntılarla ilk karşılaşılan yazarlar Caesar ile Cicero’dur. Bu iki yazarın kurallı tümce yapılarına dayanan bu seçim, Latincenin eski öğretim yönteminde etkili olmuştur. Onların çağdaşı Sallustius, bu konuda geride, Latince gönüllülerince tanınmakta geç kalmıştır. Oysa o, nicelikte değilse bile, özde önemli iki yapıtının yanısıra bir yapıtının fragmentumlarıyla Roma yazınında tarih türünde yerini almıştır. Tam olarak elimize geçenler daha önce yayımlanmıştır. Bu çevirilerin üzerinden uzun süre geçtikten sonra, iki monografi gözden geçirilmiş, Historiaedan geriye kalan 4 söylev ile 2 mektubun yayımlanmamış eski çevirisi yeniden ele alınarak düzeltmelerle iyileştirilmiştir. Sunuş, Giriş ve Açıklamalar sil baştan düzenlenmiştir.

Sallustius’un biçem özelliklerinden ötürü Türkçede çıkan güçlüklerin üstesinden gelmek için, çeviride söyleyişi bozmadan anlamı aktarmaya özen gösterilmiştir. Dilimizin elverdiği ve Türkçesi Latincesini karşıladığı ölçüde deyişlere yer verilmiştir. Sözcüklere, kökenleri de göz önünde tutularak, bağlam içinde karşılık bulma yoluna gidilmiştir.

Yeni ya da yeniden çeviride “Salluste, Catilina, Jugurtha, Fragments des Histoires, texte établi et traduit par Alfred Ernout, Les Belles Lettres, Paris, 1964” metni kullanılmıştır.

Sallustius (İÖ 86-35)

Romalı tarihçi ve yazar. Tam adı Gaius Sallustius Crispus’tur. Kendine özgü bir üslupla döneminin tarihsel olaylarını ve politik kişiliklerini anlattığı yapıtlarıyla tanınır. İÖ 52’de pleb haklarını savunmakla görevli tribunus oldu. İÖ 50’de ahlâki gerekçelerden ötürü Senato’dan uzaklaştırıldı. Ertesi yıl Iulius Caesar’dan sığınma istedi. Caesar ile Pompeius arasındaki iç savaş sırasında  Caesar’ın birliklerinden birinin komutanlığına getirildi. İÖ 46’da Caesar’ın Afrika seferine katıldı. Aynı yıl Numidia topraklarında (bugün Cezayir) oluşturulan Yeni Afrika’nın (Africa Nova) genel valiliğine getirildi.

Roma tarih yazıcılığını derinden etkileyen Sallustius, yapıtlarını söylevler, karakter betimelemeleri ve konu dışı anlatılarla zenginleştirmiş, artık kullanılmayan söz ve terimleri yenileriyle karıştırarak kendine özgü bir üslup yaratmıştır. 

Güngör Varınlıoğlu

Milas’ta başladığı öğrenimini İstanbul’da sürdürmüştür. Yükseköğrenimini Ankara’da tamamlamıştır. DTCF Fransız Dili ve Edebiyatı öğrencisiyken dört yıl boyunca okuduğu yardımcı dersi Latin Dili ve Edebiyatı alanında akademik yaşama girmiştir (1960). DTCF’den emekli olmuştur (2001). Bu sürede İtalyan hükümeti bursuyla Perugia’da doktora (1963 yazı), Fransız hükümeti bursuyla Paris’te (1966-67) doçentlik çalışmalarını yürütmüştür. Kendi kurumunun dışında Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Anabilim Dalında (1976-1978), ODTÜ, Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde (1999-2004) Latince dersleri vermiştir.

Yayınlar: 1965 yılından başlamak üzere çeşitli dergilerde düzyazı ve şiir çevirileri; Publius Vergilius Maro, Çoban Türküleri (1970). Diğer çevirileri: Gaius Sallustius Crispus, Catilina Tertibi (1973). Gaius Valerius Catullus, Şiirler (1. basım 1978, 2. basım 1998). Gaius Iulius Phaedrus, Masallar (1. basım 1998, 2. basım 2021). Marcus Valerius Martialis, Epigramlar (1. basım 2005, 2. basım 2021). Gaius Suetonius Tranquillus, On İki Caesar’ın Yaşamöyküsü (2016).