Seneca’nın, Hercules Furens adlı tragedyasının konusu Yunan mitolojisinin güçlü kahramanı Herakles (Lat. Hercules, Türk. Herkül) ve onun işleridir. Latincede Hercules ismiyle anılan kahraman, efsaneye göre tanrı Iuppiter ile Miken kralının kızı ve Amphitryon’un karısı Alcmene’nin oğludur. Iuppiter, Teleboialılar üzerine sefer düzenleyen Amphitryon’un yokluğunda onun kılığına girerek Alcmene ile birlikte olmuş, bu birliktelikten yarı tanrı, yarı insan Herkül doğmuştur. Iuppiter’in karısı Iuno, durumdan haberi olunca buna çok öfkelenmiş ve doğan çocuk Herkül’e öfkesi hiç dinmemiştir. Nefret dolu tanrıça Iuno’nun öfkesi, öç alma tutkusuna dönüşmüştür.
Iuno, nefret ettiği üvey oğlu Herkül’e, Argos kralı Eurystheus aracılığıyla, on iki zorlu görev vermiştir. Bu görevlerin sonuncusu ve en tehlikelisi, Ölüler Diyarı’na inmek ve oradaki üç başlı korkunç köpek Cerberus’u yeryüzüne getirmektir. Herkül, dostu Theseus’un yardımıyla bu görevi de başarıyla yerine getirip, karısını, çocuklarını ve babasını zalim, zorba tiran Lycus tarafından öldürülmekten kurtarmak için tam zamanında Thebai’ye varır. Onları da kurtarıp tam bir zafere ulaşmasına çok yaklaşmıştır. Ancak Iuno, üvey oğlunun zafer kazanmasını engellemeye, onu yıkıma sürüklemeye kararlıdır. Bu amaçla, böylesi zorlu işler vererek alt edemeyeceğini, onu yıldıramayacağını anladığı için planını değiştirir: Herkül’ün kendi gücünü kullanarak, onun kendi kendisine zarar vermesini amaçlar. Ölüler Diyarı’ndan başarıyla dönen Herkül’e cinnet geçirtip onu çıldırtır.
- Yazar: Lucius Annaeus Seneca
- Kitabın Başlığı: Çıldıran Herkül
- Latince Özgün Metin: Hercules Furens
- Çevirenler: Ümit Fafo Telatar, Evren Selen Dumlupınar [Latince]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış, Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 388; Edebiyat Dizisi - 87
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Haziran 2023
- Sayfa Sayısı: 103
- ISBN: 978-625-8123-44-9
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: Sakallı Herkül heykeli, Roma, 68-98 CE. Fotoğraf: Eden, Janine and Jim.
Hercules Furens
(Çıldıran Herkül)
Oyundaki
Karakterler
Çıldıran Herkül
I. Sahne
II. Sahne
III. Sahne
IV. Sahne
V. Sahne
Kaynakça
Dizin
Lucius Annaeus Seneca
Stoa felsefesinin Antik Roma dünyasındaki başlıca
temsilcilerinden biridir. İspanya kökenli varlıklı bir ailenin üç oğlundan
ikincisi olarak yk. MÖ 4 yılında İspanya’nın güneyinde Cordoba’da dünyaya
gelmiştir. Hitabet ve felsefe eğitimi için çocukluğunda Roma’ya getirilen
Seneca’nın, kamudaki ilk görevine MS 31-32 yıllarında quaestor’lukla (devlet hazinesinden ve mali işlerden sorumlu yüksek
bir memuriyet) başlamasından sonra yaşamının geri kalan kısmı çok çalkantılı
geçmiştir. Hatip ve yazar olarak Roma’da çok büyük ün elde eden Seneca,
İmparator Claudius tarafından gönderildiği sürgünden imparatorun ikinci eşi
Agrippina’nın ısrarıyla MS 49 yılında geri dönmüştür. Döndüğünde Agrippina’nın
oğlu Nero’yu eğitme görevinin yanı sıra praetor’luk
(adli işlerden sorumlu yüksek memuriyet) görevini de üstlenen ve böylece
kendisini 62 yılına kadar sürecek olan debdebeli saray yaşamının içinde bulan
Seneca, Nero imparator olunca, dostu Sextus Afranius Burrhus’la birlikte
yönetimde söz hakkına sahip olma fırsatını da elde etmiştir. Ancak bir grup
senatörün İmparator Nero’ya karşı düzenledikleri bir suikast girişimine
katılmakla suçlanınca MS 65 yılında onun emriyle intihar etmeye zorlanmıştır.
Çok verimli bir yazar olan Seneca’ nın, Stoa ahlakı ve doğa bilimleri üzerine
inceleme yazıları, mektupları ve tragedyaları ya tamamen ya da kısmen olmak
üzere günümüze ulaşmıştır. Eserleri 16. ve 17. yüzyılda yaşamış birçok İngiliz
ve Fransız tiyatro yazarına ilham vermiştir. Günümüzde de özellikle mektupları
ve felsefi diyalogları, hem içerikleri hem bıraktığı etki sayesinde aradan
geçen yaklaşık 2000 yıllık bir süreye rağmen güncelliğini ve önemini
korumaktadır.
Ümit Fafo Telatar
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Eski
Çağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Latin Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı mezunu
olup, aynı bölümde yüksek lisans ve doktorasını tamamlamıştır. Çok sayıda
makalenin yanısıra, Latinceden Türkçeye çeviri yayınları bulunmaktadır. Prof.
Dr. Ümit Fafo TELATAR, halen aynı bölümde öğretim üyesi olarak çalışmalarını
sürdürmektedir.
Evren Selen
Dumlupınar
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Eski
Çağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Latin Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
mezunudur. Aynı bölümde yüksek lisansını tamamlayan Evren Selen Dumlupınar,
halen aynı üniversitede doktora programı öğrencisi olup tez çalışmalarını
sürdürmektedir.