Öfke Üzerine

Önsöz

Kısaltmalar

Sunuş

Öfke Üzerine (De Ira)

I. Kitap
Öfkenin Nitelikleri

II. Kitap
Öfkenin Kaynakları

III. Kitap
Öfkenin Çaresi

Kaynakça

Önsöz

Genç Seneca’nın felsefe eserleri arasında öfke üzerine yazdığı bu eseri aslında bundan yıllar önce çevirmeye başlamış, ancak bazı sebeplerden ötürü ertelemek zorunda kalmıştım. Sonunda Öfke Üzerine’yi bitirme şansı buldum. Gerçi bu zaman içinde eserin Cemal Bilge Özşar tarafından yapılan bir çevirisi 2020 yılında Biblos Yayınları’ndan çıktı. Ancak bu çeviri hem cep boy olarak basılması hem de hangi dilden çevrildiği, hangi metnin temel alındığı gibi bilgilere yer verilmemiş olması nedeniyle eksik kalmış bir çeviriydi.

Eserin çevirisinde Latince metin için “Basore, J. W. (ed.), 1928. Seneca. Moral Essays. 1. C. Londra: Heinemann” künyeli eseri kullandım. Buna ek olarak, olabildiğince az hata yapmak adına İngilizce ve İtalyancaya yapılmış iki çeviriden faydalandım ve bunların künyelerini de kaynakça kısmında verdim. Latince metindeki özü bozmayacak şekilde ama anlaşılması da güç olmayan bir çeviri yapmaya gayret ettim. Açıklanması gerektiğini düşündüğüm kavramlara, Latince metne dair açıklamalar gerektiğini düşündüğüm yerlere dipnot verdim. Bu dipnotlarda editör notu olarak işaretlediklerim haricindekiler şahsıma aittir. Her ne kadar Seneca dahi bazı noktalarda kavram karmaşasına düşmüş olsa da en azından bariz çeviri hatalarından kaçınmak için hem farklı Latince sözlüklerden hem de Latince eş anlamlılar sözlüklerinden faydalandım. Özel isimleri mümkün mertebe metinde geçen şekilleriyle aktardım. Yalnızca Türkçe literatürde yer etmiş olanları Türkçede yaygın olarak kullanıldıkları şekliyle verdim. Yunanca isimleri metinde Seneca’nın kullandığı Latince versiyonlarıyla, dipnotlarda ise Eski Yunanca asıllarıyla yazdım.

Öğretmenim Prof. Dr. Bedia Demiriş’e ve çektiği tüm sıkıntılara benim için katlanan anneme teşekkürlerimi sunuyorum.

Ahmet Doğucan Hanegelioğlu
İstanbul, 2022

Lucius Annaeus Seneca

Stoa felsefesinin Antik Roma dünyasındaki başlıca temsilcilerinden biridir. İspanya köken­li varlıklı bir ailenin üç oğlundan ikincisi olarak yk. MÖ 4 yılında İspanya’nın güneyin­de Cordoba’da dünyaya gelmiştir. Hitabet ve felsefe eğitimi için çocukluğunda Roma’ya getirilen Seneca’nın, kamudaki ilk görevine MS 31-32 yıl­larında quaestor’lukla (devlet hazinesinden ve mali işlerden so­rumlu yüksek bir memuriyet) başlamasından sonra yaşamının geri kalan kısmı çok çalkantılı geçmiştir. Hatip ve yazar olarak Roma’da çok büyük ün elde eden Seneca, İm­parator Claudius tarafından gönderildiği sürgünden imparatorun ikinci eşi Ag­rippina’nın ısrarıyla MS 49 yılında geri dönmüştür. Döndüğünde Agrippina’nın oğlu Nero’yu eğitme görevinin yanı sıra praetor’luk (adli işlerden sorumlu yük­sek memuriyet) görevini de üstlenen ve böylece kendisini 62 yılına kadar sü­recek olan debdebeli saray yaşamının içinde bulan Seneca, Nero imparator olun­ca, dostu Sextus Afranius Burrhus’la birlikte yönetimde söz hakkına sahip olma fırsatını da elde etmiştir. Ancak bir grup senatörün İmparator Nero’ya karşı dü­zenledikleri bir suikast girişimine katılmakla suçlanınca MS 65 yılında onun emriyle intihar etmeye zorlanmıştır. Çok verimli bir yazar olan Seneca’ nın, Stoa ahlakı ve doğa bilimleri üzerine inceleme yazıları, mektupları ve tragedyaları ya tamamen ya da kıs­men olmak üzere günümüze ulaşmıştır. Eserleri 16. ve 17. yüzyılda yaşamış birçok İngiliz ve Fransız tiyatro yazarına ilham vermiştir. Günümüzde de özellikle mektupları ve felsefi diyalogları, hem içerikleri hem bıraktığı etki sayesinde aradan geçen yaklaşık 2000 yıllık bir süreye rağmen güncelliğini ve önemini korumaktadır. 

Ahmet Doğucan Hanegelioğlu

1987 yılında İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğretimini Zeynep Kâmil İlköğretim Okulu’nda, Lise eğitimini İntaş Lisesi’nde tamamladı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı, İstanbul Üniversitesi’nde Latin Dili ve Edebiyatı bölümlerinde okudu. Latin Dili ve Edebiyatı bölümünde 2015’te lisans, 2019’da yüksek lisans eğitimini tamamlayıp mezun oldu. Varro, Latin Dili Üzerine ve Ziraat İşleri (2021) Doğu Batı Yayınları’ndan çıkan diğer çeviri eserleridir.