Goethe Der Ki...

ÖNSÖZ

Şair, düşünür, bilim adamı, devlet adamı, bilge kişi niteliklerini üzerinde toplayan ve bütün dünyada eserleriyle olduğu kadar hayatıyla da incelenmeye değer bulunan Johann Wolfgang von Goethe’nin çeşitli konulardaki düşünce ve görüşlerini özlü olarak Türk okuyucusuna tanıtmak amacıyla yaptığım bu çeviri, onun çeşitli eserlerinden alıntıların, özdeyişlerin derlemesidir.

Çeviride uyguladığım ilke, yazarın üslup özelliğine elden geldiğince uyarak Türkçeye yansıtmak oldu. Goethe’nin ikinci çeviri tarzı olarak belirttiği ilkeyi geçerli tuttum: “Bizden, yabancıya doğru yol almamızı ve onun şartlarına, dil tarzına, özelliklerine alışmamızı isteyen biçimde” çevirmeye çalıştım.

Goethe’yi tanıtıcı bir önsöz yazmak yerine, çevirimin başında Goethe’yi anma töreni için hazırladığım “Goethe’nin Evrenselliği” konulu konferans ve inceleme metnimi veriyorum.

“Goethe Der ki”nin, okuyucularında Goethe’yi okumak hevesini uyandırmasını, evrensel boyutları olan bir hayatın nasıl biçimlendiği hakkında düşündürmesini dilerim.

Gürsel Aytaç

Johann Wolfgang von Goethe (1749 - 1832)

Alman edebiyatının zirvesidir. Varlıklı bir aileden gelen babası tarafından Aydınlanma düşüncesinin ideallerine göre yetiştirildi. Küçük yaşta Fransızca, Latince ve Eski Yunanca öğrendi, güzel sanatlar ve tiyatroyu tanıdı. 1765’de hukuk eğitimine başladı. 1774’te yazdığı ilk romanı Genç Werther’in Acıları (Die leiden des jungen Werther) gerek anlatımı gerek duygularının coşkunluğu ve çağdaş gençliğin duygu ve düşüncelerini yansıtmaktaki başarısıyla evrensel bir üne kavuştu. Genç Werther’in Acıları, Avrupa’da elden ele dolaştı. Goethe, 1775’deWeimar Dükü tarafından elçilik danışmanlığına atandı ve Weimar kasabasını yıllar içinde bir kültür kenti haline getirdi.1782’de “von” unvanını aldı. 1786’daki İtalya’ya ünlü seyâhati Goethe’nin ‘yeniden doğuşu’ sayılır. Yaşamının son günlerinde bitirdiği Faust, dünya klasiklerinin en önemli yapıtıdır. Goethe, yalnızca edebiyatla değil eğitim, doğa bilimleri ve felsefe de içinde olmak üzere pek çok konuyla yakından ilgilendi ve birçok düşünürü etkiledi. Friedrich Nietzsche hayatı boyunca Goethe’ye hürmet etmiş ve halefi olarak onu selamlamıştır. Hugo von Hoffmanstahl, 1922 yılında şunları yazar: “Goethe, eğitim temeli olarak bütün bir kültürü teşkil etmektedir” ve “Goethe’nin düzyazıdaki sözlerinden, bugün belki tüm Alman Üniversitelerinden olduğundan daha fazla okuma geleneği türeyecektir.”. Thomas Mann ise Goethe’ye karşı yoğun sempati duymuştur. Sadece yazar kimliğine değil, aynı zamanda tüm alışkanlıkları ve karakter özelliklerine hayran kalmıştır.

Gürsel Aytaç

27 Ağustos 1940 Eskişehir doğumlu. Ankara Kız Lisesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi mezunu. Akademik kariyerine Alman Dili ve Edebiyatı Kürsüsünde 1962’de başladı. 1966’da doktorasını “Hermann Hesse’nin ‘Boncuk Oyunu’ Romanında Var Olma ve Oluş” konusunda verdi. 1970 yılında doçent, 1975 yılında profesör oldu. DAAD, Humboldt burslarıyla birçok kez Almanya’nın Marburg, Köln, Münih, Avusturya’nın Viyana kentlerinde araştırmalarını sürdürdü, alanıyla ilgili sempozyum ve kongrelere katıldı. Uluslararası Germanistler Birliği IVG’nin yönetim kurulu üyeliğinde bulundu. PEN, Edebiyatçılar Birliği ve İlesam üyesi olan Gürsel Aytaç, edebiyat araştırmalarının yanısıra Zweig, Hauer, Frisch, Dürrenmatt, Mann ve Goethe’den edebî çeviriler yaptı. 2008’de DTC Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı başkanlığı görevinden emekli oldu.

Doğu Batı Yayınları’ndaki Eserleri: Çağdaş Alman Edebiyatı (2012), Yeniçağ Alman Edebiyatı (2012), Çağdaş Türk Romanı Üzerine İncelemeler (2012), Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi (2016), Genel Edebiyat Bilimi (2016). Çevirileri: Ricarda Huch, Alman Romantizmi (2005), Schiller (2008), Georg Simmel, Tarih Felsefesinin Problemleri (2008), Johann Wolfgang von Goethe, Goethe Der ki… (2010), Stefan Zweig, Kendileri ile Savaşanlar -Kleist, Nietzsche, Hölderlin (2011).