Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar -III

Sunuş

Siyasalı Yeniden Düşünmek
     Hilâl Onur İnce
 

Kadın ve Siyaset

Hayatı Boyunca Özgürce Dans Edebilmenin Mücadelesi: Emma Goldman ve İnandıkları Üzerine
     Emek Yıldırım

Simonde De Beauvoir ve Luce Irigaray Özgürlük Alanları ve Feminist Ütopya
     Hilâl Onur İnce

Julia Kristeva: Öznellik ve Psikanaliz
     Filiz Kartal

bell hooks ve Feminizm: Irkçılık, Sınıfçılık, Cinsiyetçilikle Mücadele
      Pelin Dinçer
 

Kültür ve Toplum

Devrimci Mücadelenin Sanatsal Uğrağı: Bertolt Brecht Tiyatrosu
     Aysun Gezen

Faşizm ve Psikanalizm: Wilhelm Reich
     Burcu Baştürk

Stuart Hall: Yapı, İdeoloji ve Kültür
     Melek Halifeoğlu

Charles Taylor: Tanınma Politikası ve Çok-Kültürcülük
     Kamil Demirhan
 

Eylem

Slavoj Žižek: İdeoloji ve Siyasal Özne Tartışması
     Mehmet Kendirci

Rancière’in Kavram Setleri Aracılığıyla Siyaseti Yeniden Düşünmek
     Armağan Öztürk

Sokağa Dönüş, Sokağın Dönüşü: Asef Bayat
     Funda Çoban

Alain Badiou: Varlık ve Olay’ın Diyalektik İlişkisi
     Buket Teneke
 

Dizin

SİYASALI YENİDEN DÜŞÜNMEK 

Hilal Onur-İnce

Sunuş

Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar. Eleştiriler-Farklılıklar-Çözüm Arayışları başlıklı çalışmanın üçüncü adımı olarak sunulan bu atölye çalışması, kadın ve siyaset, kültür ve eylem üzerinden siyasalı yeniden düşünme amacındadır. Burada “düşünmek” kavramı, sonlandırılmış kapsamlı bir kavramsallaştırmadan çok, siyasalın sonlanmayacağı, aksine her yeni oluşumda, toplumsal gelişmede ve değişen koşullarda yeniden ele alınacağına –bir başka ifadeyle yeniden düşünüleceğine– işaret etme anlamında ele alınmaktadır. Dolayısıyla irdelenen yazarlarda siyasala ve günümüzde açık kalan soru ve sorunlara dair düşünüşte bir bütünlükten çok, oransız ve yer yer birbirini öteleyen yaklaşımlar söz konusudur. Ele alınan konu ve düşünürleri irdeleyen yazarların odaklandığı o nedenle ne kuramların siyasal boyutları ve iktidar olanaklarıdır ne de didaktik bir tarzda tasarlanmış önerilerdir. Aksine ele alınan düşünürler hakkında “bilinenlerin” dışına çıkılarak, bir alt metin okuması amaçlanmaktadır.

Atölye çalışmasında, günümüzde siyaset kavramı çerçevesinde tartışılan sorunların bu yazarların eserlerinde nasıl karşılık bulduğu ve bu soru ve sorunların nasıl ele alındıkları temel çıkış noktasıdır. Dolayısıyla günümüzdeki siyasal yaklaşımlar düşünüldüğünde bu “klasik” siyasal soru ve sorunların yanında edebiyat, psikanaliz ve kültür alanında çalışmalarda bulunan düşünürlerin  görüşlerine yer verilmesi doğaldır. Düşünürlerin “çağdaş” dönem içinde olmalarının ölçütleri ise ne yaşadıkları ortak dönem ne de eserlerinin siyasal alandaki benzer etkileri olarak görülmektedir. Çalışmamız kapsamında yer almalarının ölçütü, bu düşünürlerin yaşadıkları dönemi hangi oranda düşünceleriyle “kucakladıklarıdır”. Bu kucaklama veya yaşadıkları dönemin doğrudan içinde olma durumu ise iki boyutta kendisini göstermektedir: Bir taraftan güncel siyasal sorunlara karşı ilgi, diğer taraftan ise bu ilginin soyutlanabilmesi düşünürlerin ortak özellikleri olarak görülmektedir. Çağdaş siyasal düşünce içerisinde yer almalarının bir başka göstergesi ise karşı karşıya olunan ve zaman zaman ötelenen günümüz temel toplumsal, sosyal ve siyasal sorunlarına yanıt çabasında olurken aynı zamanda bu yanıtları yeniden sorgulamalarıdır.

Çalışmamızda yer alan düşünürlerin görüşlerini değerlendiren metinler hem genel bir giriş hem de eleştirel bir yaklaşım niteliğini taşımaktadırlar. Bu bağlamda bazı metinler ele alınan düşünürlere ilişkin çerçeve sunma amacındayken, diğerleri ise kavramsal bir soru etrafında kaleme alınmışlardır. Kitap Kadın ve Siyaset, Kültür ve Toplum ile Eylem başlığı altında üç bölümden oluşmaktadır. Başlıkların tercihi rastlantısal değildir, zira günümüz siyasal yaklaşımlarda belirleyici olan husus, topyekûn bir yanıt aramaktan çok, değişen toplumsal ve sosyal koşullarda siyasetin giderek farklılaşması ve yanıtların çokluk göstermesidir.

Kadın ve Siyaset bölümünde ilk olarak özgürlük sorunsalı tartışılmaktadır. Simone de Beauvoir ve Luce Irigaray – Özgürlük Alanları ve Feminist Ütopya başlıklı çalışmanın odağına özgürlük yerleşirken, özellikle feminizm içerisinde iki farklı feminist nesle ait olan de Beauvoir ve Irigaray arasındaki temel farklılığı belirleyen eşitlik ve farklılık kavramları ele alınmaktadır. Özgürlük sorunsalı, özgürlük alanlarının feminizm tartışmalarında değişiklikler gösterdiği ve aynı zamanda birbirinden farklı iki yaklaşımın özünde nasıl bir bütünlük içerisinde okunması gerektiği vurgulanan çalışmada, günümüzde “bedensizleştirilmiş özgürlük” olgusunun hangi anlamda düşünüldüğü ele alınmaktadır. Filiz Kartal Julia Kristeva: Öznellik ve Psikanaliz başlıklı çalışmasında felsefe, avangard edebiyat ve psikanalizi bir bütünlük içinde mezceden ve çağdaş düşünürler arasında önemli bir konuma gelen Kristeva’nın özgünlüğünü vurgulamaktadır. Feminizm kuramında bir diğer özgün konuma sahip olan bell hooks’un düşünceleri bell hooks ve Feminizm: Irkçılık, Sınıfçılık, Cinsiyetçilikle Mücadele başlıklı çalışmada tartışılmaktadır. Pelin Dinçer, hooks’un sınıf ve ırk kavramlarını ilişkilendirmesi, yanısıra siyah feminizmin öznel konumuna vurgusu üzerinde durmaktadır. Emek Yıldırım, Hayatı Boyunca Özgürce Dans Edebilmenin Mücadelesi: Emma Goldman ve İnandıkları Üzerine başlığı altında bugün fazla üzerinde durulmayan, öte yandan özgürlük sorunsalında her ne kadar kıyıda bir düşünür olarak görülse de, toplumsal dönüşüm tartışmalarında özgün bir yere sahip olan Emma Goldman’ı ve öncelediği temel kavramları irdelemektedir. Rus-Amerikan anarşist-feminist geleneğinde yar alan Goldman’ın eylem ve söylem birliğine işaret ettiği belirtilen çalışmada, düşünürün anarşizme kuramsal katkısı üzerinde durulmaktadır.

Çalışmamızın Kültür ve Toplum başlıklı ikinci bölümünde Aysun Gezen tarafından kaleme alınan Devrimci Mücadelenin Sanatsal Uğrağı: Bertolt Brecht Tiyatrosu’nda, düşünülen praksis, teatrallik ve siyaset arasında Brecht’in kurduğu özgün bağın izleri sürülürken siyasal bilinç yaratma, yanılsamayı kırma ve insanı kapitalizm içindeki yabancılaşmasıyla yüzleştirmesini hedefleyen mücadeleci ve müdahaleci girişime yoğunlaşılmaktadır. Devamında Burcu Baştürk, Faşizm ve Psikanaliz: Wilhelm Reich adlı çalışmasında düşünürün faşizmi analiz ederken izlediği yolu ve kullandığı kavram setlerini açıklamaktadır. Stuart Hall: Yapı, İdeoloji ve Kültür çalışması ile Melek Halifeoğlu, son yıllarda siyaset biliminde öne çıkan Kültür Çalışmaları alanının önde gelen temsilcisi Stuart Hall’ün yöntembilimsel açıdan, altyapı-üstyapı ayırımı ile ideoloji ve kültür konularındaki kuramsal yaklaşımını klasik Marksizmin öncülleriyle karşılaştırmalı olarak, süreklilik ve kopuş kıstasları bağlamında incelemektedir. Kâmil Demirhan’ın Charles Taylor’ın çok-kültürlülük yaklaşımını, Charles Taylor ve Çok-Kültürlülük başlığı altında, toplulukçuluk ve tanınma siyaseti yaklaşımları ile bağlantılı olarak ele aldığı yazı ile kitabın bu bölümü sonlanmaktadır.

Eylem başlıklı üçüncü bölüm Slavoj Žižek: İdeoloji ve Siyasal Özne Tartışması ile başlamaktadır. Mehmet Kendirci, Žižek’in Marksizmin tarihsel-düşünsel mirasının yorumlamasını irdelemekte ve ardından düşünürün özneleşme süreci ve bu süreç içinde özne ile siyasal özne ve öznenin siyasal olanla ve siyasal alanla ilişkisini nasıl inşa ettiğini eleştirel bir gözle yeniden okumaktadır. Armağan Öztürk, Rancière’in Kavram Setleri Aracılığıyla Siyaseti Yeniden Düşünmek başlıklı çalışmasında fildişi kule entelektüalizmi, burjuva akademisyenler çevresi ve Jean Baudrillard düşüncelerinin etkisinde olan bir dünyada anti-filozof olarak karşılaştığımız Fransız eleştirel kuramcı ve felsefi muzip Rancière’i konu etmektedir. Sokağa Dönüş, Sokağın Dönüşü: Asef Bayat ile Funda Çoban sınıf kavramının güncel ekonomi-politik kavrayış içinde taşıdığı anlama ilişkin değerlendirmelerin yanısıra kapitalist birikimin günümüzde merkezî odağı olan kentler içinde oluşturduğu “yeni” sınıf modellerine değinmekte ve bu doğrultuda modern dönemin bir pratiği olarak “sokak siyaseti” ve sokak mücadele biçimlerini Asef Bayat üzerinden ele almaktadır. Buket Teneke, Alain Badiou: Varlık ve Olay’ın Diyalektik İlişkisi’nde Badiou’nün siyaset kavrayışı ve siyasetin devlet ile ilişkisi üzerinde durmaktadır. Burada düşünürün dayandığı temel kavram olarak “olay”ın siyasette neye tekabül ettiği sorgulanırken, bu kavramın günümüzde zorunlu ve kaçınılmaz olarak sunulanın dışında, yeni olasılıkların da olabileceğini göstermesinin önemine işaret edilmektedir.

Son olarak, atölye çalışmasına katkı sağlayan tüm yazarlara teşekkür ederiz.

Hilâl Onur İnce

Rheinisch-Westfaelisch Technische Hochschule Aachen/Almanya’da Si­ya­­set Bilimi, Sosyoloji ve Felsefe eğitimi aldı. Aynı Üniversite'de dok­to­ra­sı­­nı ta­mamladıktan sonra siyaset kuramı ve siyaset felsefesi alanlarında ders­ler verdi. 2002 yılından itibaren Hacettepe Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Ka­mu Yönetimi Bölümü'nde görev yapmaktadır. Çalışma alanları si­ya­set felsefesi, siyaset kuramı, siyasal düşünceler tarihi, toplumsal cinsiyet ça­­lış­maları ve Alman siyasal düşüncesidir. Bu konularda ulusal ve uluslar ara­­sı dergilerde çok sayıda makalesi mevcuttur. Das Argument dergisinin ya­­yın ku­rulunda bulunan yazarın 1999 yılında doktora tezi Almanya'da Nomos ya­yınevi ve 2010 yılında Muhafazakâr İdeoloji Din Siyaset adlı ça­lış­ması Alan Yayıncılık tarafından yayımlanmıştır. 2011 yılında Günümüzde Yeni Siyasal Yak­la­şımlar’ın ilk cildi Doğu Batı Yayınları tarafından yayımlan­mış­tır.