Doğa kendisini gizlemeyi sever… Erdem ve ahlâk maskeleri tek tek çıkarıldığında insan ilişkilerindeki büyük korkuların ve derin zaafiyetlerin nasıl saklı tutulduğu görülecektir. En masum görünen hallerden habis ruhların doğduğuna pek şaşmamalı, her çağda toplumların tehlikeli olarak görüp dışladığı kimseler hakkında da hemen hükme varılmamalı. Çünkü zaman, insanlara dair sözünü şimdi söylemekten çok yarınlara ertelemiştir.
Mevcut değerler dünyasında çift yönlü doğa durumunu keskin bir bilinçle ve bilgece yollardan tasvir eden düşünürlerin başında gelir La Rochefoucauld. Öncelikle o, karakterlere sirayet eden hastalıkların çözümleyicisidir. Ama ahlâkçılığa düşmeden gerçek bir ahlâk psikoloğu gibi eylemlerin yönelimini tespit ederek... Bir ironi ustasıdır... Ona göre, yüceymiş gibi görünen vasıflar çoğunlukla büyük kusurlarla örülmüştür: “Irmakların denizde kaybolmaları gibi, erdemler de bencillik içinde kaybolup giderler.”
Özdeyişler, yalnızca bir “güzel sözler” derlemesi değildir; dikkat edilmesi gereken şey yüzeydeki aldatıcı görünümlere karşın en dipteki dalgalardır. Yaşadığı yüzyılda insanlar arası ilişkiler içinde gözlem gücünü yitirmeyen La Rochefoucauld, bir münzevi düşünür olarak davranışların arka planındaki niyetleri sezinlemiştir.
Özdeyişler zanaatkâr ustalığıyla işlenen bir eserdir. Thomas Hardy, Nietzsche, Lichtenberg, Sthendal ve André Gide gibi birçok düşünür ve sanatçı değerler dünyasındaki karşıtlıkları, insandaki çatışmayı gösterirken en başta La Rochefoucauld’ya çok şey borçludurlar.
- Yazar: François de La Rochefoucauld
- Kitabın Başlığı: Özdeyişler
- Fransızca Özgün Metin: Maximes et Réflexions Diverses
- Çeviren: Özcan Doğan [Fransızca]
- Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 181; Edebiyat Dizisi - 43
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Ağustos 2017
- Sayfa Sayısı: 119
- ISBN: 978-975-2410-64-0
- Boyutları: 14 x 21
- Kapak Resmi: XIII. Louis dönemi, seçkin sınıflar için kostüm, 1633.
Sunuş
Okurlara Hitaben
Maneviyata Dair Özdeyişler
Kitaptan Çıkarılan Özdeyişler
Yazarın Ölümünden Sonra Yayımlanan
Özdeyişler
OKURLARA HİTABEN
Maneviyata Dair Özdeyişlerin bu beşinci edisyonu yüzden fazla yeni
özdeyişle genişletilmiştir ve ilk dört edisyondan çok daha muntazamdır.
Okurların teveccühü benim söyleyebileceklerimin çok ötesindedir. Bu özdeyişler
bizzat inandığım minvaldeyse –ki buna inanmak istiyorum– belli bir savunuya
muhtaç olduklarını düşünmek yapılabilecek en büyük haksızlıktır.
Burada sizleri iki hususta uyarmakla yetineceğim: İlk olarak, Menfaat
sözcüğüyle kastedilen yalnızca maddi yarar değil, daha ziyade ün ve saygınlık
kazanma arzusudur. İkinci olarak (ki bu kitapta zikredilen tüm fikirlerin
temeli sayılır), bu özdeyişleri kaleme alan kişi, insanları yalnızca günahlarla
kirlendikleri acınası vaziyet içerisinde betimlemiştir; dolayısıyla, insanların
zahiri faziletlerinde tezahür eden kusurlardan söz ederken, Tanrı’nın lütuf
göstererek kayırdığı kimseleri kastetmemektedir.
Özdeyişlerin izlediği yol ve yönteme gelince,
ekseriyetle çok farklı hususlara değindiklerinden, belli bir yol izlenmediğini
görmek zor değildir. Aynı meselelere temas eden birçok özdeyiş mevcut olmakla
birlikte, okurları sıkmamak adına, bunları birbiri ardına sıralamaya lüzum
görmedik. Fakat söz konusu özdeyişlere belli bir çerçeve içerisinde bakmak
mümkündür.
François de La Rochefoucauld (1613-1680)
La Rochefoucauld dükü François VI;
Marcillac Prensi olarak da bilinir. Tanınmış Fransız fikir ve edebiyat
adamıdır. Paris’te doğdu. Ünlü kimseler
yetiştirmiş asilzade bir
ailenin oğludur. 1628’de
Andrée de Vivonne ile evlendi. Çocuk yaştaki kralın başbakanı Kardinal Mazarin
tarafından 1646’da valiliğe getirildi. La
Rochefoucauld’nun hayatının büyük bir kısmı “La Fronde” denen
iç savaşlarda mücadele
ederek geçti, birçok kez krallığa karşı ayaklanmaların içinde yer aldı.
La Rochefoucauld daha çok kibar çevrelerde, saray hayatında tanındı,
dönemin ünlü kadınlarıyla yakın dostluklar kurdu. Madame de Longoueville,
Madame de Sable Sevigné gibi isimler en önemlileridir. Pierre Corneille’in
klasik trajedileriyle Nicolas Boileau’nun L’art poétique (Şiir Sanatı)
adlı didaktik yapıtının okunduğu toplantılara katıldı. Bu toplantılarda oynanan
gözde oyunlardan biri de, insanların tutum ve davranışlarıyla ilgili olabildiğince
özlü ve vurucu bir üslupla yazılmış epigramlar üzerine tartışmaktı. La
Rochefoucauld’nun sağlığında en önemli çalışması Maximes’in (Özdeyişler)
her biri gözden geçirilmiş ve genişletilmiş beş basımı yayımlandı. Kitap,
Fronde iç savaşlarına ve siyasi olaylara birçok göndermeyle doludur. Büyük
klasik yazarlar arasında sayılan La Rochefoucauld dönemi için bir sinik olarak
kabul görmüştür. Üslubu, derinliği ve keskin ironisiyle Nietzsche’den Cioran’a
varıncaya dek birçok modern düşünürü en çok etkileyen isimlerin başında gelir.
