Doğu Batı Sayı 101: Klasik Dünya Şiiri

KLASİK DÜNYA ŞİİRİ

Yücel Kayıran
Poetikanın Doğuşu, Şiirin Neliği ve İnsanın Poetik Yalnızlığı

Ebubekir Eroğlu
Yeniden Muhayyile; Yeniden Işıldama

ANTİK DÜNYA ŞİİRİ

Erman Gören
Homeros: Akdeniz’de Şiirle(ş)menin İlk Halleri

Mehmet Yaşın
“İlk Kadın Filozof” Olarak Sapfo’nun Şiiri

Alova
Antikçağ Anadolusu’ndan Üç İambos Şairi

Asuman Coşkun Abuagla
Latin Şiiri ve Publius Ovidius Naso

Ahmet Soysal
Eski Sözcüklerde Kalan

Tansu Açık
Batının Kurucu Metni Olarak Homeros Destanları 1

DÜNYA ŞİİRİNİN VÜCUDU

Nimet Yıldırım
Firdevsî ve Şahnâme

Korhan Kaya
Eski Hint Şiirine Bir Örnek: Şair Cayadeva ve Eseri Gītagovinda

Oğuz Demiralp
Trubadurlar

Efe Murad
Ömer Hayyâm: Bilinemezci Bir Feylesûfun Şair Olarak İcâdı

Bülent Ayyıldız
Bir Kanon Oluşturmak: Dante Alighieri

Furkan Öztürk
İskendernâme’de Osmanlı Centilmenlik (Adab) ve İşret Kültürü

Leylâ Çapan
Chaucer’ın İzinde

Hanife Koncu
Zamanın Öte Yakasına Geçen Bir Şair: Fuzûlî

Fahri Öz
Metafizik Şiir: 17. Yüzyıl Donne Ekolü

Fahri Öz
Shakespeare: Sone Sanatı

Nagehan Uçan Eke
Klasik Türk Şiirinde Bir Devir Üslubu: Sebk-i Hindî

Mücahit Bilici
Xanî’nin Agon’u

Pınar Aka
Goethe ve Dünya Edebiyatı Tasavvuru

Eşik-Söz

Şiir, ne tefsir ilimlerine ne de ilerlemeyle karakterize edilen bilimlere benzer. Şair, tıpkı filozof gibidir, ya da resim veya müzik sanatçısı gibi, daima çağdaştır ya da her çağın çağdaşıyla çağdaş. Şiir tarihi, geçerliliğini ve gücünü yitirmiş şiirler tarihi değil, sonsuzluğa yazgılı ışığın tarihidir.

Şairin, geleceğe seslenen ama geçmişle konuşan bir ruhu vardır. Şiir tarihi de felsefenin tarihine benzer. Şiir, yürekleri değiştirir, yüreklerin değişmesini sağlar. Daha önemlisi şiir, yüreği yalandan esirgeyen bir şeydir. Şiir, kendisini bizde bırakan bir şeydir. Şiir, yanılsamaya karşı tetikte kalmamızı sağlar; bizi, kendi başlangıcımıza götürür.

Klasik kavramının literatüre girişi eski değildir ama bu kavramla işaret edilen şeyi antik Yunanlılar keşfetti. Onların ilgilendikleri insanın değişen özelliklerine karşı değişmeyen doğasıydı. Bu doğa, yüreğin, kalbin doğasıydı. Onlardan sonra gelenler de yüreğin doğasını izlediler. Her insanda kendisini yenileyerek, yineleyerek gelen yüreğin doğası. İnsanlık onu doyuramamıştır, kimi zaman onun peşinden gitmiş, kimi zaman onu zincire vurup, oturup önünde ağlamıştır. Her şair bu çaresizliğin eşiğinde vücut bulur. Şair, yaşadığı dönemin ruhunu dile getirmek için en uygun biçimi bulan kişidir.

Şiirin tarihi bir yandan, bir poetik mücadeleler tarihidir; ve bu tarih, şiirin kendi kendisinin bir parçasıdır. Şiir, tıpkı felsefe gibi, müzik gibi kendi kendisi üzerinde düşünen bir etkinliktir. Kendi kendisi üzerinde düşünerek, kendi kendisini, her şairde yeniden tanımlayan ve bu yeni tanımla kendisini ortaya koyan bir etkinlik. Her zaman başlangıca döneriz, her zaman başlangıçtan itibaren kendimizi inşa ederiz. Bilimin tarihi olması anlamında şiirin bir tarihi yoktur. Hiçbir şiir eski değildir ve her şair çağdaştır.

Bizden önceki çağdaşlarımızın, nasıl düşündüğü, poetik badireleri nasıl aştıkları üzerinde durmak, kendimizi yineleyerek yenilemek anlamına gelecektir. Özellikle yüz yüze geldiğimiz her aporia (çıkışsızlık) durumunda, başlangıca dönmek, başlangıcı yenilemek kıvılcımını içinde taşır.

Bu çaba, daha öncesinde başka nedenlerle yapılmıştır. Şiiri, dünya şiiri ölçeğinde ele alarak yapılan üç önemli çalışma var:

          1. Tercüme, Şiir Özel Sayısı (1946)

          2. Türk Dili, Şiir Özel Sayısı (1961)

          3. Cogito, Şiir Sayısı (2004)

Her üç sayı da, eşsizdir; şiir kitaplığımızın başucunda yer alır. Bu eşsizlik, şiiri, kuşkusuz şiiri dünya ölçeğinde düşünmüş olmalarından gelir. Tercüme dergisinin Şiir Özel Sayısı hâlâ klasiktir. B/F/S Yayınları, 1986 yılında, bu özel sayının tıpkıbasımını yaptı. Önemli bir değerbilirlikti.

Doğu Batı Dergisi, şimdi, çok önemli bir projeye, bir kolektif projeye ev sahipliği yapıyor. Üç ana sayıdan oluşan dört sayılık bir şiir projesi bu. Bu şiir özel sayıları, üç bağlamda oluşacak:

          1. Klasik Dünya Şiiri

          2. Modern Batı Şiiri

          3. Modern Türk Şiiri

Bu sayıların en önemli ayırıcı özelliği, çeviriden değil, telif yazılardan oluşacak olmasıdır. Dünya şiirine yönelik olarak ortaya çıkan ilgi ve donanımın ve ülkemizde teorik düzeyin geldiği sığanın da görülmesi dilendi.

Bu türden bir çalışmanın tekil bir çabayla başarıya ulaşması mümkün değildir. Ortaya çıkan verimin taşıyıcılığını üstlenmek kadar, bu şiir sayılarını hazırlarken, desteklerini esirgemeyen değerli eleştirmen ve kültür insanı Oğuz Demiralp’e, değerli şair ve şiir düşüncesine eşsiz katkının sahibi Ebubekir Eroğlu’na, ve değerli akademisyen ve Walt Whitman ile Emily Dickinson’ın yeni çevirmeni Fahri Öz’e, teşekkürü bir borç bilirim. Poetik yoldaşlık, sonsuzluk duygusu verir. Bu sayıya, yazılarıyla katkıda bulunan, çalışmalarını yıllardır hayranlıkla izlediğim çok kıymetli şair, yazar ve akademisyenlere saygılarımı ve şükranlarımı sunuyorum. Paylaştığımız heyecan eşsizdi.

Şiirimizde, modern şiirin, bir poetik ve kültürel etkinlik olarak kamuoyu içinde vücuda gelişi ve değişimi, ve ileriye doğru atılımı, Cumhuriyet döneminin eseridir. Bu şiir sayıların hazırlanışında ortaya çıkan emeği ve sabrı, Cumhuriyet dönemi şiirimizin 100. yılına ithaf ediyorum.

Yücel Kayıran