Güzel, alımlı, mütevazı, kendine hâkim, yani Hellenlerin sōphrōn diyeceği bir delikanlıdır Kharmides. Sokrates onun bu göz alıcı güzelliğinin yanısıra ruhunun da güzel olduğunu kanıtlamak istercesine onu akrabası ve hamisi Kritias ile sōphrosynēyi tartışmaya çağırır. Bu kavram Eski Yunan toplumunda ve düşünce dünyasında genel olarak ılılmlılık, ölçülülük, ihtiyatlılık, kendine hâkim olma ve bilgelik olarak anlaşılsa da Platon Kharmides’te bu anlamların hiçbirine değinmez. Sakinlik, yavaşlık, utanma duygusu ile başlayan sōphrosynē tanımlarına “başkasının değil kendi işiyle uğraşma”, “uğraştığı işin iyi ve faydalı olduğunun farkında olma” tanımları ile devam eder. Sonrasında bilme ve bilim tartışmasına evrilen bu diyalogda, ‘Kendini bil!’ düsturu ile Sokrates’in ünlü “Tek bildiğim bilmediğimi bilmemdir” sözü karşımıza çıkar. Sahi, bilimin ve bilgisizliğin bilimi midir sōphrosynē ya da insanın neyi bildiğinin ve neyi bilmediğinin bilimi? Ne faydası vardır insana böyle bir bilmenin, mutlu kılar mı insanı? Fayda sağlamayan ve mutlu kılmayan bir erdem olabilir mi sōphrosynē? Tüm bu sorularla baş başa bırakır Sokrates bizi ve yanımıza sōphrosynēnin ne olduğunu değil ne olmadığını öğrenmek kâr kalır ancak.
- Yazar: Platon
- Kitabın Başlığı: Kharmides
- Eski Yunanca Özgün Metin: Χαρμίδης
- Çeviren: Büşra Akkökler Karatekeli [Eski Yunanca]
- Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 391; Felsefe Dizisi - 107
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Haziran 2023
- Sayfa Sayısı: 76
- ISBN: 978-625-8123-47-0
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: Platon
Platon (MÖ yaklaşık 428 – MÖ 348)
Atinalı
filozof. Atina ile Sparta’nın başı çektiği
Peloponnessos Savaşı (MÖ
431-404) sırasında gözlerini dünyaya açan Platon hem anne hem de baba tarafından varlıklı ve siyasette nüfuzu olan bir aileden gelmektedir. Ailesinin etkisiyle
Atina polisinin yönetimi ve siyasetinde ilerlemesi beklenen Platon bu yolu
izlemeyip önce sanata yönelip dithyrambos, lirik şiir ve tragedya yazmıştır. Ancak yirmi yaşında
Sokrates ile tanışınca bu
şiirlerini yakıp
felsefe ile ilgilenmeye başlamıştır. Sokrates’in MÖ 399’da ölüme mahkûm edilip idam edilmesinden sonra,
Platon Atina’dan ayrılarak
12 yıl boyunca seyahat etmiştir.
Megara’ya, Kyrene’ye, güney İtalya’ya
ve Mısır’a gitmiş, bu
seyahetleri vesilesiyle Herakleitos’un, Parmenides’in, Pythagoras’ın düşüncelerini
öğrenmiştir.
Atina’ya geri döndükten sonra burada ünlü okulu Akademiasını kurup felsefe ve matematik üzerine dersler vermiştir. Tüm halka açık olan
bu okula gelenlerden herhangi bir ücret talep edilmemesine rağmen okulun müdavimleri aristokrat, varlıklı erkekler olmuştur.
Genellikle diyalog formunda yazdığı
eserlerinden ona atfedilenler de dâhil olmak üzere otuz beşi günümüze ulaşmıştır
Büşra Akkökler Karatekeli
İTÜ Fizik
Mühendisliği Bölümü’nden lisans (2012), ODTÜ Felsefe Bölümü’nden yüksek lisans
(2016) ve doktora (2022) derecelerini aldı. Yüksek lisansını yaparken başladığı
Ankara Üniversitesi, (Eski) Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’ndan ikinci
lisansını tamamladı (2021). Halen ODTÜ Felsefe Bölümü’nde araştırma görevlisi
olarak çalışmaktadır. Araştırmaları Eskiçağ Felsefesi çerçevesinde etik ve
epistemoloji üzerinedir. Eski Yunanca ve Almancadan çeviriler yapmaktadır.