Şiirler / Tiyatro Oyunları / Denemeler

Oscar Wilde (1854-1900)

Şiirler

Reading Zindanı Baladı (Herkes Öldürür Sevdiğini)

Magdalen Patikaları

Panthea

Kutsal ve Ebedi Roma

Taedium Vitae

Phêdre

Marguerite’in Baladı

Lotus Yaprakları

Sesim

Altın Odada Bir Ahenk

Serenat

Ormanda

Gerçek Bilgi

Benim Kadınım

Paskalya Günü

Eşime

Bir Düş

Keats’in Aşk Mektuplarının Müzayedesi Üzerine

Quia Multum Amavi

Selam Olsun Sana Kutsal Meryem

Balkon Altında

Hélas!

Verona’da

Kralın Kızının Hüznü

Huzur İçinde Yat

San Miniato

Yeni Hayat

Endymion

Tiyatro Oyunları

Vera veya Nihilistler

Leydi Windermere’in Yelpazesi – İyi Kalpli Bir Kadını Anlatan Oyun

Salomé

Kutsal Metres ya da Mücevherler İçindeki Kadın

Bir Floransa Trajedisi – Fragman

Kral Aşkına Burma Maskeli Piyesi

Denemeler

Hapishane Çocukları ve Hapishane Hayatının Diğer Zalimlikleri

Bilgelik Hocası

Çevirmen Özgeçmişleri

OSCAR WILDE (1854-1900)

Viktorya Çağı’nın en önemli yazarlarından biri olarak görülen Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, 16 Ekim 1854’te İrlanda’nın Dublin kentinde doğmuştur. Babası, Sör William Wilde çok takdir edilen saygın bir doktor, annesi Jane Francesca Elgee ise ‘Spreranza’ takma adını kullanan bir gazeteci ve yazardı. Elgee, 1848 Genç İrlandalılar ayaklanmalarında yer almıştır. Dönemin sanatsal ve entelektüel tartışmalarına adanmış bir edebiyat salonu kurarak sanatçıları çevresinde toparlayan Leydi Wilde, böylece çocuklarına sanat, kültür ve edebiyata dair bir ilgi aşılamış, incelik ve zekâ kıvraklığına karşı hayranlık kazandırmıştır.

Okumaya düşkün, zeki bir çocuk olan Oscar’ın iki kardeşi vardı: 1852’de doğan ağabeyi Willie ve 1856’da doğan, ancak 10 yaşındayken vefat eden kız kardeşi Isola. Wilde ve kardeşlerinin sıradan, alışılagelmiş bir çocuklukları olmaz. Evlerine sürekli aydın kişiler, sanatçılar ve uluslararası ün sahibi doktorlar girip çıkar ve dadılara emanet edilmeyen bu çocukların konuklarla yiyip içmelerine izin verilir; böylece entelektüel ve nüktedan sohbetlere değer vermeleri sağlanır ve tüm bunlar genç Oscar Wilde’ın üzerinde uzun vadeli ve çok derin etkiler yapar.

Oscar Wilde çok seçkin kurumlarda eğitim görür. 11 yaşında, Yunan ve Roma klasiklerine büyük bir hayranlıkla bağlandığı Portora Kraliyet Okulu’na kaydolur. Son iki yılında hem klasik çalışmalarda en üstün gelen öğrenciye verilen okul ödüllerini kazandırır hem de okuldaki son yılında çizim alanında da ikincilik ödülüne layık görülür. 1871’deki mezuniyetinden sonra Kraliyet Okulu Bursu’yla ödüllendirilerek Dublin’deki Trinity Koleji’ne yazılır. Trinity’deki ilk yılının sonunda, 1872’de, okulun klasikler sınavında birinci olur ve kolejin en yüksek onur ödülü olarak lisans öğrencilerine verdiği Vakıf Bursu’nu almaya hak kazanır.

Wilde, 1874’teki mezuniyeti üzerine Trinity Koleji’nin en iyi Yunanca öğrencisi olarak Berkeley Altın Madalyası’nı kazandığı gibi Oxford’daki Magdalen Koleji’nde çalışmalarını sürdürmesi için Demyship bursuyla da ödüllendirilir. Wilde, Oxford’da tüm klasik sınavlarda denetmenlerinden tam notlar alarak akademik başarısını sürdürmüş olmasının yanı sıra 1874-1878 yılları arasındaki dönem onun için baş döndürücü ve kişiliğini biçimlendiren bir dönem olur. Oscar Wilde, yaratıcı yazın çalışmalarındaki ilk sürekli girişimlerine de Oxford yıllarında başlar. Mezuniyet yılı 1878’de “Ravenna” başlıklı uzun şiiri, Oxford öğrencileri tarafından kaleme alınan en iyi İngilizce nazım kompozisyonuna verilen Newdigate Ödülü’ne layık görülür.

Oxford’dan mezun olduktan sonra Londra’ya taşınır ve şiir yazmaya devam eder. 1881’de ilk şiir koleksiyonu olan Şiirleri (Poems) bastırır. Bu kitap, eleştirmenler açısından pek büyük yankılar uyandırmasa da Wilde’ın ne kadar hırslı ve başarılı bir yazar olduğunu ortaya koyar. Wilde, 1882’de  konferanslar vermek amacıyla Londra’dan New York’a seyahat eder ve dokuz ay içerisinde 140 konferans düzenler. Konferansları arasında, içlerinde Henry Longfellow, Oliver Wendell Holmes ve Walt Whitman’ın da olduğu dönemin önemli Amerikalı aydınları ve edebî şahsiyetleriyle tanışma fırsatı bulur.

Wilde, Amerika turunu tamamladıktan sonra Avrupa’ya dönüp Paris’te üç ay geçirir. Bu esnada artık pek hatırlanmayan bir tiyatro eseri olan Padova Düşesi’ni (The Duchess of Padua) tamamlar ve Zola, Hugo, Verlaine, Gide, Toulouse-Lautrec, Degas ve Pissarro gibi ünlü şahsiyetlerle tanışma imkânı bulur. Paris’te geçirdiği bu dönemden sonra İngiltere ve İrlanda’da 1884 yılının yarısına dek sürecek olan bir başka konferanslar dizisine başlar. Erken dönem şiirlerinde olduğu gibi, bu konferanslarda da güzelliğin, herhangi bir siyasi ya da toplumsal görüşü desteklemek için değil, güzelliğin kendisi için takip edilmesini vurgulayan estetik hareketin başta gelen savunucularından birisi olduğunu gösterir.

29 Mayıs 1884’te Wilde Constance Lloyd adında varlıklı bir İngiliz ile evlenir. İki çocukları olur; 1885’te doğan Cyril ve 1886’da doğan Vyvyan. Düğününden bir yıl sonra Wilde, bir zamanların gözde İngiliz dergisi olan Lady’s World’ün idaresini üstlenir. Lady’s World’ün editörlüğünü yaptığı iki yıllık süreçte Wilde şu sözlerle derginin kapsamını genişletir; “Kadınların yalnızca ne giydiğiyle değil, ayrıca neler düşünüp hissettikleriyle de ilgilenen Lady’s World, edebiyat, sanat ve modern yaşama dair tüm konular hakkında kadınların fikirlerini ifade edebileceği saygın bir yayın organı haline getirilmeli, ancak erkeklerin de keyifle okuyabileceği bir dergi olmalıdır,” der ve derginin adını The Woman’s World olarak değiştirerek ona yeniden canlılık kazandırır.

Wilde 1888 yılında hâlâ The Woman’s World’ün editörlüğünü sürdürürken, büyük edebî eserlerinden neredeyse hepsini yazdığı yedi yıllık zengin bir yaratıcılık dönemine girer. 1888’de, Şiirler’inin üzerinden yedi yıl geçmişken, çocuk hikâyeleri koleksiyonu Mutlu Prens ve Diğer Öyküler’i (The Happy Prince and Other Tales) bastırır. 1891’de estetizmin ilkelerini ele aldığı bir denemeler dizisi Yönelimler ve aynı yıl, ilk ve son romanı, Dorian Gray’in Portresi (The Picture of Dorian Gray) yayımlanır. Bu romanın hemen ardından masal ve öykü kitapları Lord Arthur Saville’in Suçu ve Diğer Öyküler (Lord Arthur’s Savile’s Crime and Other Stories) ve Nar Evi (A House of Pomegranates) yayımlanır.

Wilde’ın ilk oyunu, Leydi Windermere’nin Yelpazesi (Lady Windermere’s Fan) Şubat 1892’de büyük beğeni ve eleştirel başarı kazanarak Wilde’a ana edebî biçim olarak oyun yazarlığını benimsemesi için cesaret verir. Takip eden birkaç yıl içerisinde, Wilde görgü kurallarını taşlayan ve oldukça nüktedan olmalarına rağmen satır aralarında karanlık ve ciddi konular işlediği komediler kaleme alır. Salome (Salome - 1893), Ehemmiyetsiz Bir Kadın (A Woman of No Importance -1893), Ciddi Olmanın Önemi (The Importance of Being Earnest -1894) ve İdeal Koca (An Ideal Husband -1895) en göze çarpan oyunları arasındadır.

Büyük edebî başarısının keyfini sürdüğü sıralarda, Wilde, Lord Alfred Douglas adında genç bir adamla bir ilişkiye başlar. Douglas’ın babası Queensberry Markisi bu ilişkinin duyumunu alır ve 18 Şubat 1895’te üzerinde “Fiyakalı Oğlancı, Oscar Wilde’a” yazan bir kartviziti Wilde’ın evine yollar. Oscar Wilde’ın homoseksüelliği her ne kadar herkesçe bilinen bir sır olsa da, Queensberry’nin bu hareketi Wilde’ı o kadar öfkelendirir ki, Wilde, arkadaşlarının karşı çıkmasına rağmen Queensberry’e yazılı iftira eyleminden dava açar. Aldığı bu karar hayatını mahveder.

Duruşmalar Mart’ta başlar, Queensberry ve avukatları, mahkemeye Wilde’ın homoseksüelliğine kanıt olarak edebî eserlerinden – özellikle Dorian Gray’in Portresi’nden – homoerotik parçalar ve Douglas’a yazdığı aşk mektuplarını ileri sürerler. Bu durum Wilde’ın yazılı iftira davasının hızlıca reddedilmesine ve “büyük ahlâksızlık suçu”ndan tutuklanmasına sebep olur. Wilde 25 Mayıs 1895’te hüküm giyer ve iki yıl hapse mahkûm olur.

Mahkemeden sonraki süreçte Wilde tamamen gözden düşer. Arkadaşları onu terk eder, kitap satışları durur, oyunları iptal edilir ve eşyaları açık arttırmalarda düşük fiyattan satılır. Mahkûmiyetine Newgate Hapishanesi’nde başladıysa da, iki yıl içerisinde farklı hapishanelere ve son olarak Reading Zindanı’na gönderilir. Burada, Douglas’a yaşamını ve içinde bulunduğu durumun haksızlığını ortaya koyan ve sonradan “De Profundis” başlığıyla basılan ünlü mektubunu yazar. Wilde 1897’de hapishaneden çıktığında, bedenen çökmüş, duygusal olarak tükenmiş ve beş kuruşsuz haldedir. Fransa’ya sürgün hayatına çekilir ve ucuz otellerle tanıdıklarının dairelerinde konaklar, Douglas ile de kısa süreliğine yeniden bir araya gelir. Wilde yaşamının bu son yıllarında çok az yazar; gazetelere hapishane koşullarının iyileştirilmesi ile ilgili yazılar gönderir. Bu dönemde verdiği en büyük eser hapishane tecrübelerini işlediği ve 1898’de tamamladığı Reading Zindanı Baladı’dır (The Ballad of Reading Gaol).

Oscar Wilde, kulak enfeksiyonunun sebep olduğu şiddetli bir beyin iltihabı sonucu 30 Kasım 1900’de, 46 yaşında Paris’te hayata gözlerini yumar.

Viktorya Çağı, Oscar Wilde ve Estetik Akım

19. yüzyılın son çeyreğini kapsayan Viktorya Çağı İngiltere’nin tarihte coğrafi ve ekonomik olarak en güçlü olduğu dönemdir. İngiliz İmparatorluğu dünyanın dört bir yanına uzanır. İngiliz Kraliçesi Viktorya’nın adıyla anılır. Üzerinde güneş batmayan imparatorluk deyimi bu zamanlarda ortaya çıkar.

Bu çağda aristokrasinin durmaksızın artan refahı karşısında zengin ve fakir kesim arasında büyük bir gelir farkı oluşur. Aristokrasi sınıfına mensup olan Wilde, ekonomik eşitsizliği eserlerinde eleştirir. Ciddi Olmanın Önemi adlı son oyunu Viktorya aristokrasi sınıfına tepki olarak yazılmış bir hicivdir. Wilde, bireyciliğe giden yolun sosyalizmden geçtiğini düşünür ve sosyalizmi destekler.

Oscar Wilde estetik değerlerin, ahlâki ve toplumsal değerlere göre daha çok öne çıkarıldığı Estetik Akım (Aesthetic Movement) temsilcilerinden biridir. Bu akım, “Sanat, sanat içindir. (Art for art’s sake)” anlayışıyla özdeşleşir. Sanat, sanatsal kaygı dışında bir amaç gütmemelidir. Bu anlayışın kurucusu Walter Pater’dır. Pater sanatın güzellik dışında, ne siyasal, ne ahlâksal, ne dinsel, ne de başka bir amacı olamayacağını kesin bir biçimde savunur. Wilde bir konuşmasında “Hayatım bir sanat eseri gibidir,” (My life is like a work of art) der. Sanatçıyı güzelliklerin yaratıcısı, sanatı ise güzelliği ve hazı dile getirmek olarak tanımlar. Wilde, Viktorya Çağı’nın dürüstlük, ahlâk, edep gibi konulara değinen didaktik edebiyatına karşı çıkar.

Viktorya Çağı’nın diğer ünlü yazarları arasında Emily Brönte, Mrs Gaskell, Benjamin Disraeli, Charles Dickens da vardır.

Oscar Wilde aforizma ve özdeyişlerinde her zaman var olana aykırı bir görüş sunar. Tüm hayatıyla –giyimiyle, yaşayış biçimiyle, yazılarıyla, tavırlarıyla, çocuksu enerjisiyle– normlara karşı çıkan duruşu kendi trajik sonunu hazırlar ve hapishanede çektiği acılar nedeniyle hayatını yitirir.

Gülperi Sert
İzmir, 2017

ÇEVİRMEN ÖZGEÇMİŞLERİ

Ebru AKSOYLU: 1993 yılında İzmit’te doğdu. 2016 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen serbest çevirmen olarak çalışmaktadır.

Burcu CAN: 1988 yılında Hollanda’da doğdu. İlkokulu Hollanda’da, ortaokul, lise ve üniversite öğrenimini Türkiye’de tamamladı. 2005 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nin İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Şu an bir medikal firmasında dış ticaret yöneticisi olarak çalışıyor.

Nazan DENİZ: 2010 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. 2013-2016 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı’nda Konsolosluk ve İhtisas Memuru olarak görev yaptı. İstanbul Üniversitesinde doktorasına devam etmektedir.

Ahmet Giray DEŞER: 1989 Hatay doğumlu olan Ahmet Giray Deşer, ortaöğrenimini Demir Çelik Anadolu Lisesi’nde bitirdi. 2014 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. İngilizce ve Almanca bilen Deşer, Türkçeye ve Türkçeden bu dillere çeşitli edebi ve teknik çeviriler yaptı.

Ceylan DEVLET: 1990 yılında İsveç’te doğdu. İlk ve orta öğrenimini Tekirdağ’da yaptı. 2013 yılında İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen Gün+Partners Hukuk Bürosu’nda çalışmakta ve Almanca ve İngilizceden çeşitli alanlarda çeviri yapmaktadır.

Yağmur ERÇETİN: 2016 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen özel bir şirkette tercüman olarak çalışmaktadır.

Begüm ERDEM: 1990 yılında İzmir’de doğdu. Halen Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünü dördüncü sınıf öğrencisidir.

Uğur GÜNEŞ: 1988 yılında Ardahan’da doğdu. 2011 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen İngilizce öğretmenliği yapmaktadır.

Bengül İNCE: 1976 İzmir doğumlu. Ege Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü mezunu. 1999’dan bu yana kamuda görevli öğretmen. Aynı zamanda 9 Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim Tercümanlık Bölümünün 3. sınıfında öğrenci.

Pınar KAYA: Hacettepe Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu. Dokuz Eylül Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı Bölümünde yüksek lisans öğrencisi. Halen Toros Üniversitesi’nde İngilizce okutmanı olarak çalışıyor.

Suna Ezgi KILIÇ:1990 yılında doğdu. Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca-Türkçe Mütercim-Tercümanlık Bölümünden 2013 yılında mezun oldu. Yeditepe Üniversitesi’nde çalıştı. Halen Tallinn Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimine devam etmektedir.

Uygar KİBAR: 1994 yılında Malatya’da doğdu. Halen Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümü dördüncü sınıf öğrencisidir.

Kader MUTLU: Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca-Türkçe Mütercim-Tercümanlık Bölümünden 2013 yılında mezun oldu. Halen Hacettepe Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık Bölümünde yüksek lisans eğitimine devam etmekte olup Bursa Teknik Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’nda okutman olarak görev yapmaktadır. Almanca ve İngilizceden edebiyat eserleri çevirmektedir.

Fırat ÖNCÜL:1992 yılında Alanya’da doğdu. 2010 yılında Muğla Anadolu Lisesi’ni kazandı. 2015 yılında İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. İyi derecede Almanca ve İngilizcenin yanı sıra orta derecede İtalyanca ve Rusça bilmektedir.

Aycan ÖZARSLAN: 1991’de Adana’da doğdu. 2014 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Şu an serbest çevirmen olarak çalışmaktadır.

Cemre ÖZKAN: 1993’te İzmir’de doğdu. 2016 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nin İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Almanca ve İngilizceden edebiyat çevirileri yapmaktadır. Stefan Zweig’dan çevirdiği Korku novellası Doğu Batı Yayınları’nda çıkmıştır.

Türkan ÖZTÜRK: 1987 yılında İzmir’de doğdu. 2011 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak çalışmakta ve doktorasını yapmaktadır.

Yeşim PİRPİR: 1987’de Bursa’da doğdu. Kdz. Ereğli Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi’ni ve 2010 yılında da Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünü bitirdi. Düzce Üniversitesi Hakime Erciyas Yabancı Diller Yüksekokulu’nda İngilizce okutmanı olarak çalışmakta ve İstanbul Üniversitesi Çeviribilim bölümünde yüksek lisansını yapmaktadır.

Muharrem Furkan ŞAHİN:1995 yılında Edirne’de doğdu. Halen Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümü dördüncü sınıf öğrencisidir.

Pınar UĞRAŞKAN: 1987’de Ankara’da doğdu. 2011 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Halen serbest çevirmen olarak çalışmaktadır.

Asiye Merve YEMİŞEN: 1991’de İstanbul’da doğdu. Erasmus Programıyla Saarland Üniversitesi’nde okudu. 2014 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce-Almanca Mütercim-Tercümanlık Bölümünden mezun oldu. Şu an eğitim çalışmalarına devam etmektedir.