Felsefeyi akademinin, hayattan soyutlanmış kavramlarının insani pratikleri ve tecrübeleri tam olarak yansıtmayan sınırlı ve dar çerçevesine hapsetmek yerine hayatın tazeliğine ve canlılığına temas eden, evrende bulunan her şeyi tam olarak kuşatan bir genişlikle ele almak gerekir.
Aksi halde, küçük bir çevrenin anlaşılması ve paylaşılması son derece zor akademik ilgilerinin tutsağı olmuş bir düşünce evreni ortaya çıkar ki bu, her türlü entelektüel etkileşimi ve aynı zamanda geniş kitlelerin bu yöndeki ilgilerini dışarıda bırakır. Bunun bir sonucu olarak toplumsal ve bireyler arası çatışma ve gerilim yaratan genel bir basiretsizlik hali olarak karşımızda beliren mevcut durumda, akıldan ve sağduyudan uzak, hayatın ve insani dünyanın temel problemleri üzerinde asgari bir tartışma, konuşma ve en önemlisi düşünme pratiği oluşturamamış bir topluluğun gürültücülüğü ve "idare ediciliği" daha iyi anlaşılır.
Sakin, tutarlı, ölçülü bir biçimde İyi, Güzel, Doğru hakkında yetkin ve upuygun sorular sormanın, varolan her şey hakkında hayattan hiçbir zaman ayrı düşmeyen bir kavramsal zeminde yöntemsel ve sistematik düşünmenin örnekleri ise çok fazla değildir.
T. Mengüşoğlu güncelliğini koruyan bu eseriyle, özellikle Nietzsche ve Scheler'i takip ederek bize, hayatın hem pratik hem de teorik alanlarında yeni ufuklar açan doğru düşünmenin imkânlarıyla ilgili ipuçları veriyor ve felsefenin herkes için ulaşılabilir olduğunu gösteriyor.
- Ocak 2013
- 380 sayfa
- ISBN: 978-975-8717-86-6
- Ebat: 14x21
- 2. hamur, karton kapak
Mengüşoğlu Külliyatını Sunuş
İkinci Baskıya Önsöz
I. Çeşitli Felsefe
Disiplinlerinin Fenomenolojik Bir Betimi
II. Bilim Teorisi
Bilimlerin Sınıflandırılması ve Yöntem Problemi
W. Windelband’a Göre Bilimlerin Sınıflandırılması
W. Dilthey’a Göre Bilimlerin Sınıflandırılması
Bilimlerin Ontolojik Sınıflandırılması
III. Bilgi Teorisi
Bilgi Fenomeni
Bilgi
Fenomeninin Betimi
Özne
ve Nesnenin Varlık Karakteri
Özne-Nesne
Bağından Ortaya Çıkan Felsefe Teorileri
Bilgi Aktları
Algı
Aktı
Düşünme
Aktı
Anlama
Aktı
Açıklama
Bilgi Aktlarının Başarısı
Aktların Sağladığı Bilginin Niteliği
Apriori Bilginin Temellendirilmesi
Üzerine Felsefi Görüşler
Ontolojik Görüş Bakımından Apriori,
Aposteriori Bilgi
Bilgi Aktlarının
Nesneye Uygun Gelmesi ya da Gelmemesi (Hakikat-Hata Problemi)
Hakikatin “Bir”liği ve “Mutlak”lığı
Aşkın ve İçkin Hakikat
Bilgi Aktları ile Nesne Arasındaki
Uygunluğun İşareti (Hakikat Ölçütü)
Bilgi-Aktlarının Amacı: Bilgide Araştırma ve İlerleme Problemi
IV. Mantık
Mantığın Araştırma Alanının Sınırlandırılması ve Düşünce ile
Düşünme Arasındaki Bağ
Mantık Üzerine Yanlış Görüşler
Mantığın İlkeleri
Yargının Öğeleri, Yargılardan Çıkarılan Sonuçlar, Kavramlar
V. Ontoloji
Ontolojinin Genel Bir Betimi
Ontolojinin Görevi ve Ontoloji Kavramı
Varlık-Fenomenleri
Ontolojik Tavırla Bilimsel Tavır
Arasındaki İlişki
Ontolojinin Araştırma Alanının Sınırlandırılması
Varlık İlkeleri
Varlık Türlerinin Betimi
Real Varlıkla İdeal Varlığın Veriliş
Tarzları
Varlık-Tarzları/Modaliteleri
Eski ve Yeni Ontoloji
Eski ve Yeni Ontolojinin Kısaca
Karşılaştırılması
Eski Ontoloji ile Mantık Arasındaki İlişki
Yeni ve Eski Ontoloji Arasında Özel Bir
Yer Alan “Öz Ontolojisi”
Varolanı “Varoluş” ve “Hiçlik” Olarak
Gören Metafiziksel Ontoloji
VI. Doğa Felsefesi
Doğa Felsefesinin Doğuşu
Cansız Varlıkla Canlı Varlık Arasındaki Bağ
Doğa Kategorileri
VII. Tarihsel Varlık
Alanının Felsefesi
Tarihsel Varlık Alanı ve İlkeleri
Tarihsel Varlık Alanını Yöneten İlkeler
Zaman Kategorisi
Mekân Kategorisi
Kalıtsal Özellikler Kategorisi
Nedensellik Kategorisi
Karşılıklı Etki Kategorisi
Görüş Tarzı Kategorisi
Eğitim Kategorisi
Gelenek Kategorisi
Değerlerin Belirlenimi
Oluş Kategorisi
VIII. Sanat Felsefesi
Estetik ve Sanat Felsefesi
Bilgi ve Sanat
Çağların Sanat Özellikleri
Sanattaki “İzm”lerin Anlamı
Sanatın Sağladığı Bilgiye Somut, Bilim ve Felsefe Bilgisine Soyut
Denilmesinin Nedeni
Sanattaki Gerçekleştirme İşlevi
Sanatla Hayat Arasındaki Bağ
IX. Dil Felsefesi
Dil Felsefesinin Problem Alanı
Dilin Varlık Yapısı, Dil ile Varlık Dünyası, Dil ile İnsan Başarıları
Arasındaki Bağlar
Bir Olanaklar Alanı Olarak Dil
Dil ile Hayat, Dil ile Öznel Düzlem Arasındaki Bağ
Dilin İnsan için Anlamı
Dil Üzerine Teoriler
X. Felsefi Antropoloji
Felsefi Antropolojinin Problem Alanının Kısa Betimi
Zamanımızdaki Antropolojik Teorilerden Bazıları
Ontolojik Temellerden Kalkan Felsefi Antropoloji
XI. Ethik
Ethiğin Problem Alanı
Ethik Tarihinde Ortaya Atılan Önemli Görüşler
Antropolojik ve Ontolojik Temellere Dayanan Ethik
XII. Hukuk ve Devlet
Felsefesi
Devlet ve Hukuk Felsefesinin Problem ve Fenomen Alanı
Devlet ve Hukuk Fenomenleri Hakkında Ortaya Atılan Kurgusal
Görüşler
Antropolojik-Ontolojik Temellerden Hareket Eden Devlet ve Hukuk
Felsefesi
XIII. Din Felsefesi
Kurgusal Bir Problem Olarak Din
Din Felsefesinin Fenomen ve Problemleri
XIV. Metafizik
Eski Metafizik
Problem Metafiziği
XV. Problem Olarak Felsefe
Tarihi
Tarih
Bilim ve Felsefe Tarihinin Özellikleri
Felsefe Tarihinin Karşılaştığı Güçlükler
Felsefe Tarihinin Doğru Yolda Yürümesine Engel Olan Etkenler
Dizin
Takiyettin Mengüşoğlu (1908-1984)
Türkiye’de felsefenin kurucu
isimlerindendir. 1928’de Sivas Lisesi’ni bitirdi. Aynı yıl Avrupa’da eğitim göreceklerin
katıldığı sınavda başarılı olarak
Almanya’nın Thüringen şehrindeki
Schulpforta’ya gitti. Bu okul Fichte, Ranke, Nietzsche gibi ünlülerin eğitim aldıkları bir gymnasium –üstlise– idi. Başarısı üzerine Göttingen Üniversitesi’nde doktora çalışması için
Moritz Geiger’e başvurdu.
Fakat Nazi tehlikesi yüzünden Almanya’da kaçmak zorunda kalan Yahudi kökenli
Geiger’in tavsiye mektubuyla Berlin’e, Nicolai Hartmann’ın yanına gitti.
Burada psikolog Prof. Köhler diğer bir
mantıkçı olan
Prof. Maier, kültür felsefecisi Prof. Sprangler’in derslerini takip etti. Yoğunluk olarak Hartmann’ın sahası olan,
mantık, bilgi, teorisi, tarih felsefesi, etik ve doğa felsefesi için felsefe doktorasında gerekli görülen Latince ve Yunancayı öğrendi. Husserl
ve Scheler’de Bilinebilirliğin Sınırları (Über
die Grenzen der Erkennbarkeit bei Husserl
und Scheler) başlıklı tezini
1937’de tamamladı. Aynı yıl Umumi
Felsefe ve Mantık asistanı olarak İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi’ne girdi. 1942’de “Nicolai Hartmann’ın 20. Asır
Felsefesindeki Yeri” yazısı doçentlik tezi olarak kabul edildi. 1953’te
profesör oldu ve Sistematik Felsefe Kürsüsü’nün başına geçti. 1961-62 yıllarında
Almanya’nın Tübingen Üniversitesi’nde misafir profesör
olarak çalıştı. 1968’de kürsüyü Sistematik Felsefe ve Mantık’a çevirdi ve kendine özgü bir insan felsefesi
ve felsefi antropoloji bakış açısını Türkiye’ye kazandırdı.
Doğu Batı
Yayınları’ndaki diğer eserleri: Kant
ve Scheler’de İnsan Problemi (2014), İnsan Felsefesi (2015), Fenomenoloji
ve Nicolai Hartmann (2021). Çevirileri: Kant’ın Felsefesi, Heinz
Heimsoeth (2007), Felsefenin Temel Disiplinleri, Heinz Heimsoeth (2007).