Hadrianus
- 180,00 TL
-
126,00 TL
- Stok Durumu: Stokta var
- 24 Saatte Kargoda
MS 117-138 yılları arasında hüküm süren Hadrianus, Roma İmparatorluğunun en fazla tahtta kalmış imparatorlarındandır. Yönetimi boyunca pek çok reform yapmıştır. Eyaletlerin vergi yükünü hafifleterek, bazı borçlarını silerek ve kentlere çeşitli yardımlarda bulunarak onların refaha ulaşmasını sağlamıştır. Orduya ve askerlerin eğitimine özel bir önem göstermiş, askerlerin yaşam şekillerini bile bizzat gözlemleyip disipline etmiştir. Pek çok yerde binalar yaptırmış ve onarmıştır. Bunlardan en dikkat çekenleri Atina’da tamamlattığı Olympieion tapınağı, Roma’da bir köprü, Tiber nehrine bitişik bir mezar ve Bona Dea tapınağıdır.
Hadrianus bütün imparatorların en kültürlüsüydü. Edebiyata ve sanata düşkündü. Düzyazı ve şiirler yazdı, heykelcilikle ve resimle uğraştı. Lir çalıp şarkı söylerdi. Aritmetik ve geometriye meraklıydı. Kehanet türleri de merakları arasındaydı. Öngörülü, yüce gönüllü, zeki, insancıl, meraklı, hırslı ve kıskanç bir kişiliği vardı. Çok nüktedandı. Hafızası güçlüydü, yetenekleri sınırsızdı. Aynı anda hem sert hem dost canlısı, hem ağırbaşlı hem neşeli, hem ağırkanlı hem tez canlı, hem eli sıkı hem cömert, hem ikiyüzlü hem dürüst, hem acımasız hem merhametli biri olabiliyordu.
Bu kitap, Hadrianus hakkında elimizdeki başlıca iki kaynak Cassius Dion’un ve Historia Augusta’nın ilgili bölümlerinin çevirilerini birarada vererek okuyucuya her iki eseri birbirleriyle karşılaştırma olanağı vermekte ve Türkiye’deki Antikçağ araştırmaları için önemli bir kaynak aracını istifadeye sunmaktadır.
- Yazarlar: Cassius Dion & Historia Augusta
- Kitabın Başlığı: Hadrianus
- Yunanca ve Latince Özgün Metinler: Ῥωμαϊκὴ ἱστορία - de vita Hadriani
- Giriş, Çeviri ve Açıklamalar: Rukiye Öztürk - Ayşe Yakut
- Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 369; Tarih- 49
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Eylül 2022
- Sayfa Sayısı: 118
- ISBN: 978-625-8123-24-1
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: Hadrianus büstü, Capitol Müzesi, Roma.
Sunuş
Teşekkür
Yöntem
Giriş
Cassius
Dion
Yaşam Öyküsü ve Kariyeri
Roma Tarihi (Ῥωµαϊκὴ ἱστορία / Ῥωµαϊκά): Tarihlendirme, Kapsam
ve Yazınsal Değer
Roma Tarihi’nin Günümüze Ulaşması
69. Kitap (Hadrianus)
Historia Augusta
Historia Augusta: Yazar(lar),
Kapsam ve Yazınsal Değer
Historia Augusta’nın Günümüze
Ulaşması
Hadrianus
Cassius Dion
69. Kitap (Hadrianus)
Historia Augusta
Hadrianus
Kaynakça
Yer
ve Kişi Adları Dizini
Sunuş
İmparator olarak tam adı Imperator Caesar Traianus Hadrianus Augustus olan Hadrianus, MS 117’den ölüm yılı olan
138’e kadar hüküm sürmüş bir Roma imparatoruydu. Hayattayken kendisi hakkında yazılmış tek
kaynak, otobiyografisiydi. Bundan, yalnızca, Antoninus Pius’a hitaben yazılmış bir başlangıç mektubu kalmıştır. Hadrianus bu mektupta yaklaşan sonuna değinir
ve ardılına gösterdiği özen için teşekkür eder. Hadrianus ile ilgili olarak
taşlar ya da papirüsler üzerinde Latin ve Helen dillerinde yazılarak günümüze
gelmiş belgeler önemli bir kaynak koleksiyonu oluşturur. Hükümdarlığı
zamanından günümüze ulaşmış sikkeler de imparatora ilişkin bazı bilgiler verir.
MS 3. yüzyılda Marius Maximus, Domitianus biyografisi ile biten Suetonius’un eserinin bir devamı
olarak, bir imparator biyografileri koleksiyonu kaleme almıştı. Bu koleksiyon,
Hadrianus’un bir biyografisini de içeriyordu. Ancak, bu eser maalesef bütünüyle
korunamamış ve yalnızca parçalar halinde günümüze ulaşabilmiştir. Geç
Antikçağ’a ait birkaç kısa özetteyse, örneğin Aurelius Victor’un Caesares’inde,
Hadrianus hakkında çok az bilgi vardır.
Yani Hadrianus hakkında elimizdeki ana
kaynaklar, Historia Augusta ve Cassius Dion’un Rhomaïka’sıdır.
Bunlardan 3. yüzyıla ait olan Cassius Dion’un eserinin Hadrianus ile ilgili 69.
Kitabı, yalnızca Bizans devrinden parçalar ve alıntılar halinde günümüze gelmiş
olmakla birlikte, büyük ölçüde güvenilir bir kaynak olarak kabul edilir.
Olasılıkla 4. yüzyılın sonunda ortaya çıkan Historia
Augusta’daki Hadrianus biyografisi (Vita Hadriani) ise oldukça
tartışmalıdır, ancak Hadrianus hakkındaki en kapsamlı kaynak kabul edilir.
Çünkü Marius Maximus’un çalışmaları gibi bugün yitik olan kaynaklardan gelen
bilgiler buraya girmiş durumdadır. Ancak Geç Antikçağ’ın bu yazarı, güvenilir
olmayan kaynakları da kullanmıştır. Bunlar öncelikle yazarın yaratıcı zihnine
atfedilebilecek cinstendir. Roma tarihinde ilgilenmediği bir konu, bir sorun bulunmayan ve
yazdığı “Roma Tarihi” (Römische Geschichte) adlı eserle 1902 yılı
Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmış olan (tarih alanında tek!) ünlü tarihçi
Theodor Mommsen, Historia Augusta’da Antikçağ yazınının “en sefil
karışıklıklardan birini gördüğünü” söyler. Jörg Fündling ise Historia
Augusta’nın araştırmalarda görece olarak en güvenilir vitaları
arasında sayılan Hadrianus’un biyografisinde bile bütünün en az dörtte birini
“güvenilmez” olarak tanımlamıştır. Fündling’e göre, bunun yüzde 18.6’sı tam bir
kesinlikle hayalî, yüzde 11.2’si ise kaynak değeri çok şüpheli olarak kabul
edilmelidir.
Hadrianus’a ilişkin temel kaynaklar olan,
Cassius Dion’un ve Historia Augusta’nın ilgili bölümlerini çevirerek bir
yandan her iki eseri birbirleriyle karşılaştırma olanağı veren, öte yandan bu
bölümleri dilimize kazandırarak Türkiye’deki Antikçağ araştırmaları için önemli
bir kaynak aracını istifadeye sunan sevgili Rukiye Öztürk ve sevgili Ayşe
Yakut’u bu gayretleri ve başarılarından dolayı kalpten kutluyorum.
Başarılarının sürmesi dileğiyle…
Bülent
İplikçioğlu
Yöntem
Cassius Dion’un 69. kitabının Yunanca metni için U. P. Boissevain,
Cassii Dionis Cocceiani Historiarum Romanarum quae supersunt, cilt
3 (Berlin: Weidmann, 1901 [repr. 1955]) adlı edisyon esas alınmıştır. Ayrıca,
çeviri esnasında H. B. Foster’ın çevirisini sunduğu Dio’s Annals of Rome,
cilt 5: Extant Books 61-76 (A.D. 54-211) (Troy, New York: Pafraets Book Company
1906) ile E. Cary tarafından çevrilen ve Loeb Classical Library
serisinde yayımlanan Dio’s Roman History, cilt 8 (Londra: William
Heinemann; New York: G. P. Putnam’s Sons 1925) adlı eserler de dikkate
alınmıştır.
Ayrıca, bu çalışmada Cassius Dion’un eserine
yapılan tüm referanslar için U. P. Boissevain, Cassii Dionis Cocceiani
Historiarum Romanarum quae supersunt, 3 cilt (Berlin: Weidmann, 1: 1895, 2:
1898, 3:1901 [repr. 1955]) adlı edisyon kullanılmıştır. 61-80. Kitapların
numaralandırması hususunda, standart kabul edilen Leunclavius’un 1592 ve 1606
yıllarına ait edisyonunda kullandığı numaralandırma ile Boissevain tarafından
yeniden düzenlenmiş numaralandırma sistemi arasında farklılık bulunmaktadır. Bu
nedenle ilgili kitaplara yapılan referanslar için, farklılıkların bulunduğu
referanslarda ayrıca parantez içinde standart numaralandırmalar da verilmiştir.
Historia Augusta’da yer alan Hadrianus’un
yaşamöyküsünün çevirisinde Historia Augusta, cilt I: Hadrian. Aelius. Antoninus Pius. Marcus Aurelius. L. Verus. Avidius Cassius. Commodus. Pertinax. Didius Julianus. Septimius Severus. Pescennius Niger. Clodius Albinus. (çev. D. Magie. Cambridge,
MA: Harvard University Press, 1921), isimli Loeb Classical Library
edisyonu esas alınmıştır. Numaralandırma sisteminde de aynı eser izlenmiştir.
Ayrıca çevirilere ilişkin yapılan açıklamalarda D. Magie’nin notlarından da
faydalanılmıştır.
Çalışmada
kullanılan antik yazarların ve eserlerinin kısaltmaları için,
Der Neue Pauly’nin antik yazarlar ve eserlerine ilişkin
kısaltmaları esas alınmıştır. Çalışmamız
esas itibarıyla Milattan sonraki zaman dilimine ait olduğu
için,
bu zamana ait tarihlendirmelerde MS kısaltması kullanılmamıştır.
Ancak, Milattan önceki zamanlara ait tarihlendirmelerde MÖ
kullanılmıştır. Giriş, çeviri ve açıklamalarda geçen yer
ve kişi adlarının yazımında özgün biçimlerine sadık kalınarak Yunanca ve
Latince formları esas alınmıştır. Bununla birlikte, Türkçede yerleşmiş yer ve
halk adları da Türkçede yerleşmiş biçimleriyle verilmiştir.
Cassius Dion
163 veya 164 yılında dünyaya gelmiştir.
Dion’un vatanı, Bithynia eyaletinin iki önemli kentinden biri olan Nikaia kentidir. Seçkin bir babanın oğlu olarak son derece iyi bir eğitim almış
olmalıdır. Cassius Dion’un saygın bir devlet kariyeri olmuştur ve özellikle de Severus Alexander döneminde önemli
eyaletlerin yönetimi gibi üst görevleri üstlenmiştir.
Ancak asıl ününü seksen kitaplık Roma Tarihi adlı
eserine borçludur. Dion’un eserinin ilk elli kitabı Krallık
ve Cumhuriyet dönemlerini kapsarken, kalan otuz kitabı İmparatorluk döneminin yaklaşık iki yüz elli yılını kapsar. Yaşamının büyük bir kısmını Roma’da geçirmiş ve elit sınıftan kişilerle temasta bulunmuş olmasının yanısıra, imparatorun danışma
heyetinde de yer almış bir senatör olarak Cassius
Dion, kendi yaşadığı dönemin siyasi tarihi konusunda da en önemli
kaynaklardan biridir.
Historia Augusta
Hadrianus’tan Numerianus’a kadar (MS 117-284) Roma imparatorları ve bazı taht vârisleri ile taht üzerinde hak iddia eden
bazı kişilerin
yaşam öykülerini içermektedir. Yapıtın yazarları olarak elyazmasında
altı isimden bahsedilmektedir. Ancak 19. yüzyıldan itibaren yapılan
çalışmalarda yapıtın tek bir yazarın
keleminden çıktığı görüşü
benimsenmeye başlanmıştır. Historia Augusta’da
yer alan yaşam öykülerinden 2. ve 3. yüzyıllara ait olanlar sonrakilere göre tarihsel açıdan daha değerlidir.
Rukiye Öztürk
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi, Yunan Dili ve Edebiyatı
Anabilim Dalından mezun oldu. Latin Dili
ve Edebiyatı Yüksek Lisans ve Doktora
programını bitirdi. Halen aynı anabilim dalında
öğretim görevlisi olarak görev yapmakta ve özellikle
Augustus dönemi Latin şiiri
ve Roma tarihi üzerine çalışmalarını sürdürmektedir.
Ayşe Yakut
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,
Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalından mezun oldu. Yunan Dili ve Edebiyatı
Yüksek Lisans ve Doktora programını bitirdi. Halen aynı anabilim dalında
öğretim üyesi olarak görev yapmakta ve özellikle Roma imparatorluk çağı Yunan edebiyatı üzerine
çalışmalarını sürdürmektedir.