Sosyoloji ve Antropoloji

Birinci Baskı için Not (1950)
     Georges Gurvitch

Marcel Mauss’un Eserine Giriş
     Claude Lévi-Strauss

BİRİNCİ KISIM
Genel Büyü Teorisi Üzerine Bir Deneme

Birinci Bölüm: Tarihçe ve Kökenler

İkinci Bölüm: Büyünün Tanımı

Üçüncü Bölüm: Büyünün Unsurları

Dördüncü Bölüm: Büyünün Analizi ve Açıklanması

Beşinci Bölüm: Sonuç

Ek

İKİNCİ KISIM
Armağan Üzerine Bir Deneme

Giriş: Bağış ve Armağan Verme Zorunluluğu Üzerine

Önsöz

Birinci Bölüm: Değiş Tokuş Edilen Hediyeler ve Armağan Verme Zorunluluğu Üzerine (Polinezya)

İkinci Bölüm: Bu Sistemin Uzantıları Cömertlik, Saygınlık, Para     

Üçüncü Bölüm: Bu İlkelerin Eski Hukuk Sistemleri ve Eski Ekonomilerdeki İzleri

Dördüncü Bölüm: Sonuç

ÜÇÜNCÜ KISIM
Psikolojinin ve Sosyolojinin Reel ve Pratik İlişkileri

Birinci Bölüm: Sosyolojinin Anropolojideki Yeri

İkinci Bölüm: Psikolojinin Sosyolojiye Sunduğu Son Hizmetler

Üçüncü Bölüm: Sosyolojinin Psikolojiye Sunacağı Hizmetler

Dördüncü Bölüm: Psikolojiye Yöneltilen Sorular

Ek: Tartışma Sonucunun Özeti

DÖRDÜNCÜ KISIM
Toplumun Uyandırdığı Ölüm Düşüncesinin Bireydeki Fiziksel Etkileri (Avustralya, Yeni Zelanda)

Birinci Bölüm: Ölüm Düşüncesindeki Toplumsal Telkinin Tanımı

İkinci Bölüm: Avustralya’ya Özgü Olaylar

Üçüncü Bölüm: Yeni Zelanda ve Polinezya’ya Özgü Olaylar

BEŞİNCİ KISIM
Bir İnsan Zihni Kategorisi: Kişi Kavramı ve “Ben” Kavramı

Birinci Bölüm: Konu: Kişi

İkinci Bölüm: “Kişilik” ve “Kişi”nin Yeri

Üçüncü Bölüm: Latinler’deki “Persona”

Dördüncü Bölüm: “Persona”

Beşinci Bölüm: Kişi: Ahlâki Bir Olgu

Altıncı Bölüm: Hıristiyanlık’ta “Kişi”

Yedinci Bölüm: Psikolojik Bir Olgu Olarak Kişi

Sekizinci Bölüm: Sonuç

ALTINCI KISIM
Bedensel Teknikler

Birinci Bölüm: Bedensel Teknikler Kavramı

İkinci Bölüm: Bedensel Tekniklerin Sınıflandırılma Prensipleri

Üçüncü Bölüm: Bedensel Tekniklerin Biyografik Sıralanışı

Dördüncü Bölüm: Genel Değerlendirmeler

YEDİNCİ KISIM
Sosyal Morfoloji
Eskimo Toplumlarındaki Mevsimsel Değişimler Üzerine Bir Deneme

Sosyal Morfoloji Çalışması

    I. Genel Morfoloji

   II. Mevsimsel Morfoloji

  III. Mevsimsel Değişimlerin Nedenleri

  IV. Mevsimsel Değişimlerin Etkileri ve Sonuçları

   V. Sonuç

Tablolar

    I. Kuskokwim Bölgesi

   II. Kuskokwin Bölgesinde Yaşayanların Ait Oldukları Yaş Grupları ve Medenî Durumları

Genel Dizin

BİRİNCİ BASKI İÇİN NOT (1950)

Georges Gurvitch

Marcel Mauss’un çalışmalarından oluşan bu seçkileri yayımlamakla, uzun zamandır sosyologların, etnografların ve bu iki bilim dalında öğrenim gören öğrencilerin haklı olarak dile getirdikleri bir isteğe cevap verdiğimize inanıyoruz. Aslında bu çalışmaların her biri ve özellikle de bu kitabın en önemli kısmını oluşturan ilk iki çalışma, bütün olarak verilen kitapların sahip olabileceği kadar zengin bir içeriğe ve birinci derecede bir öneme sahip olan gerçek birer sosyolojik monografi oluşturmaktadır. Bu çalışmaların dağınık halde yer aldığı periyodik yayınları araştırmadıkları sürece okurların bu çalışmalara başvurabilmeleri imkânsızdı ve bu yabancı ülkelerde olduğu gibi Fransa’da da bilimsel çalışma açısından büyük bir sıkıntı yaratıyordu. Fransız sosyolojisinin başyapıtlarından biri olan Armağan gibi bir eserin, ilk ciltlerinden birini oluşturduğu bu yeni “Çağdaş Sosyoloji Kitaplığı” koleksiyonu sayesinde ayrı bir kitapta ve kullanışlı bir şekilde sonunda yayımlanıyor olmasından büyük mutluluk duyuyoruz.

Marcel Mauss’un her zaman için önemini koruyan yayınlarının tamamını bu derlemede vermek gibi bir iddiamız kesinlikle olmadı. “Eskimo Toplumlarındaki Mevsimsel Değişimler” ve “Genel Betimsel Sosyoloji Planından Bazı Parçalar” gibi önemli çalışmalar; Mauss’un Dua ile ilgili tezinin başlangıç bölümü; Kurban üzerine olan ünlü çalışması; gerek Durkheim’ın işbirliğiyle kaleme alınan “Bazı İlksel Sınıflandırma Biçimleri Üzerine” adlı makale, gerekse de Fauconnet’nin işbirliğiyle hazırlanan “Sosyoloji” adlı makale (Büyük Fransız Ansiklopedisi’nde yer almaktadır) ve daha pek çok çalışma bu derlemede yer alamamıştır.

Bunun çeşitli nedenleri vardır. “Mevsimsel Değişimler”, “Genel Betimsel Sosyoloji Planından Bazı Parçalar” ve “Sosyoloji” gibi çalışmaları, Mauss’un bütün çalışmalarının yer alacağı bir başka baskı için ayırabileceğimizi düşündük, zira bu çalışmalar çıkış noktalarını doğrudan arkaiklerin kolektif psikolojisi ve inançlarından almamaktadır, ki bu derleme bir bütün olarak bu konulara ayrılmıştır. Diğer taraftan, “Dua” adlı çalışmayı yayımlamamız pek mümkün görünmüyordu –ve bundan dolayı büyük üzüntü duyuyoruz– çünkü yazarın kendisi, bu çalışmaya başka bir metin daha eklemeyi düşündüğü için yayını durdurmuştu. “Kurban” adlı çalışmaya gelince, bu çalışma başka bir kitapta, Henri Hubert ve Marcel Mauss’a ait Tarih ve Din Seçkileri içerisinde yayımlanmıştır; “Bazı İlksel Sınıflandırma Biçimleri Üzerine” adlı makale ise Mauss’un olduğu gibi Durkheim’ın da imzasını taşımaktadır; bu nedenle, söz konusu çalışmaların bu derlemede yayımlanması hassas birtakım sorunlar yaratabilirdi. Son olarak, Mauss’un Millet adlı eseri henüz gözden geçirilmiş değil, fakat bu çalışmanın da fazla gecikmeden aynı koleksiyon içerisinde ayrı bir kitap olarak yayımlanacağını umuyoruz.

Bütün bu açıklamaları göz önünde bulundurduğumuzda, Mauss’un herhangi bir sorun yaşanmaksızın yeniden yayımlanabilen ve giderek “kültürel antropoloji” olarak ifade edilen bir konuya doğru yönelen bütün çalışmalarını bu kitapta toplamakla en iyisini yaptığımıza inanıyoruz. Marcel Mauss sadece etnografik açıdan değil, aynı zamanda büyük bir sosyolog olarak bu çalışmaları ustaca ele aldığı için, bu kitabın Sosyoloji ve Antropoloji şeklindeki başlığı kendiliğinden ortaya çıkmıştır, ayrıca “antropoloji” terimi, Amerika’da kullanıldığı şekliyle, geniş bir biçimde “kültürel antropoloji” anlamında kullanılmıştır.

Yayımladığımız çalışmalar arasında sadece “Genel Büyü Teorisi Üzerine Bir Deneme” adlı çalışma Mauss’la birlikte Henri Hubert’in imzasını taşımaktadır ve burada anısı önünde saygıyla eğiliyoruz. Okuyucular, Claude Lévi-Strauss’un yazdığı giriş bölümünde, bu büyük bilim adamının geride bıraktığı entelektüel mirasın sahip olduğu sınırsız zenginlikle ilgili etkileyici bir manzara ve aynı zamanda eserle ilgili kişisel bir yorum bulacaklardır.

Marcel Mauss (1872 - 1950)

Fransız sosyolog ve antropolog. Fransız etnoloji okulunun öncülerinden. Değiş tokuş biçimleri ile toplumsal yapı arasındaki ilişki üzerine karşılaştırmalı çalışmalarıyla tanınır. Özellikle armağan, potlaç, büyü, ben kavramı, yas törenleri konusunda yaptığı çalışmalarla Claude Lévi-Strauss, A. R. Radcliff-Brown, E. E. Evans- Pritchard ve Melville J. Herskovits gibi birçok ünlü sosyal bilimciyi etkilemiştir. Émile Durkheim'ın yeğeni olan Mauss, Durkheimcı okulun önemli temsilcisidir. Mauss Bordeaux Üniversitesinde felsefe eğitimi aldı. 1897-1898 yıllarında Leiden, Breda ve Oxford üniversitelerini ziyaret etti. 1900-1902 arasında Paris'te Sanskritçe ve Hintçe metinler üzerinde araştırmalar yaptı. Bir dönem L’Année Sociologique dergisinin yayın yönetmenliğini üstlenmiş, 1925’te Paris Üniversitesi Etnoloji Enstitüsü’nün kurulmasına katkıda bulunmuştur. Mauss, Melanezya, Polinezya ve Kuzey Amerika'daki değiş tokuş ve sözleşme biçimlerini konu alan yapıtlarında, armağan verme, alma ve armağana karşılıkta bulunma, din, hukuk, ekonomi, mitoloji ve başka yönlerden incelemiştir. Eserlerinde toplumsal olgulara sistemli bir bütünlük içinde yaklaşmıştır.

Başlıca Yapıtları: Kurbanın Doğası ve İşlevi Üzerine Deneme (Essai sur la nature et la fonction du sacrifice), Armağan: Arkaik Toplumlarda Mübadelenin Şekilleri ve Nedenleri (Essai sur le don, forme et raison de l’echange dans les sociétés archaïques), Dinler Tarihi Üzerine Çeşitli Yazılar (Mélanges d’histoire des religions), Etnografya Elkitabı (Manuel d’ethnographie).

Özcan Doğan

Çevirmen, redaktör, yazar. 1981 yılında doğdu. Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu. Notos, Birikim, Birgün Pazar, Özgür Edebiyat, Öykü Gazetesi ve başka platformlarda öykü, eleştiri ve yazıları yayımlandı. Çevirdiği kitaplardan bazıları şunlardır: Alexis de Tocqueville, Amerika’da Demokrasi I-II; Marcel Mauss, Sosyoloji ve Antropoloji; Jacqueline Russ, Avrupa Düşüncesinin Serüveni; France Farago, Sanat; Serge Gruzinski, Orada Saat Kaç?; Pierre Hadot, Plotinos ya da Bakışın Saflığı (Doğu Batı Yayınları). Özcan Doğan’ın Bay How Ne Yapmalı?; Bunun Konumuzla Bir İlgisi Yok ve Kendime İyi Geceler adlı üç öykü kitabı, Yeryüzünden Sesler ve Ayakları Pürdikkat Refakatçi Haydutlar adlı iki romanı var.