Philip Abrams, Tarihsel Sosyoloji’yi şu şekilde tanımlar: “Tarihsel sosyoloji, geçmiş ile bugün arasındaki ilişkiye evrimsel gelişim şemaları giydirmeye çalışma meselesi değildir. Yalnızca bugüne bir tarihsel arka plan tanıtma meselesi de değildir. Bir yandan kişisel faaliyetler, diğer yandansa toplumsal örgütlenme arasında, zaman içinde bilinçli bir biçimde inşa edilmiş olan ilişkiyi anlamaya dönük bir çabadır. Tarihsel sosyoloji, sürekliliğe sahip olan bu inşa sürecini toplumsal çözümlemenin odak noktası haline getirir. Bu süreç pek çok farklı bağlamda; kişisel biyografiler ve kariyerler, uygarlıkların yükseliş ve çöküşleri, devrim ya da seçim gibi belirli olayların ortaya çıkışı ya da işçi sınıfı oluşumu ya da refah devletinin yaratılması gibi belirli gelişmeler bağlamında ele alınabilir”.
Elisabeth Özdalga’nın yorumu ise şöyledir: “Tarihsel sosyoloji, tarih ile sosyoloji arasında ortak bir girişimi temsil eder. Birlikte kullanıldıklarında bu iki disiplinin kayda değer bir sinerji yarattığı fikrine dayanır. Bir araya geldiklerinde, bu iki disiplin, toplamlarından daha fazla bir şey ifade eder.”
Bir atölye çalışması olarak Elisabeth Özdalga’nın öncülüğünde hazırlanan bu kitap, Tarihsel Sosyoloji alanında şimdiye kadar yayımlanan az sayıdaki çalışmalardan biridir. Kitapta konuyla ilgili olarak sosyolog ve tarihçiler ile yapılan söyleşiler bulunmaktadır.
Özdalga, sadece Batı’daki değil, doğu toplumlarındaki farklı sosyolojik tecrübelere de dikkati çekmektedir. Ayrıca kitapta Philip Abrams, Norbert Elias, C. Wright Mills, Marshal Hodgson, Immanuel Wallerstein EvansPritchard ve Peter Burke gibi ustaların bu alandaki katkılarına yer verilmektedir.
- Yazar: Elisabeth Özdalga
- Kitabın Başlığı: Tarihsel Sosyoloji
- Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış
- Kapak Tasarımı: Mr. Z & Z
- Tasarım Uygulama: Aziz Tuna
- Kapak Resmi: “Didar-ı Hürriyet kurtarılıyor”, 1895 yılına ait bir kartpostal
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 44; Sosyoloji Dizisi - 13
- Basım Bilgileri: 5. Basım / Ekim 2020 (1. Basım / Mayıs 2009)
- Sayfa Sayısı: 232
- ISBN: 978-975-8717-49-1
- Boyutları: 13,5 x 21
Önsöz
Elisabeth Özdalga
Bir Tasavvur ve Ustalık Olarak Tarihsel Sosyoloji
Söyleşiler
Mehmet Genç
Tarihsel Sosyoloji Üzerine
Çağlar Keyder
Tarihsel Sosyolojiyi Türkiye Üzerinden Okumak
Ali Yaşar Sarıbay
Yeni Bir Disiplin Fetişizmine Doğru mu?
Fethi Açıkel
Tarihsel Sosyoloji, Eşitsiz ve Bileşik Gelişim Sürecinin Kuramsallaştırılması Girişimidir
Oktay Özel
Tarihçi Gözüyle Türkiye’de ‘Tarihsel Sosyoloji’
Ferdan Ergut
Tarihi Sosyal Bilimselleştirmek; Sosyal Bilimleri Tarihselleştirmek
Şerif Mardin
Sosyolojiden Tarihe Bakmak
Önsöz
Son
on yıldır, belki de daha uzun bir süredir Tarihsel Sosyoloji, ODTÜ’deki
ders programımda sürekli yer alan bir ders oldu ve lisans-üstü dersler arasında
en sevdiklerimden birisiydi. Nedeni, -kitabın giriş bölümünde daha
ayrıntılı bir şekilde ele aldığım üzere- tarihsel sosyoloji perspektifiyle
gelen uzun erimli bir tasavvur ve bu perspektifin klasik sosyoloji geleneği
içindeki dayanağını oluşturmasından kaynaklanıyordu.
Tarihsel sosyoloji derslerim genellikle biri güz, diğeriyse bahar
dönemlerinde verilen iki kısımdan oluşur. Güz döneminde daha geniş ve genel bir
yaklaşım ortaya konulurken, bahar döneminde tarihsel sosyolojik bir
perspektifle toplum ve din üzerine odaklanılır.
Yıllar boyunca öğrencilerimle birlikte bu başlıklar üzerine ilgi
çekici ve aydınlatıcı tartışmalar yaptık. 2007 Sonbaharı’nda geleneksel (ya da
zorunlu) “dönem ödevi”nin, tarihsel sosyoloji geleneği içinde çalışmalarını
sürdüren bir Türk bilim insanı ile gerçekleştirilecek mülakat biçiminde
hazırlanabileceği fikri doğdu. Kısmen yapılandırılmış bir ortak mülakat formu
üzerine sınıfta tartışıldı, fakat nihayetinde her bir mülakat, mülakatı gerçekleştiren
öğrencinin ve görüşülen bilim insanın özgün profilleri tarafından
şekillendirildi. Sonuç, aynı zamanda Türk tarihsel sosyologlarının, alana kısa
bir süre önce girmiş öğrenciler tarafından çizilen hayli renkli portrelerinden
oluşan bir koleksiyon oldu.
Okur bunun bir atölye çalışmasının ürünü olduğunu unutmamalıdır.
Bu çerçeve içinde kitaba bir bütünlük kazandırmak için elimizden gelenin en
iyisini yapmaya çalıştık. Bununla birlikte, bireyselliğin standartlaşmaya göre
öncelik taşıdığına da dikkat çekmek gerek.
Bu çalışmaya katkıda bulunan herkese, bilim insanlarına olduğu
kadar öğrencilere de şükranlarımı sunmaktan mutluluk duyuyorum. En başından
beri projenin yayımlanmasını destekleyen ve cesaretlendiren ve gerçekleşmesinde
emeği geçen Sayın Taşkın Takış’a teşekkür borçluyum. Aynı zamanda kitabın hazırlanması
sürecinde gösterdiği tüm sorumluluk duygusu ve esneklik için editör Sunay
Aksoy’a da teşekkür etmek istiyorum.
Elisabeth Özdalga
Elisabeth Özdalga
1946 Göteborg (İsveç) doğumlu. Göteborg Üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi gördü, doktorasını da aynı yerde yaptı. 1983’te ODTÜ Sosyoloji bölümüne girdi. Değişik dönemlerde İstanbul’daki İsveç Araştırma Enstitüsü’nde görev yaptı. Son yayınları arasında The Late Ottoman Society. The Intellectual Legacy adlı derleme (Routledge Curzon, London, 2005); İslamcılığın Türkiye Seyri: Sosyolojik Bir Perspektif (İletişim, İstanbul, 2006) adlı kitap; ve “Islamism and Nationalism as Sister Ideologies: Reflections on the Politicization of Islam in a Longue Durée Perspective” adlı makale (Middle Eastern Studies, Vol. 45, No. 3, 407-423, May 2009) bulunmaktadır.
