Tarım Üzerine

Marcus Porcius Cato (MÖ 234-149)

Giriş

Tarım Üzerine

Kaynakça

Marcus Porcius Cato
(MÖ 234-149)

MÖ 234 yılında Tusculum bölgesinde doğmuştur. Pleb sınıfından bir aileye sahipti. Hayatı küçük yaşlardan itibaren sert mücadelelerle geçmiştir. Kendi söylediğine göre kayalıklar arasındaki taşlı tarlasını ekerek mahrumiyet içinde, çok çetin bir hayat sürmüştür. Çocukluğunu ve gençliğini doğa ile iç içe bu taşrada geçiren Cato, kabiliyetinin farkına varan bir komşusunun teşviki ile eğitim ve öğrenim için Roma’ya gitmiş, orada geleneksel Roma eğitimi görmüş, hukuk ve hitabet tahsili yapmıştır. Kıvrak zekâsı, yasalar hakkındaki bilgisi ve hitabet yeteneği ile kısa zamanda ilgi odağı olmuş, bir avukat olarak kabul görmüştür. Özel hayatı gibi siyasi hayatı da mücadelelerle doludur. Roma devletinin İtalya ve Sicilya’ya hükmettiği yıllarda hayata atılan Cato, İtalya topraklarından çok uzaklara yayıldığı yılları da görmüştür. Cato’nun gençlik yıllarında Roma devletinin toprakları fazla geniş değildi, yalnız İtalya ve Sicilya topraklarından ibaretti. Romalılar devletlerinin hayatta kalabilmesi için çetin savaşlar yapmak zorunda kalmışlardı. Küçük Asya ve Yunanistan fethedilmişti. Cato, Roma devle­tinin çabalarına katılmıştı. Siyasi alandaki ilerleyişi, kendisindeki cevheri gören Patrici kökenli Lucius Valerius Flaccus sayesinde olmuştur. II. Kartaca Savaşı’nda askerî tribün olarak görev aldı. MÖ 205’te Quaestor seçildi. MÖ 199’da Aedilis, MÖ 198’de Sardinya’da Praetor seçildi. Bu şehirde fahiş faiz kazancıyla mücadele etti. MÖ 195’te Flaccus ile birlikte Konsül seçildi ve Lex Oppia adlı kadınları kısıtlayıcı kanun ile lüks harcama miktarını sınırlayan yasayı engellemeye çalışmış ancak başarılı olamamıştır. Cato, geniş bir sefer düzenlemek için yetkilendirildi ve İspanya’daki ayaklanmayı bastırdı. MÖ 191’de Manius Acilius Glabrio komutası altına atandı ve Thermopylae’daki bir savaşta Seleukos kralı III. Antiochos’u yendi. Politik anlamda saldırgan bir tavırla Lucius Scipio ve Scipio Africanus’un siyasi etkisini kırdı. MÖ 184’te iş arkadaşı Flaccus ile birlikte Censorluk makamına seçilerek başarılarını sürdürdü. Censor, Roma’daki nüfus kayıtları, ahlâki düzen ve bilirkişilik konularında görevli bir memurdu. Censor olarak yaptığı en önemli işler; Nos maiorum’u korumak ve Roma’yı yozlaştıran bir etkiye sahip olduğunu inandığı Yunan geleneğine karşı mücadele etmekti. Cato’nun censorluğu oldukça etkin ve sertti, bu yüzden derin izler bıraksa da toplumdan fazla destek görmedi. Bu görevi sırasında çok fazla düşman kazanmıştı ve bunun bedelini de kendisini mahkemelerde savunmak zorunda kalarak ödedi. Cato, ömrünün son yıllarında çiftlik yöneticiliği, tefecilik ve borsa ile uğraştı, aynı zamanda kitaplar da yazdı. MÖ 153’te Kartaca elçiliği sırasında Roma’nın bu eski rakibinin küllerinden doğduğunu ve gelecek vaat ettiğini görüp “Carthago delenda est” (Kartaca yıkılmalıdır.) deyişini şiar edindi ve her senato konuşmasında bunu dile getirdi. MÖ 149’da Roma’nın Kartaca’ya açtığı savaşı da görmüştü.

Cato, bir köylü çocuğu olmasına ve asil bir soydan gelmemesine rağmen, kendi çalışmaları ve başarıları sayesinde Roma devletinde yüksek mevkilere gelmeyi başarmıştır. O, iyi bir asker ve iyi bir devlet adamı olduğu kadar iyi bir çiftçi ve iyi bir aile reisidir. Tutumlu bir aile reisidir, ev idaresine yarayan her şey onun için önemlidir. Roma devleti onun nazarında büyük bir ailedir. Dolayısıyla evde meydana gelmesine katlanamadığı herhangi bir olayın devlette de olmasını istememiştir. Cato’ya göre insanın malı mülkü artmalı, ancak yaşam şekli ve âdetleri atalarınınkinden farklı olmamalı, Nos Maiorum’dan uzaklaşmamalıdır.

Cato’da sarsılmaz bir adalet duygusu vardı. Bu, Roma’da az görülen bir özellik değildi. Ancak Cato, Romalıların bu özelliğine yeniden canlılık vermiştir. Bu ahlâk duygusu yüzünden zamanının en güçlü kişileri ile mücadele etmek zorunda kalmıştır. Asil soydan gelen meslektaşlarının şöhreti karşısına kendi şöhretini koymuş ve böylece kendini yücelterek onlardan aşağı olmadığını göstermeye çalışmıştır. Ana prensipleri, düşman olduğu senatörlere karşı sertlik, lükse ve şatafata, ayrıca Yunan kültürünün Roma’ya girmesine karşı olmaktır. Yunan kültürünün Roma’ya girmesini isteyenlerin başında ise Scipio Africanus Minor vardır. Gelenekçi Cato, Scipio ve onun çevresine karşı sert bir mücadeleye girmiştir. Bu amaçla Roma’daki gençliğin Yunan kültürünün etkisinde kalarak âdet ve geleneklerinden uzak kalmasını önlemek için, Yunanistan’dan gelen her fikre karşı Roma’nın kapılarını kapatmaya çalışmıştır. MÖ 155 yılında Atina’dan gelen elçiler heyetini senato kararı ile uzaklaştırmıştır. Cato, Romalıları Yunanlardan ve onların kültüründen uzak tutmaya çalışmıştır. Ona göre Yunanlar ahlâksızdı ve Roma gençliği onlardan uzak tutulmalıydı.