Sokrates gerçekte kimdi, Atina’da, halkın arasında dolaşırken nasıl bir yaşam sürmüştü, gençlere ne anlatıyordu, yargıçlar karşısında onu haksız yere mahkûm olmaya iten ne tür düşüncelere sahipti? Felsefe tarihinin bu en eski sorularına, şimdiye kadar sayısız yorum katılmış, bazen birbirinden farklı Sokrates resimleri ortaya çıkmıştır.
Sokrates’in öğrencisi olan, gençliğinde bir dönem yanında bulunmuş Ksenophon’un bu ünlü yapıtı, Sokrates’in gündelik yaşamını, ev hayatını, vakti nasıl geçirdiğini, kişiliğini ve düşüncelerini birçok yönüyle yansıtan en önemli tanıklıklardan biridir:
“Sokrates’in nasıl bir insan olduğunu bilenler arasından erdemi bulmaya çalışan kimseler bugün hâlâ en çok onu özlüyorlar, çünkü erdem arayışında onlara en çok yararı dokunan oydu. Bana gelince, onun nasıl bir insan olduğunu anlattığım kadarıyla, o kadar dindar bir insandı ki, Tanrıların görüşünü almadan hiçbir şey yapmazdı; o kadar adaletli idi ki, hiç kimseye küçücük bir zarar bile vermezdi; yanındakilere hep yararı dokunurdu; kendini o kadar iyi denetlerdi ki, daha zevkli diye hiçbir şeyi iyiye yeğlemezdi; o kadar akıllı idi ki, iyi ile kötüyü ayırmada hiç yanılmazdı; başkalarına ihtiyacı yoktu, bu ayırımı kendi başına yapabilirdi; mantık yürütmede ve böyle şeyleri tanımlamada ustaydı; başkalarını sorgulamada, hatalarını bulup onları erdeme ve mükemmelliğe yönlendirmede ustaydı: bu haliyle bana en üstün ve en mutlu insan olarak görünüyordu. [Bunlar yetmiyorsa, bu söylediklerimle başka insanların karakterini karşılaştırın, ondan sonra karar verin.]”
- Yazar: Ksenophon
- Kitabın Başlığı: Sokrates'ten Anılar
- Yunanca Özgün Metin: Ἀπομνημονεύματα
- Çeviren: Candan Şentuna [Yunanca]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış - Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 360; Felsefe Dizisi - 97
- Basım Bilgileri: 2. Basım: Ekim 2022 (1. Basım: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994)
- Sayfa Sayısı: 171
- ISBN: 978-625-8123-15-9
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: "Sokrates", Leonidas Drosis, Atina Akademisi. Fotoğraf: DIMSFIKAS.
Giriş
Bölüm Başlıkları
Sokrates’ten Anılar
I. Kitap
II. Kitap
III. Kitap
IV. Kitap
Dizin
Kaynakça
BÖLÜM BAŞLIKLARI
I. KİTAP
I.
Sokrates’in Savunması
II.
Savunmaya devam
III.
Sokrates’in din ve irade üzerine öğretisi.
IV.
Aristodemos ile din üzerine söyleşi.
V.
İrade üzerine bir konuşma
VI.
Antiphon ile söyleşi.
VII.
Palavracılık Üzerine.
II. KİTAP
I.
Aristippos ile irade üzerine söyleşi.
II.
Lamprokles ile oğula düşen ödevler üzerine söyleşi.
III.
Khairekrates ile kardeş sevgisi üzerine söyleşi.
IV.
Dostluk üzerine bir konuşma.
V.
Antishenes ile dostların değeri üzerine söyleşi.
VI.
Kritobulos ile dost kazanma yolları üzerine söyleşi.
VII.
Sokrates Aristarkhos’un sorununu çözüyor.
VIII.
Sokrates Eutheros’a kendine uygun bir iş bulmasını öğütlüyor.
IX.
Arkhedemos ile Kriton’un sorunu.
X.
Diodoros ile Hermogenes’in sorunu.
III. KİTAP
I.
Bir komutanın nitelikleri ve ödevleri.
II.
Komutan seçimi üzerine öğütler.
III.
Atlı birliği komutanı ile söyleşi.
IV.
Seçimlerde kazanamayan bir adaya avuntu.
V.
Genç Perikles ile Atina’nın çöküşü üzerine söyleşi.
VI.
Genç bir politika heveslisine öğütler.
VII.
Seçkin bir yurttaşa öğütler.
VIII.
İyi ve güzel üzerine.
IX.
Yiğitlik, bilgelik, delilik, kıskançlık, boş zamanlar, başarı
üzerine.
X.
Sanatçılara öğütler.
XI.
Hetaira Theodote ile söyleşi.
XII.
Bakımlı bir bedenin yararları üzerine.
XIII.
Sokrates atsineği gibi davranıyor.
XIV.
Sofra görgüsü üzerine.
IV. KİTAP
I.
Sokrates insanlara nasıl yardımcı oluyordu?
II.
Sokrates Euthydemos’u eğitiyor.
III.
Euthydemos ile din üzerine söyleşi.
IV.
Elisli Hippias ile adalet, yasalar ve töreler üzerine söyleşi.
V.
Sokrates ile Euthydemos irade üzerinde tartışıyorlar.
VI.
Sokrates’in mantık yürütme yöntemi.
VII.
Sokrates’in eğitim kuramı.
VIII.
Sokrates’in ölümü.
Ksenophon
Atinalı filozof, yazar, komutan, tarihçi ve anı yazarı. Platon’un çağdaşı ve Sokrates’in öğrencisidir. Peloponnesos Savaşı’nın (MÖ 431-404) ardından yönetimi ele geçiren Sparta yanlısı Otuzlar Yönetimi (MÖ 404-403) boyunca Atina’da kaldı ve bu yönetime karşı ayaklanan demokrasi taraftarlarına karşı savaştı. MÖ 401 yılında, Genç Kyros’un Ahameniş imparatoru olan kardeşi II. Artakserkses’e karşı açtığı savaşa, gerçek sebebi bilmeden, Genç Kyros’un tarafında katıldı. Bu savaşa katılmak için Hellen polislerinden gelen paralı askerlere dönüş yolunda önderlik etti. Ksenophon bu yolculuğu Anabasis adlı eserinde anlatmaktadır. Spartalı komutan II. Agesilaos’un ordusunda paralı asker olarak görev aldı ve Atina ile Thebai’ye karşı savaştı. Bu sebeple Atina’dan sürgün edildi. Eserlerinin birçoğunu bu sürgün yıllarında kaleme aldı. Başlıca eserleri arasında, Sokrates’in savunusunu yaptığı ve anılarını anlattığı Memorabilia, Sokrates’in onu ölüme mahkûm
edecek olan jüriye karşı kendi savunmasını yaptığı Sokrates’in Savunması ve Atinalı yurttaşların içkili ziyafet geleneğini konu edinen Şölen gibi felsefi yanı güçlü eserler vardır. Bu felsefi eserlerin önemi, Platon’un diyaloglarına göre Sokrates’i tarihsel gerçekliğe daha uygun bir şekilde ele almış olmalarıdır. Bunların dışında, specula principum türünün ilk
örnekleri arasında olan Kyros’un Eğitimi, MÖ 411’den 362’ye kadar olan Hellen tarihini anlattığı Hellenika,
Sparta yönetimi ile ilgili olarak Agesilaos ve Lakedaimoniōn Politeia gibi tarihî nitelikte eserleri ile binicilik (Peri Hippikēs), süvarilik (Hipparkhikos) ve avcılık (Kyngētikos) üzerine eserleri de bulunmaktadır.
Candan Şentuna
1946 yılında Ankara’da doğdu. 1957 yılında TED Ankara
Koleji’ni, 1965 yılında İstanbul Kız Lisesi’ni bitirdi. 1968-1969’da DTCF’nin
İtalyan Dili ve Edebiyatı Bölümü ve Klasik Filoloji Kürsüsünden mezun oldu.
Sonraki yıl, aynı Fakülte’nin Yunan Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne asistan olarak
atandı. Euripides’in Alkestis’i konulu doktora tezini başarıyla
tamamladı. İtalyan hükümetinin bir yıllık bursuyla, Floransa’da, Ilias’ta
Beliren İnsanlık Değerleri başlığını taşıyan doçentlik tezine çalıştı.
1983’te doçent, 1990’da DTCF’de Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Başkanı oldu. Çevirilerinden
bazıları: Platon, Yasalar (Kabalcı, 1998); Menandros, Huysuz Adam
(Mitos Boyut, 2001); Diogenes Laertios, Ünlü Filozofların Yaşamları ve
Öğretileri (YKY, 2003); Ksenophon, Sokrates’ten Anılar (Türk Tarih
Kurumu, 1994, ikinci basım: Doğu Batı, 2022); Demosthenes, Söylevler (Dost,
2001; ikinci basım: Doğu Batı, 2022); Theophrastos, Karakterler (Dost
1988, ikinci basım Doğu Batı, 2022).