Can Çekişen Küresel Güç

Çevirmenin Notu

Yayınevinin Notu

Küresel Karşıtlık Oyunu ya da Can Çekişen Küresel Güç

Hâkimiyetten Hegemonyaya

Diyalog Şansı Tanınmayanlar

ÇEVİRMENİN NOTU

“Gücün Can Çekişmesi”, “Can Çekişen Güç” ya da “Can Çekişen Küresel Güç” başlıkları arasında tercihimi neden üçüncüden yana kullandığımı söyleyebilmek kolay değil. M. Gane’in deyimiyle Baudrillard’ın düşünceleri “radikal bir belirsizlik” içerir. Ben bu durumu “belirgin bir belirsizlik” şeklinde ifade ediyorum.

Örneğin bu makalelerde sözü edilen güç nedir? Nasıl tanımlanmış ve açıklanmıştır gibi soruların yanıtını kesin bir şekilde verebilmek neredeyse olanaksız. Oysa metin boyunca güç sözcüğünün yakınlarında, çevresinde dolaşan bir başka sözcük varsa o da “küresel”dir.

Bu metinlerde (Fransızca baskının 22. sayfasında) “can çekişen güç” ifadesi yer alıyor, ancak bağlantılı olduğu bir önceki tümcede “küresel özellikler” sözcükleri var.

Buna karşın küresel gücün bir sahibi olmadığını ve olamayacağını okuyoruz. Küresel güç hem bir şeylerin sonu hem başka bir şeyin başlangıcı, ancak aynı zamanda ne idiği belirsiz bir şeye benziyor.

Bu arada özellikle bu metinde sözü geçen güç kavramı kendinden menkul bir varlığa sahip olamayacağına göre anlaşılabilmesi için bir başka kavram ya da sözcükle ilişkilendirilmesi gerekir ki, en uygun terimin “küresel” olduğu söylenebilir.

“Ne olursa olsun bu küresel karşılıklı meydan okuma sürecinde henüz son sözün söylenmediği ve her şeyin tam bir belirsizlik içinde olduğu söylenebilir” gibi bir tümceyle sonlanan bir kitapta, okuyucu, buradaki “güç” kavramının neye tekabül ettiğine belki metni okuduktan sonra kendi karar verebilecektir!

*

Çağımızın en önemli düşünürlerinden birinin amansız bir hastalıkla boğuştuğu son aylarda yazdığı bu metinler tarihî bir niteliğe sahip. Zira böylesine zor koşullarda bile dünyaya (beğenilir ya da beğenilmez, kabul edilir ya da edilmez bilemem ancak) insanı şaşırtan zihin açıcı perspektifler sunmayı sürdürüyor. Baudrillard gibi bir insanı (aslında her insan için geçerli olabilir) tüm çelişkileriyle birlikte kabul etmek gerekiyor. Düşüncelerinin çelişkilerle dolu olduğunu hiç duraksamadan kabul eder, çünkü bunlar benim çelişkilerim olmaktan çok çelişkilerle dolu bir dünyadan yaşamaktan kaynaklanıyor, oysa ben onları yansıtmaktan başka bir şey yapmıyorum, der. Önemli olanın düşüncelerinin ayrıntılarında kaybolmak değil, özünü kavramak olduğunu düşünüyorum. Baudrillard ancak bu koşulla anlaşılır bir düşünür haline gelebilir.

Aramızdan ayrıldıktan sonra eşine yaptığım ziyaretlerden birinde bana esprili bir dille, bazen kendi yazdıklarını daha iyi kavrayabilmek amacıyla iyi bildiği Almanca ve Portekizce çevirilerini okurdu (eşine öyle dermiş) dediğini anımsıyorum. İroni düzeyi bu kadar yüksek bir insana ancak saygı duyulabilir.

İzmir, Ağustos 2016

YAYINEVİNİN NOTU

Can Çekişen Küresel Güç başlığı altında Jean Baudrillard’ın (1929-­2007) 2005 ve 2006 yıllarında verdiği konferanslar için yazdığı ve okuduğu metinler bir araya getirilmiştir. Benzer nitelikte dördüncü bir metin “Karnından Konuşan Kötülük” başlığıyla (2008) “Karnaval ve Yamyam” adlı kitapta yayımlanmıştır. Bu kitabın başında daha önce Cahier de l’Herne Baudrillard’da (2004) “Karnaval ve Yamyam ya da Küresel Rekabet Oyunu” başlığıyla yayımlanan –bir beşinci metin– vardır. Bu metinlerin hepsi aynı konudan söz ediyorlar.

Keltler bize Janus’u, yani bizi evet/hayır, siyah/beyaz, neşe/hüzün gibi yalın karşıtlıklarla karşı karşıya bırakan üç başlı bir büst bıraktılar. Jean Baudrillard bize beş yüze, mevcut ve düşlediği dünyayı izlediği on göze, en hafif gürültüleri bile duyabilen beş kulağa sahip, beş ağzıyla haykıran, denemeler yazan, anlatan ve öngören bir büst bıraktı.

Burada yazarın ileri sürdüğü düşünceleri doğrulamak amacıyla yazdığı ortak temele sahip metinler bir araya getirilmiştir. Böylelikle –içinde yaşadığımız dönemin son düşünürlerinden birine ait– bu düşüncenin kılcal damarlarına kadar inebiliyor, sunduğu ayrıntıları kavrayabiliyoruz.

Eric Marty’ye göre okuyucu açısından bu metinler: “Oluşum halindeki bir esere ait değişik evreleri” gözler önüne sererek daha önce yayımlanmış bölümlerin eksiklerini tamamlıyorlar. Alabileceği en son kesin biçimi ne yazık ki asla bilemeyeceğimiz böyle bir kavramsallaştırma sürecinin oluşumuna katılmak insanı çok heyecanlandırıyor.

Özetle, okuyucunun Baudrillard’a özgü savlarla ve on yıl gibi bir süre sonra hegemonya ve “yasal şiddetin!” abartılmasından kaynaklanan gündelik durumları anlamasını sağlayacak “çeşitlemelerle” baş başa olduğunu söyleyebiliriz.

Editörlerden

Jean Baudrillard (1929-2007)

Fransız düşünür ve sosyolog. Medya üzerine yaptığı çalışmalarla bütün dünya­da ün kazanmıştır. Simülasyon kuramıyla günümüz siyasi ve ideolojik akımla­rına radikal eleştiriler yöneltmiştir. Baudrillard’a göre artık gerçek dünya ile imgeleri arasında ayırım yapma becerisine sahip değiliz. Bugün, reklâmlar ‘şey’lerden çok imgeler satıyor bize. Chanel, Calvin Klein veya GAP gibi marka­ların temsil ettiği nitelik veya değerden çok etiketlerini veya göstergesini satın alıyoruz. Baudrillard’ın en ünlü açıklaması, Körfez Savaşı’nın “gerçekten yaşan­madığı” ile ilgiliydi. Ortadoğu’nun ekrandaki temsili düşmanı iblisleştirmek için kullanıldı, görüntüleme araçlarıyla güdümlü füzeler fırlatıldı ve hedefler vuruldu. CNN izleyicileri savaşı bir ‘medya olayı’ olarak rahat ve geniş koltuklarında cipsi yiyerek izledi. Savaşın yeri ve bölgesi herhangi bir sınır içermiyordu. Bu savaş yayılarak Batı’da televizyon ekranlarına taşınmıştı. Füze bombardımanı ile imge bombardımanı arasında bir ayırımın yapılamayacağı noktaya dek üstelik… Baudrillard böyle bir dünyada eleştiri gücünü tamamen yitirmiş olduğumuzu öne sürer.