Demosthenes halkın karşısına çıktığında, onun ilk sözleri Atinalılar arasında gülüşmelere yol açmıştı, hiç kuşkusuz başarısız konuşma denemeleriydi bunlar ama sonrasında o azmini hiçbir zaman yitirmeyerek en etkileyici söylevleri verdiğinde dinleyenler derhal harekete geçecekti.
Plutarkhos’un anlattığına göre Demosthenes evinin alt katında bir çalışma odası yaptırmıştı ve dışarı çıkmamak için saçının yarısını kazıtmıştı. Sözcükleri “anlaşılmaz biçimde ve kekeleyerek” söylüyordu ve bunun üstesinden gelmek için ağzına çakıl taşları doldurarak konuşuyordu. Koşarken ya da soluk soluğa kaldığında ise şiirler okuyup konuşma gücünü dengelemeye çalışıyordu. Erken yaşlarda atıldığı siyaset sayesinde, dost ve düşmanlarının arasında hitabet sanatının bütün inceliklerini öğrenecekti.
Cicero’nun gözünde retoriğin mimarı Lysias değil Demosthenes’tir. Roma’daki okullarda uzun bir süre hitabet derslerinde Demosthenes’in söylevleri okutuldu. Bu söylevler Ortaçağ ve Rönesans’ta güzel söz söyleme sanatına ışık tutmuştu. Werner Jaeger gibi antik dünya uzmanları, siyasal sorunlar karşısında güçlü bir hatibin ne denli etkili olabileceğini Demosthenes’in yaşamından hareketle incelemiştir.
Ölümünden kırk yıl sonra, Atinalılar bronz bir heykelini dikerek ona olan minnet borçlarını ödemişlerdir. Heykelin kaidesinde bir de yazıt vardı: “Gücün dehana denk olsaydı, Yunanistan hiçbir zaman tiranlara boyun eğmezdi.”
- Yazar: Demosthenes
- Kitabın Başlığı: Söylevler
- Yunanca Özgün Metin: Δημόσθένης
- Çeviren: Candan Şentuna [Yunanca]
- Yayına Hazırlayanlar: Taşkın Takış - Ufuk Coşkun
- Kapak Tasarımı: Harun Ak
- Dizi Bilgisi: Doğu Batı Yayınları - 359; Felsefe Dizisi - 96
- Basım Bilgileri: 1. Basım: Eylül 2022
- Sayfa Sayısı: 139
- ISBN: 978-625-8123-14-2
- Boyutları: 13,5 x 21
- Kapak Resmi: "Demosthenes", MÖ 3. yüzyıl, Ny Carlsberg Glyptotek.
Yaşam Öyküsü
Sigla
Söylevler
I. Philippik
Olynthiaklara Giriş
I. Olynthiak
II. Olynthiak
III. Olynthiak
II. Philippik
Kherronesos Olayları Üzerine
III. Philippik
Açıklamalar
Demosthenes (MÖ 384 - 322)
Atinalı devlet adamı. Eski Yunan hatiplerinin en büyüğü olarak kabul edilir. Platon ve Aristoteles’in çağdaşı olan Demosthenes, varlıklı bir kılıç yapımcısının oğluydu. Hukuksal retorik eğitimi aldı.
Yirmi yaşına geldiğinde
geçimini retorik alanındaki becerisiyle sürdürmeye
çalıştı. İlk denemeleri başarısız olmasına ve konuşmaları halkı güldürmesine
karşın azmini hiç yitirmeyerek ileride çok büyük başarılara imza attı. Demosthenes MÖ 354’te Meclis önünde ilk önemli
konuşmasını yaptığında henüz 30 yaşındaydı. “Donanma Üzerine” diye bilinen bu konuşma ona büyük bir ün kazandırdı. Demosthenes’in sağlam bir mantığa
dayanan söylevi, Atinalıları, Perslere yönelik bir saldırıya girişmeyeceklerini ama çarpışmaya da hazır
olduklarını göstermek amacıyla, sessizce donanmalarını güçlendirmeye ikna etti. MÖ
341’de Atinalı bir komutanın, Khersonesos’taki bir Makedonya kentinin çok
yakınında tatbikat yapması II. Philippos’u öfkelendirdi. II. Philippos’a
Demosthenes “Khersonesos Üzerine” adlı
konuşmasında
yanıt verdi ve süregelen durumu “Philippos bizimle
savaş halindedir ve barışı bozmuştur” biçiminde özetledi. Kısa bir süre sonra da II. Philippos’a karşı yürüttüğü
uzun süreli kampanyanın belki de en başarılı konuşması olan üçüncü Philippikos söylevini
verdi. Söylev Demosthenes’in donanma denetçisi olmasına ve önerdiği
reformları gerçekleştirme
olanağını bulmasına yol açtı.
Hitabet alanındaki becerisiyle çok geçmeden
“demokratik” diye nitelendirilebilecek siyasal grubun önderi haline geldi.
Yunan tarihini incelemeye büyük önem veren Demosthenes, halk önündeki
söylevlerinin hemen tümünde güncel konularla tarihsel olaylar arasında ayrıntılı paralellikler kurardı. Romalı
bir başka usta hatip ve siyaset adamı olan Cicero, Demosthenes’ten derinden etkilenmiştir. Öyle ki Peri Korone (Taç
Üzerine) adlı konuşmasını Latinceye çevirerek bir de önsöz yazmıştır.
Candan Şentuna
1946 yılında Ankara’da doğdu. 1957 yılında TED Ankara Koleji’ni,
1965 yılında İstanbul Kız Lisesi’ni bitirdi. 1968-1969’da DTCF’nin İtalyan Dili
ve Edebiyatı Bölümü ve Klasik Filoloji Kürsüsünden mezun oldu. Sonraki yıl,
aynı Fakülte’nin Yunan Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne asistan olarak atandı. Euripides’in
Alkestis’i konulu doktora tezini başarıyla tamamladı. İtalyan hükümetinin
bir yıllık bursuyla, Floransa’da, Ilias’ta Beliren İnsanlık Değerleri
başlığını taşıyan doçentlik tezine çalıştı. 1983’te doçent, 1990’da DTCF’de
Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Başkanı oldu. Çevirilerinden bazıları:
Platon, Yasalar (Kabalcı, 1998); Menandros, Huysuz Adam (Mitos Boyut,
2001); Diogenes Laertios, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (YKY,
2003); Ksenophon, Sokrates’ten Anılar (Türk Tarih Kurumu, 1994, ikinci
basım: Doğu Batı, 2022); Demosthenes, Söylevler (Dost, 2001; ikinci
basım: Doğu Batı, 2022); Theophrastos, Karakterler (Dost 1988, ikinci
basım Doğu Batı, 2022).
